De Gids. Jaargang 76

[p. 396]

Buitenlandsch overzicht.

Militaria. - Dardanellen. - Home Rule.
26 April 1912.

De grijze apostel Stead rust in de kille baren. Verdween hij, om het bankroet van zijn Barnum-pacifisme niet te hoeven aan te zien?

Een nieuwe Stead zal niet zoo licht hetzelfde gehoor meer vinden. De wereld is alweer iets ouder geworden, en gelooft niet langer in ontwapening langs den korten weg.

De lange dan - o, zoo lang!

Het zijn kanonschoten hier en toerustingen daar, en de mogendheden wier toenadering alleen ontspanning zou kunnen brengen zijn elkander niet genaderd; geen duim breed.

De reis van Haldane blijft een episodetje, wordt geen groote dagteekening. Over en weer blijven de regeeringen wantrouwend, omdat de volken het zijn waar zij uit voort komen en waaraan zij gehoorzamen.

Duitschland, dat het teeken had kunnen geven tot een werkelijke ontspanning, brengt - een ‘Wehrvorlage’, en niet zonder verband daarmede, hebben de speeches te Nice en Cannes de reeds een klein weinig uit de voegen geraakte ‘entente cordiale’ opnieuw bevestigd. Het blijft, bij nieuwe verbittering, de oude constellatie.

Het loont de moeite, als gij 't zij Engeland 't zij Duitschland bezoekt, de opinie uit te lokken van den man op straat, den man op kantoor, den man in de club of aan de biertafel.

[p. 397]

Eigenlijk is het geen moeite, want te lokken hoeft gij niet eens. Ongevraagd verzekeren meer dan negentig van de honderd u dat de afrekening onvermijdelijk is, dat zij komen zal; en vijftig van die negentig voegen er bij: ‘dan maar liefst spoedig’.

Het zijn sterke hoofden die aan zulke massale suggestie weerstand bieden, en er zijn meer zwakke hoofden dan sterke, ook in regeeringskringen.

En toch, de weerstand is mogelijk. Men herinnert zich den tijd dat de algemeene afrekening tusschen Engeland en Rusland op dezelfde wijze als aanstaande voorspeld werd. De voorspelling is niet uitgekomen.

Maar, als de weerstand nog doel zal treffen, wordt het wel hoog tijd. Wordt er niet eerlang in Duitschland eene regeering aangetroffen die zeggen durft: ‘de maat van zekerheid waarop de Duitsche belangen aanspraak kunnen maken is thans bereikt, en voortaan kan ik mijn wapening uitsluitend richten naar die van den concurrent’, dan vreet zich het wedstrijd-idee zóó in, dat het de daardoor bezeten volken vroeg of laat tot rampzalige dwaasheden zal verleiden: Engeland, om den slag te slaan zoolang het nog de numerieke meerderheid heeft, - Duitschland, om te bouwen boven zijn geld- en boven zijn menschenkrachten. Goede scheepsbemanningen stampt men niet uit den grond; er bestaat een zeker natuurlijk verband tusschen de talrijkheid der zeebouwende bevolking van een land en zijne oorlogsmarine, een verband dat geen regeering straffeloos verkrachten zal. Engeland te overbouwen, zal Duitschlands fiinancieele en maritieme ruïne zijn: het zal de vloot, op het dan éénmaal dank zij koortsachtige inspanning bereikte groottepunt, niet kunnen handhaven eenige menschengeslachten lang. Ziet niemand in, dat terugval tot minder oneindig gevaarlijker voor Duitschlands toekomst zal zijn, dan tijdig intoomen?

Het is Duitschland dat steeds luide verkondigd heeft: ‘mijne vlootbouwplannen zijn onafhankelijk van die van welk ander volk ook, zij hebben haar doel in zichzelf’. Welk doel nu is zonder maat? Men mag, zonder onbescheidenheid, naar die maat vragen. ‘Doe haar kennen’, vraagt Engeland, ‘en ik overleg met u aanstonds de mijne, want mijne bouwplannen zijn niet onafhankelijk van die van u, zij worden zelfs enkel en alleen nog door de uwe bepaald’. Hierop

[p. 398]

alle antwoord bestendig uit den weg te gaan, beteekent wedstrijd, en onbepaalde voorzetting van den wedstrijd beteekent catastrophe. De vernielingwerktuigen, zoo klaarblijkelijk alleen nog tegen één bepaalden vijand aangeschaft, zullen eindelijk tegen dien vijand worden gebruikt. Het zal een zeer zware slag zijn die dan valt, zwaar voor Engeland, maar zeker voor Duitschland even zwaar, al mocht het op het vasteland overwinningen behalen op Engelands bondgenooten. Engeland en Duitschland zouden vermoedelijk beide na de groote vernieling eene marine weer hebben op te bouwen, maar zou dit Engeland, dat eiland blijft, niet gemakkelijker vallen dan Duitschland, dat zich na nieuwe Düppel's en Sedan's te land zal hebben te wapenen op een nu nog niet gedroomde schaal?

Waar is de Keizer, waar de kanselier, die durft en kan stilstaan op de noodlottige helling?

Bethmann-Hollweg is die kanselier niet. Het is althans niet gebleken, dat hij in deze aangelegenheid tegenover Tirpitz een eigen wil heeft.

Terwijl Engeland en Duitschland zich tegen elkander blijven wapenen, laten zij den Italiaansch-Turkschen oorlog op zijn vervelend en ergerlijk beloop.

Wat hebben de Italianen voor? De Dardanellen te forceeren om, met het geschut op Konstantinopel gericht, den vrede te kunnen afdwingen? Zoo ja, dan hebben zij het verkeerd aangevat. Waarom dan eerst de beschieting van Beiroet en zooveel andere plaatsen, waar Turkije zooveel minder kwetsbaar is? Waarom dan niet aanstonds alle macht op de Dardanellen geconcentreerd? De schoten op Beiroet hebben de Turken wakker gemaakt, ook aan de Dardanellen, die eenige maanden geleden, naar men wil, tamelijk onbeschermd waren, in vertrouwen op Italië's ontzag voor de waarschuwing der mogendheden, in het begin van den oorlog gedaan, om de vijandelijkheden niet naar Europa te verleggen, en den Balkan in rust te laten.

Thans is de Italiaansche vloot voor de Dardanellen verschenen, heeft die zwaar versperd gevonden, en is na eene beschieting der forten weer afgedeinsd; desniettemin maakt de Italiaansche regeering bekend, ‘dat het doel der demonstratie

[p. 399]

geheel bereikt is’. Is dit doel dan geweest, de Turken tot de sluiting der Dardanellen voor het scheepsverkeer der neutralen te noodzaken? De Turken hebben mijnen gestrooid en de Dardanellen metterdaad gesloten moeten verklaren. Natuurlijk volgt nu aandrang der mogendheden tot de wederopenstelling, even natuurlijk door Turkije beantwoord met den eisch dat dan de mogendheden Italië van een herhaling der vlootdemonstratie terug zullen houden. Italië zal dit weer beantwoorden met den tegeneisch dat de mogendheden Turkije zullen bewegen tot erkenning der door Italië uitgesproken inlijving van Tripolis, eene vordering juist opnieuw door Turkije krachtig afgewezen, en waartoe ook nog niet de geringste noodzaak is, want van Tripolis is metterdaad nog niets meer ingelijfd dan een schamel deel. Er komt dus in de heele zaak nog niet het geringste schot, men draait in een cirkel rond en zal dit blijven doen - tot moeilijkheden op het Balkan-schiereiland ontstaan? Tot dusver bleef de rust er gehandhaafd, maar de begeerlijkheden van dezen en gene zijn groot en worden sterk geprikkeld.

Het werd een oogenblik gevreesd, dat Italië het met Rusland eens was geworden, en dit de gelegenheid gebruiken zou om ten aanzien der Dardanellen zijn bekenden wil door te zetten, hetgeen niet geschieden kan zonder groote verwikkelingen in Europa te doen ontstaan. De toon van een deel der Russische pers bewijst dat het gevaar wezenlijk bestaat; of het evenwel zeer nabij is, mag worden betwijfeld, want elke energieke actie van de zijde der Russische diplomatie te Konstantinopel bleef uit.

Het uitzicht op Home Rule voor Ierland staat niet slecht. Wat Gladstone's pogingen indertijd verijdeld heeft, was de afval van een deel der liberalen. Ook onder Asquith's volgelingen zijn er, die niet dan door den nood gedrongen, zonder eenige sympathie, hunne toestemming zullen geven. Maar de nood dringt. Men kàn de quaestie niet langer open laten, zonder de geheele regelmatige ontwikkeling van het Vereenigd Koninkrijk voor lange jaren in gevaar te brengen. Gladstone krijgt van de geschiedenis gelijk.

Zullen de sombere voorspellingen der Ulstermen bewaarheid worden? Zal een zichzelf besturend Ierland Engeland

[p. 400]

willen verraden? Waarom? Het zal van de betrekking tot het Rijk voortaan niets dan voordeel ondervinden. Het is niet in te zien, waarom de toepassing der liberale principes, die Engelands wereldrijk alleen mogelijk hebben gemaakt en onlangs in Zuid-Afrika nog zoo schitterend de proef bestonden, in het geval van Ierland op teleurstelling zouden moeten uitloopen. Het Vereenigd Koninkrijk zal winnen, niet verliezen aan kracht. Het zal uitkomen wat Sir Wilfrid Laurier aan Asquith telegrafeerde: ‘Behandel de Ieren maar eerst evenals de Canadeezen, en de oude verbittering zal weldra tot de geschiedenis behooren’.

Zeer zeker wordt verwacht dat de Lords de bill verwerpen zullen, ten eersten en ten tweeden male, en dat zij eerst na in een derde jaar opnieuw door het Lagerhuis te zijn aangenomen, kracht van wet zal verkrijgen. De Unionisten zullen dus het onmogelijke doen, om de regeering vóór het derde jaar ten val te brengen. Onvoorziene omstandigheden kunnen hen misschien daarin doen slagen, maar de omstandigheden die te voorzien zijn, niet. De Ieren blijven natuurlijk thans Asquith onbepaald trouw, en de pogingen der unionisten zullen er dus voornamelijk op gericht zijn, de arbeiderspartij van hem afvallig te maken. Eer de arbeiders evenwel in de kaart der door hun maatschappelijke tegenstanders geheel beheerschte conservatieve partij gaan spelen, zal er veel moeten gebeuren. Liever zullen zij van de voor hen exceptioneel gunstige conjunctuur gebruik maken om de liberalen gedurig nieuwe maatregelen in het arbeidersbelang af te dwingen, wat hun onlangs bij de mijnen-loonwet zoo wel gelukt is. Komt Asquith ten val, dan zal het misschien door den rechtervleugel der liberalen zijn, als dezen van oordeel mochten worden, dat hij te veel buigingen naar links maakt, en een conservatief bewind dan nog in 's hemels naam boven het zijne te verkiezen is. Maar de tariefpolitiek maakt, dat juist deze elementen der liberalen, met hun groote vrijhandelsbelangen, zeer moeilijk tot de conservatieven zullen overloopen. Asquith krijgt zeker moeilijke jaren, maar hij heeft reeds getoond dat hij voor heete vuren kan staan zonder zich het lijf te zengen.

C