De Gids. Jaargang 75

[p. 186]

Aanteekeningen en opmerkingen.

Slechte persmanieren.

In Onze Eeuw van September heeft de heer M.P.C. Valter een aanval op mijn in De Gids van Juni verschenen artikel ‘Cecil Rhodes’ geplaatst. Ik zou hier gaarne het zwijgen toe doen, en het publiek tusschen mijne poging eener historische waardeering, en de felle vloekrede van een ex-Transvaalsch journalist de keus laten, ware het niet, dat de heer Valter van de althans in onze groote tijdschriften gehuldigde persgebruiken te eenen male is afgeweken. Van A tot Z is zijn artikel tegen het mijne gericht en door het mijne uitgelokt. Ware dit erkend, mijn haan zou niet naar den heer Valter kraaien. De heer Valter evenwel geeft zich het voorkomen de groote Rhodes-biographie van Michell, wier verschijning mij aanleiding tot mijn artikel gaf, ook zelf te hebben bestudeerd en zijne philippica niet tegen mij, maar tegen den Kaapschen schrijver te mogen richten. Meer dan een voorgeven is dit niet: de heer Valter geeft doorslaande bewijzen, het boek van Michell (wiens naam hij zelfs aanhoudend verkeerd spelt) niet te hebben gelezen. Alle aanhalingen die hij besluit met wendingen als: ‘aldus de auteur’, ‘aldus de biograaf’ enz. zijn uit mijn artikel genomen en komen niet naar den inhoud, en voor het meerendeel ook ganschelijk niet naar zin en bedoeling, bij Michell voor. ‘Het ligt in de rede,’ zegt de heer Valter, ‘dat Rhodes' biograaf over de werkzaamheden van zijn held na 1896 liefst zwijgt’, en de heer Valter weet zelfs waarom die biograaf

[p. 187]

zwijgt: omdat zus en omdat zóó. De waarheid is dat Michell volstrekt niet over de werkzaamheden van Rhodes na 1896 zwijgt: ettelijke hoofdstukken van het boek zijn aan die periode gewijd, en zij is zeker even uitvoerig behandeld als de rest. Die over Rhodes na den Jameson-raid zwijgt ben ik, omdat voor mij met den Raid inderdaad het belang van Rhodes af is, die voortaan volger is in plaats van leider, en volger in eene richting die verschilde van die in welke hijzelf eenmaal had gehoopt te kunnen sturen. Met deze beschouwing (zij moge juist of onjuist zijn) verschil ik van Michell, en het is dus zeer kluchtig dezen daarover door den heer Valter de les te hooren lezen.

Eerst aan het eind, als de heer Valter de bladzijde van mijn stuk die hem het meest gehinderd heeft, onverkort gaat aanhalen, verneemt de Eeuw-lezer, dat deze (hij moet ten onrechte denken, bij uitzondering) genomen is uit ‘eene bespreking van het werk van den Kaapschen oud-minister.’ De heer Valter kent niet anders dan die (niet nader door hem aangeduide) bespreking; het werk zelf bleef voor hem gesloten.

Hoe zou het anders ook mogelijk zijn, dat hij de verleening van stemrecht aan de Kaapsche naturellen op rekening van Rhodes stelt? Den lezer van Michell's boek kon het geen geheim zijn, dat die verleening opgelegd is door het onder invloed van Exeter Hall handelende Downing Street bij de (uit Londen gegeven) constitutie van 1854, en dat het Rhodes was die als eerste minister in 1892 de ‘property qualification’ van £ 25 tot £ 75 verhoogde en de ‘educational test’ invoerde.

Den lezer van Michell's boek kon dit geen geheim zijn, zeg ik. Den lezer van een ordinair handboek over de Kaapsche geschiedenis (Theal, Lucas, welk men wil) ook niet. Behooren ook deze niet tot 's heeren Valter's bibliotheek, dan besluit ik dat zijn eigen ‘property qualification’ om als Eeuw-schrijver over Kaapsche aangelegenheden op te treden hoofdzakelijk uit liefde en haat bestaat. Voortreffelijke bagage wellicht; maar waartoe bovendien nog kennis voorgewend van boeken die men niet las?

H.T. Colenbrander.