De Gids. Jaargang 75

[p. 166]

Aanteekeningen en opmerkingen.

(Gedroomd) gesprek met president Fallières.

De President. - Wat voert u tot mij, Mijnheer?

De Bezoeker. - Mijnheer de President, hoewel dagbladschrijver van professie, kom ik niet u interviewen, maar om een gunst - niet alleen voor mijzelf.

- ?....

- Zoowel in uw groote, als in ons kleine land, verwacht men natuurlijk allerhand bate van uw bezoek. Voor den invoer, voor den uitvoer, misschien zelfs voor de internationale politiek: dat Vlissingen géén fort zal krijgen....

- Ter zake, Mijnheer.

- Pardon, President. 't Was maar bij wijze van tegenstelling. Mag ik Fransche couranten gelooven, dan stelt de buitenlandsche staatkunde van Frankrijk wel degelijk belang in ons.

- Natuurlijk, maar ik begrijp niet goed...

- Mijnheer de President, Frankrijk hecht dus aan zijn invloed. Welnu, 't heeft hier gróóten invloed gehàd. Iedereen, hier, sprak vroeger Fransch. 't Was de eerste vreemdetaal, die men leerde. Deftige briefwisseling ging in het Fransch. Ons tooneel leefde van het Fransche. Naar aanleiding van een Engelsch boek over den invloed van Frankrìjk op Engeland's Renaissance, heeft een onzer letterkundigen nog pas in een bondige samenvatting doen beseffen, wat onze oude letteren, met onzen grootsten dichter te beginnen, uit den Franschen geest hebben geleerd. Zooals de Haagsche schildersschool - onze groote roem nu in de Nieuwe Wereld -

[p. 167]

tot leven gewekt is door Barbizon, zoo is ons tegenwoordig proza bezield door het plastisch-vermogen van de Goncourt en andere meesters. Ook het publiek leest hier altijd nog Fransch, hoewel ik vrees: hoe langer hoe minder - behalve natuurlijk ‘spoorweglectuur’...

- Helaas, Mijnheer!

- Maar ook die krijgen we eveneens van elders. Onder anderen, meer en meer, uit Duitschland: - dit is u misschien tot een troost... (De president glimlacht). Het spreekt van zelf, dat men in een klein land, waar het internationalisme van den handel het meeste bijdraagt tot de welvaart, de talen van groote buurstaten kent. Maar de gemeenzaamheid met het Fransch vermindert. En er zijn menschen, die dit betreuren. Namens dezen heb ik een bede. Wij hebben, een twintig jaar geleden, veel gehoopt van de Alliance Française. Haar invloed is kort en gering geweest. Ik weet niet, of zij in andere landen meer bereikt. Hier doet zij niet, wat mogelijk zijn zou. Misschien is het niets dan... een kwestie van geld! Wanneer we hier lezen, dat een Clemenceau 100.000 francs heeft gekregen voor voordrachten in de Argentijnsche Republiek, dat Anatole France indertijd even vorstelijk betaald is, dan beseffen we, dat er zeer weinig kans blijft, van hun welsprekendheid hier te genieten. Jonge kunstenaars hebben indertijd aan Verlaine een ontvangst bereid, waarvan de hartelijkheid hem blijkens zijn Quinze Jours en Hollande aangenaam getroffen heeft. Een poging, ten tijde van het J'accuse, om Zola een blijk van eerbied te geven, door hem in geestelijken triomf door dit land van oude geestesvrijheid te voeren, is mislukt. Geld voor kunst heeft, of geeft ons land weinig. Doch kan men in dezen niet slagen met weinig? De Alliance Française heeft korten tijd véle leden gehad. De belangstelling kon niet duren: de voordrachten waren onbelangwekkend. Zonden of verzochten bestuurderen niet wat gemakkelijk goede-bekenden? En handelden zij, aan den anderen kant, niet veel te voorzichtig? Eensdeels verwachtten zij te weinig van de bevattelijkheid der Hollandsche hoorders. Andererdeels leken zij... als een Nuts-departement zoo beducht voor sprekers, die in eenig opzicht buiten de schreef der alledaagsche opvattingen mochten gaan. Men moet een spreker kunnen verstaan. Camille Lemonnier heeft eens

[p. 168]

uit eigen herinneringen zitten voorlezen - intimiteiten, welke toch al moeilijk te begrijpen waren voor wie niet ingewijd was in de letterkunde, doch bovendien ons meegedeeld met onverstaanbaar stemgeluid. Maar de meesten van wie er kwamen, gaven te veel oppervlakkigheid - niet altijd, doordat zij niet beter konden...

- En wat verwacht u nu hiertoe van mij?

- Mijnheer de President, als de Fransche regeering, reeds enkel door moreelen steun, zou willen bevorderen, dat er getracht werd, uit die dichte gelederen van Fransche ‘publicisten’: politici, sociologen, filozofen, letterkundigen en dichters, jongen of ouderen bereid te vinden, den Franschen geest en de Fransche taal in ons land te komen onderhouden, dan zouden velen, die uw volk liefhebben, verheugd zijn en dankbaar.

- Ik zal uw verzoek niet vergeten, mijnheer.

De bezoeker gaat buigend af.

J.d.M.