De Gids. Jaargang 75

[p. 555]

Bibliographie.

Uit Uren van Verlangen, door Marie Schmitz. Rotterdam, W.L. en J. Brusse.

Uit mijn jeugd herinner ik mij een dorpspredikant, die het woord ‘geliefden’ misbruikte. Hij wilde zoo dolgraag welsprekend lijken: de man, uit wien het van ziel tot ziel welt; maar zonder minstens zestig à zeventig maal zijn ‘stoplap’ te bezigen, kreeg hij, eenmaal in het hachelijk strijdperk dat de kansel voor hem was, de zinnen van zijn uur preekens niet vol.

Mejuffrouw Schmitz heeft ‘jij’ en ‘jou’: iemand, deze ‘jij’, die terstond zal begrijpen, dat ‘ieder woord’ van haar, ‘iedere gedachte en stemming’ voor hèm is, heelegaar voor hem - doch.... om ze te deelen met andere menschen.

Tot dewelken ik kom te behooren.... De jij en jou zou jaloersch kunnen worden. Wat ik over hem weet, heeft juffrouw Schmitz mij al verklapt op de 2de der 216 bladzijden van haar boek!

Eenmaal heeft hij tot haar gezegd: ‘Als je gelukkig wilt zijn, dan moet je geen idealen hebben. Ik heb geen idealen meer; 't leven heeft ze mij alle ontnomen’. Hij zal misschien andere woorden hebben gebruikt, doch in dezen vorm heeft mejuffrouw Schmitz de uiting van zijn ongeduld onthouden. Begrepen heeft zij dit blijkbaar niet. Er zijn van die menschen, die nooit begrijpen. Tot hen behoorde mijn dominee, die met zijn zondagsch geliefden-gefemel mij wee van alle liefde gemaakt heeft. De ‘jij’ van mejuffrouw Marie Schmitz is te hoffelijk geweest, om haar ronduit te zeggen, hoezeer haar gezeur over idealisme hem tegen de idealen innam. Hierom heeft hij de schuld maar aan het leven gegeven. Doch zoo min bij het luisteren als bij het spreken bleek mejuffrouw Schmitz tot de goede verstaanders te behooren, die aan een half woord genoeg hebben: - ik zei al, ruim 200 paginaas....

J.d.M.

[p. 556]

Danseresje, door Hans Martin, Rotterdam, W.L. en J. Brusse.

‘Triestig, vervelend, dat wachten op een meisje waar je van houdt, 's avonds laat in een variété. En elken avond weer’..

De rijke Van Atternbeecke, professorszoon, wees, na het candidaats uit Leiden vertrokken, eenzaamling en verfijnd dilettant, krijgt het te pakken voor een meisje, dat in die dagen zich Violet noemt. De kalverliefde eens eenzaamlings.... Hoe nu die tingeltangeljuf hem treitert? O neen. Wel is ook dit, wat Coenen in een uitmuntend verhaal Bezwaarlijke Liefde heeft genoemd; doch de fantazie van dezen jongen verteller doet meer aan Borel denken dan aan den auteur van Een zwakke, hoe zwak ook zijn Van Atternbeecke weze. Borel, in het idealisme van het Jongetje.

Martin mist, echter, den muzen zij lof, het opzettelijke dier dik eropgelegde ethiek. Hij meent het even oprecht als zijn jonge minnaar. En óók zijn fantazie is nog niet overtuigend. Er is in dezen braven omgang van twee gedesilluzioneerden het noodige uiterlijks, dat na aanschouwing is uitgebeeld. Het innerlijks.... psychologie is het niet, slechts psychologische fantazie; en om deze te doen aanvaarden, moet men meer vermogen dan de heer Hans Martin vooralsnog.

Ik heb van zijn Onder Jongens en Meisjes meer genoten.

J.d.M.

Verbetering.

In mijn epiloog op Prof. Hartmans Plutarchus heb ik door een citaat uit Bielschowsky's Goethe aangetoond, hoe gevaarlijk het is, wanneer geleerden, die geheel buiten de antieke denksfeer staan, zich wagen aan de verklaring van een laat-geboren-antieke als Goethe was. Rechtvaardigheid gebiedt mede te deelen, dat de door mij geciteerde woorden, bij Bielschowsky II pag. 650 vermeld, uit de pen zijn gevloeid van Professor Theobald Ziegler te Straatsburg, die van pag. 591 af Bielschowsky's manuscript voortzette. Bielschowsky gaat dus vrij uit, doch dat de malle verklaring van den Straatsburger hoogleeraar stamt, maakt het feit nog bedenkelijker.

J. Vürtheim.