De Gids. Jaargang 75

[p. 202]

Buitenlandsch overzicht.

Ierland en Engeland. - Elzas-Lotharingen.
26 December.

Het resultaat der parlementsontbinding in Engeland laat zich vatten in de formule ‘no change’. Als te voren een meerderheid voor de regeering, maar enkel bij Redmond's genade.

Tegen het vetorecht der Lords is deze meerderheid krachtig aaneengesloten, maar ook alleen daartegen. De Ieren zullen de liberalen aan het bewind doen blijven tot het struikelblok op den weg naar Home Rule is opgeruimd, en dan aanstonds de rekening voor hunne hulp presenteeren.

Het kan niet ontkend worden, dat de Iersche quaestie, zoolang zij onopgelost blijft, de geheele binnenlandsche politiek van Engeland bederft en vertroebelt. De vraagstukken kunnen niet in behandeling worden genomen naarmate van haar eigen gewicht en wezen: zij worden ter beslissing gebracht naarmate zij de belangstelling der Ieren trekken, die alles van uit een engen particularistischen gedachtenkring beoordeelen. Zoo is thans niet om het eigenlijke punt gevochten dat de moderne ontwikkeling zijner maatschappelijke verhoudingen het Engelsche volk ter beslissing had moeten aanbevelen: de hervorming van het Hoogerhuis, - maar om het ééne onderdeel van het vraagstuk dat de Ieren interesseert. Er is veel begrijpelijks in den onwil van een groot deel der Engelsche natie om zich aan beslissingen te onderwerpen die uit de handen der Ieren moeten worden

[p. 203]

aangenomen. Het naakte getal is altoos een weinig eerbied afdwingend meester, en hier komt de overweging er nog bij dat de Ieren hun indrukwekkend aantal vertegenwoordigers alleen danken aan een districtenindeeling welke dagteekent uit een tijd dat Ierland aanmerkelijk dichter, oud-Engeland aanmerkelijk minder dicht bevolkt was dan thans. Zoolang men nu echter den Ieren hun eigenlijken wensch: behartiging hunner eigen belangen in een parlement te Dublin, ontzegt, zullen zij van hun onredelijk, volstrekt onevenredig overwicht in het parlement te Westminster onbeschroomd voor hun particularistische doeleinden gebruik maken. De dag waarop deze circulus vitiosus verbroken wordt zal een zegenrijke dag zijn voor oud-Engeland, voor het Britsche imperium en voor de beschaafde wereld tegelijk. Het is niet onverschillig, het zou voor de gansche wereld een ernstig gevaar beteekenen, indien de Engelsche politiek opnieuw voor den duur van een of meer menschenlevens aan het bederf van den Ierschen invloed bleef blootgesteld. Dan kunnen de algemeenere vraagstukken die onze tijd aan de groote kultuurvolken in het algemeen en aan Engeland in het bijzonder stelt, nimmer tot hun recht komen gelijk zij het in het belang eener volkerengemeenschap waarvan het Britsche rijk zulk een gewichtig en belangwekkend onderdeel uitmaakt, zouden verdienen; - dan wordt de natuurlijke ontwikkeling vertraagd en de kans op ongezond avontuur vermeerderd; - dan lijdt, in een land dat in zooveel opzichten de moderne wereld ten voorbeeld was en waarvan zij nog altijd veel verwacht, de politieke moraliteit licht zware schade, en zulke schade is, eenmaal toegebracht, moeilijk te herstellen....

Het is een groot nadeel geweest voor Engeland's ontwikkeling en die van het Britsche rijk, dat Gladstone zijn strijd voor Home Rule heeft moeten verliezen. Thans moet de achterstand worden ingehaald op een oogenblik waarop het reeds hoogst bezwaarlijk zal worden bevonden de Iersche quaestie als een zelfstandig onderwerp te regelen, maar ieder naar verband met en invloed op de algemeene organisatie van het Britsche wereldrijk zal vragen, en zijne houding mede zal laten bepalen door overwegingen die vèr over de bijzondere Iersche quaestie heen reiken. Het ontbreekt niet aan teekenen dat de unionistische partij het voorstel tot het

[p. 204]

toekennen van zelfbestuur aan Ierland zal beantwoorden met den eisch van inschakeling van dien maatregel in een geheel van wettelijke voorzieningen ter bevestiging van het uit een zoo groot aantal autonome deelen bestaande Britsche rijksverband; - een dankbaar platform; en een waar de heele beschaafde wereld bij geïnteresseerd is. Zij heeft er het hoogste belang bij dat iets zoo levensvatbaars als de Britsche rijksgedachte niet geaccapareerd worde door eene enghartige, jingoistische, tegen de niet-Britsche wereld vijandig overstaande partij, maar dat liberale beginselen en methoden bij de komende rijksorganisatie zullen voorzitten. Bij dàt werk kan het overwicht eener Iersch-nationalistische partij in het parlement te Westminster onmogelijk langer worden geduld; zij zou ook niet de minste zedelijke aanspraak hebben op de beslissende stem in eene zaak die zij steeds bij eigen particularistische oogmerken achtergesteld heeft. Maar om de Ieren uit de algemeen-Britsche zaken terug te dringen is het noodig hun vooraf in Iersche zaken recht te doen, en dit zal nimmer geschieden zonder dat eerst het vetorecht der Lords (der tegenwoordtge Lords ten minste) verlamd is. Engeland ontkomt er niet aan, eerst de knie voor Redmond te moeten buigen; - met diens quitantie in den zak, zal het weder zichzelf mogen zijn. Had het zich niet door hartstocht laten verblinden, het hadde zich jaren geleden van de Iersche quaestie in haar acuten vorm kunnen bevrijden. Het heeft door zijn starheid alleen, de positie der Iersche partij in de parlementen der laatste jaren eerst mogelijk gemaakt.

Het ontwerp van nieuwe constitutie voor Elzas-Lotharingen stelt gerechtvaardigde verlangens van het Rijksland te leur.

Duitschland, eene bevolking van oud-Duitschen stam in 1870 van Gallische overheersching (naar het zeide) bevrijdende, had den plicht de hereenigden in het Rijk eene positie van volkomen gelijkgerechtigdheid aan te bieden. Waren zij volgerechtigde Franschen geweest, hoeveel meer kwam hun de volheid toe van het deelgenootschap in een Rijk dat verklaard werd zonder den Elzas niet te kunnen bestaan!

Dat de Duitschers, in veertig jaar, van Elzas-Lotharingen niets anders hebben weten te maken dan wat het thans nog is en krachtens het nieuwe ontwerp voor onbepaalden tijd

[p. 205]

blijven zal: eene terra imperii zonder stem in den Bondsraad, is een zware aanklacht tegen hun imperiale geschiktheid.

Het Pruisische korporaalsverstand ziet de Elzassers voor slechte Duitschers aan, voor Gallophilen. Het ziet voorbij dat Gallophilie alleen bij de Elzassers kan worden opgewekt door hen in het Rijk kort te houden. Zij zijn in de eerste plaats Elzassers en voelen zich te kort gedaan wanneer die titel minderwaardig wordt geacht aan dien van Beier of Wurtemberger. Het nieuwe ontwerp kent het Rijksland weliswaar een vrij aanmerkelijke mate van autonomie toe, maar laat na op deze hervorming de kroon te zetten door aan het gebied het karakter van bondsstaat te verleenen. De gezamenlijke bondsstaten blijven er, door haren representant den Keizer, de souvereiniteit uitoefenen, die de Keizer weder de facto aan een stadhouder (een vreemdeling van over den Rijn) delegeert. De nationale vertegenwoordiging wordt onder de curateele geplaatst van een hoogerhuis, waarin door den Keizer benoemde leden, die geen inboorlingen behoeven te zijn, het overwicht hebben. In deze omstandigheden, die doen vooruitzien dat eene eventueel door het Rijksland uit te brengen stem niet vrijelijk zou worden uitgebracht maar feitelijk door Pruisen bepaald, hebben de kleinere bondsstaten bezwaar gemaakt tegen eene wijziging in de Rijksconstitutie, die Elzas-Lotharingen stem in den Bondsraad zou kunnen bezorgen. Duidelijk is bij dit alles te verstaan gegeven, dat de regeering te Berlijn de eenige oplossing verwerpt, die tegelijk èn de Elzassers zelf èn de Zuidduitschers van over den Rijn zou bevredigen: eene republiek Elzas-Lotharingen, stemgerechtigd bondslid als Hamburg of Bremen. Het wordt van Pruisische zijde reeds als een concessie beschouwd, dat men de Pruisische solutie: eene secundogenituur in het huis Hohenzollern, ten behoeve bijvoorbeeld van prins August Wilhelm, niet of nog niet zoekt op te dringen. De thans voorgeslagen regeling bevredigt nòch de Pruisische, nòch de Elzasser aspiratiën. Intusschen neemt de ontevredenheid in het Rijksland zienderoogen toe. Men zou zeer verkeerd doen te meenen, dat het land naar Frankrijk terug wil of terug kan. De conditiën van het economisch bestaan zijn er thans voor goed op de vereeniging met het Rijk ingericht, en de laatste Elzassers die nog Fransche onderdanen geweest zijn

[p. 206]

zullen eerlang zijn gestorven. Maar wat zich zeer sterk accentueert is de eigenaardige Elzasser nationaliteit die van beschoolmeestering niet meer weten wil, en zoo levenskrachtig blijkt dat zij de geimporteerde over-Rijnsche elementen in het tweede geslacht zich volmaakt onderwerpt. Zoodat men geneigd is te voorspellen, dat het levendig Alemannisch volkje in het lange eind den korporaalstok te sterk zal zijn en zich zijn volle recht in het Duitsche vaderland zal zien ingeruimd, een vaderland dat er niet zwakker of armer van worden zal, als het een nieuw, levend lid zal ruilen voor wat te lang een wingewest bleef. En al mocht de zaak blijken neer te komen op eenige injectie van esprit français in het logge Duitsche lichaam, zou dit een nadeel zijn?

C.