De Gids. Jaargang 73

[p. 377]

Buitenlandsch overzicht.

Ferrer. - Racconigi.
25 October.

Toen het geval-Ferrer op denzelfden dag in drie Europeesche parlementen aan de orde kwam, was het natuurlijk dat de respectieve ministers van buitenlandsche zaken de taal der non-interventie spraken. ‘De Britsche regeering,’ zeide Sir Edward Grey, ‘kan niet van den regel afwijken, zich in geen enkele binnenlandsche aangelegenheid van een vreemden staat te mengen, noch aan hare opinie over zoodanige aangelegenheid eenige uitdrukking te geven, welke dan ook.’ - ‘Het officiëele België’, zeide zijn collega te Brussel, Davignon, ‘vindt in het gebeurde geen aanleiding tot protest.’ - En Pichon zeide iets dergelijks.

Deze terughouding wordt echter geenszins tegenover alle staten in acht genomen. Moelai Hafid zou er van mee kunnen praten, wien men beduidde dat hij de vormen zijner strafoefening aan een herziening had te onderwerpen; en men zag toe dat hij het deed!

Wat het ‘officiëele’ Europa niet aankon of aandorst, heeft echter het onofficiëele op zich genomen. Met zeldzame eenstemmigheid, die zelfs door het misbaar, dat eenige Parijsche schooiers verkozen te maken, niet kon worden verstoord. En het heeft indruk gemaakt. De Paus, die eene gelegenheid voorbij liet gaan zijn zedelijk gezag in Spanje een hoog noodige versterking te bezorgen, toonde zich verlegen toen de zaak dezen keer nam, en een zeer ongeschikt gesteld communiqué moest de wereld doen gelooven,

[p. 378]

dat het Vaticaan - o zoo gaarne! - zich tot voorkoming van het schandaal te weer gesteld zou hebben, als het Spaansche kabinet het maar had willen gedoogen! Men kan het pauselijk persbureau, orgaan eener macht die eene traditie ook van staatsmanswijsheid heeft op te houden, waarlijk niet gelukwenschen met dit zijn jongste product...

In Nederland scheen de weerklank gering. Geen uiting buiten den kring der sociaal-democraten. Was het linkschheid of onverschilligheid? Vrees, zich aan te stellen? Nauwgezetheid, die geen uitspraak wil doen op gegevens die men niet zelf op een goudschaal heeft afgewogen? Van allebei waarschijnlijk wat, van het respectabele motief, en van het verwerpelijke. Het woord van lieden, die door niemand verdacht kunnen worden pastoors in het water te willen werpen, en nog nooit ‘à bas la calotte’ hebben geschreeuwd, ware anders juist veel waard geweest.

Had men, met tegen rechtsverkrachting te protesteeren, zich partij gesteld voor alles wat Ferrer mag hebben geleerd of geschreven? Wij hadden dat niet vóór ons, maar konden vermoeden dat er heel wat ons onsympathieke priestervreterij onder school. Doch dit was de quaestie niet. De quaestie was, of eene regeering het publieke geweten derwijze mag beleedigen als in het proces-Ferrer is geschied. Door waarschuwing mede te zorgen dat de overheid niet schuldig worde aan dergelijk vergrijp, ware eene taak geweest die voor elke in edele waarheid conservatieve natuur eene buitengemeene aantrekking moest hebben gehad.

Het mag dan zijn, dat de vormen, voor de militaire rechtspraak in Spanje geldende, alle in acht genomen zijn, wie was oorzaak, dat dit niet voor een krijgsraad geschapen proces aan den burgerlijken rechter kon worden onttrokken? De regeering zelf, die den staat van beleg handhaafde om Ferrer te kunnen treffen. En wat zegt het in acht nemen van processueele vormen, waar de aanklacht zelve zóó ellendig zwak gefundeerd was als in dit geval? De wereld heeft van verbazing de handen ineengeslagen toen Maura te zijner verdediging de aanklachtsrede publiceeren liet. Zij erkent dat men geen bewijzen heeft, maar afgaat op praatjes, niet eens van de (niet voor den rechter gestelde) getuigen, maar van lieden achter de getuigen, in den tweeden, in den derden graad...

De soldaten, die het vonnis ten uitvoer moesten leggen, waren

[p. 379]

blijkbaar niet overtuigd. Alle kogels misten, en de bevelvoerende officier heeft met zijn revolver het werk moeten doen.

En de veroordeeling van Ferrer stond niet alleen. Andere terechtstellingen brachten het geweten in opschudding, die van knapen en jonge meisjes welke voor aanstichters werden verklaard der gruwelen van Barcelona, op gronden, die den meest bezadigde onaannemelijk schenen. Ter dood gebracht, als anarchist, de 22-jarige Ramón Clemente, een analphabeet die geen oproerig woord lezen, laat staan schrijven kon; - en ter dood gebracht op het enkele zeggen van een politiecommissaris, die hem niet aan het oproer had zien deelnemen, maar afging op de mededeeling van een niet met name genoemd persoon! Ter dood veroordeeld de 20-jarige Natividad Rufo, tot 20 jarige gevangenis verwezen de 22-jarige Concha Ruiz; 31 vrouwen en 57 jonge meisjes zouden nog, onder dezelfde waarborgen (dat is te zeggen onder geene), voor den krijgsraad zijn gebracht.

Aan deze toestanden zal het nieuwe Kabinet thans een einde hebben te maken. Het kondigt aan, dat de staat van beleg te Barcelona aanstonds zal worden opgeheven; - en dat de congregatiën (men herinnert zich wat tot de onlusten te Barcelona aanleiding had gegeven) zullen gesteld worden onder het gemeene recht.

Het redres komt laat; tal van nieuwe anarchisten zijn vermoedelijk intusschen alweer gekweekt. Eene regeering als de nu gevallen Spaansche doet dat afdoender en sneller dan honderd scholen van Ferrer...

De toasten te Racconigi zullen te Berlijn en Weenen niet aangenaam zijn.

‘L'unité des buts unissant les deux maisons royales, les deux gouvernements, les deux pays’, klinkt een beetje hard zoo kort na den Balkanstrijd.

Italië zegt de Triplice niet op, maar wil doen voelen dat de Triplice voor haar meer noodzaak is dan verkiezing. Hetgeen ieder reeds wist.

De gebruikelijke toast op den wereldvrede, zonder welke eene ontmoeting tusschen souvereinen tegenwoordig niet meer kompleet is, wordt natuurlijk niet gemist.

[p. 380]

Het zal ieder weldenkende buitengemeen welkom zijn, indien die toast eerlang overbodig moge worden geoordeeld, omdat de daden genoeg spreken. De obligate herhaling verzwakt aanmerkelijk den indruk.

C.