De Gids. Jaargang 73

[p. 166]

Buitenlandsch overzicht.

Milliarden-nota. - ‘The poor man's budget.’
24 September.

Wij doen het nog met millioenen af. Maar om ons heen.....

Uit een internationale leger- en vloot-revue:

Totaal der defensie-uitgaven van Duitschland, Engeland, Rusland, de Vereenigde Staten, Frankrijk, Oostenrijk, Italië, Japan, op de begrootingen voor het enkele jaar 1909: bijna zeven milliarden Mark. Duitschland aan de spits, met 1.35 milliard; dan Engeland en dan Rusland, beide boven het milliard, dan de Staten en dan Frankrijk, beide aan het milliard bijna toe.

Kosten van één slagschip, in de Duitsche vlootwet 1906 nog op 36½ millioen Mark begroot, thans reeds voor de nieuw gevoteerde Dreadnoughts in Italië op 44, in Oostenrijk op 47¾, in Frankrijk op 56 millioen Mark berekend.

Tonneninhoud der op stapel gezette oorlogsschepen: voor slagschepen in Duitschland in 1898 gemiddeld 11.150, in 1908 22.000; voor gepantserde kruisers 8900 tegen 17.000, voor kleine kruisers 2660 tegen 4350, voor torpedobooten 430 tegen 680. In Engeland is men voor slagschepen de 22.000 tonnen al weer een goed eind te boven, in Frankrijk gaat men dit navolgen.

Stijging der uitgaven voor het leger in Duitschland in de laatste vijf jaren: 212 millioen Mark. Dito voor de vloot: 189 millioen Mark. In de daaraan voorafgaande vijf jaren was er voor het leger een kleine daling; voor de vloot eene stijging van 63 millioen Mark. Bij de andere groote mogendheden overeenkomstige ver-

[p. 167]

schijnselen. De sprongen naar boven worden grooter met ieder jaar.

De draagkracht der natiën, hoezeer dan ook evenzeer toenemend, houdt met stijgingen als deze toch geen gelijken tred. Alle groote mogendheden geraken, meer of minder duidelijk, reeds in geldelijke moeilijkheden.

Arme Sijmen moet betalen. Maar men begint aan de uiterste grens te komen van wat men hem opleggen kan. Wil men nog meer, dan moet men het halen van waar het is. Bülow wilde in Duitschland een uiterst bescheiden stap in deze richting doen, en is er over gestruikeld, in een land van algemeen stemrecht. Asquith zet een reuzenstap in dezelfde richting, en heeft kans zijn zin door te zetten, in een land zonder algemeen stemrecht. De panacee blijkt niet proefhoudend!

Vóór de slag werd aangegaan, is Asquith in het Lagerhuis nog eens over de noodzakelijkheid, om tot uitbreiding van het vlootprogram over te gaan, geïnterpelleerd. Was er met Duitschland omtrent wederzijdsche beperking der bouwplannen dan geen overleg mogelijk? Was dit geen zaak voor het initiatief der Britsche regeering? En Asquith: ‘wij hebben het initiatief genomen’.

De bekende geschiedenis, in deze kroniek reeds meer dan eens vermeld. Duitschland heeft geantwoord dat zijn vlootprogram zijn reden van bestaan vindt in zichzelf en niet afhankelijk is van den aanbouw bij andere mogendheden. Waarop Engeland gerepliceerd heeft dat zijn vlootprogram enkel nog afhankelijk was van dat van andere mogendheden. Het natuurlijk standpunt uan den sterkere die in ieder geval de sterkere wil blijven, gelijk dat van Duitschland niet bevreemden kan in eene macht die meent er nog te moeten komen.

Als de Duitsche regeering soms nog van meening veranderen mocht, zeide Asquith verder, zou Engeland de kennisgeuing daarvan met grooten bijval begroeten. Ook dit gezegde bevreemdt niet. Het kaatsspel kan nog tot in het vervelende toe worden voortgezet.

Ten minste, als de belastingbetalers er geen einde aan maken. De Britsche regeering heeft begrepen dat het geraden was, ‘the poor man’ te ontzien. Zij komt nu met ‘the poor man's budget’, de belastingvoorstellen naar het hart van den arme. In het Lager-

[p. 168]

huis gaan zij er door. Zullen de Lords, tegen eene traditie van eeuwen in, de begrooting durven verwerpen?

Doen zij het, dan heeft men ontbinding en verkiezingen onder de leus: Volk tegen Pairs. Eene proef waarop het Hoogerhuis het nimmer heeft durven laten aankomen.

Het pairschap wordt door het volk niet gehaat of bespot; het hoort tot Engelands nationale sieraden. Maar die stemming van ietwat weeke welwillendheid is wezenlijk bepaald door de ondervinding, dat de Pairs, die zoo mooi doen als decoratie, immers ook niet veel meer dan decoratie zijn. Maken zij echter ernst met hunne machtsvolkomenheid en stellen zich met een zelfstandigen wil tegen den wil van het volk, dan zal die stemming gemakkelijk omslaan. De Pairs kunnen hun praerogatief alleen behouden wanneer zij er enkel gebruik van maken in gevallen waarin er voldoende aanwijzing bestaat tot twijfel of een door het Lagerhuis uitgebracht votum inderdaad de massa behaagt. Met hun fijnen politieken zin hebben zij het steeds weten te vermijden een strijd te doen ontbranden, die hun eigen voorrechten tot inzet hebben zou. Bij zulk eene campagne kunnen zij immers niets winnen dat zij niet reeds bezitten, maar integendeel kunnen zij veel of alles verliezen, en wat eenmaal verloren is krijgen zij nimmer terug.

Maar het betalen van de hooge extra-rekening voor sociale maatregelen en vlootcredieten voornamelijk uit hun eigen beurs en die van hunne vrienden is een hard gelag.

De politiek van Asquith's tegenpartij in het Lagerhuis is nu aangewezen. Zij moet het uiterste doen, om de verkiezingen, zoo zij komen moeten, te doen plaats hebben onder een andere leus dan die van Pairs tegen Natie. Balfour heeft, in zijn rede te Birmingham, het onmogelijke beproefd om er de leus van Vrijhandel of Protectie voor in de plaats te schuiven. Rosebery kon dat niet doen; hij kon wel bang maken voor het spook van het socialisme, maar het Engelsche volk gelooft weinig in dat spook; het intransigente socialisme is er nagenoeg machteloos, het transigente daarentegen doordeesemt er reeds lang alle partijen. Gemakkelijker dan tegen het socialisme (want terug te komen op het verleenen van het ouderdomspensioen durft niemand aan), is er partij te maken tegen den Vrijhandel. Ook dit heeft zijn groote gevaren, want er zijn altijd nog vrijhandelaars onder de conservatieven zelve,

[p. 169]

maar als men de Lords voor de gevolgen eener verwerping wil zoeken te vrijwaren, is er geen andere keus dan het voor te stellen, dat zulk een veto geen andere beteekenis kan hebben, dan dat zij tot het inzicht gekomen zijn dat geen hervorming der financiën meer iets deugen kan, die niet den overgang tot de Protectie insluit. Over de vraag, of hij dan het tarief tot sluitpost der begrooting wenscht te maken, is Balfour heengegleden. Het is niet duidelijk geworden voor welken graad van protectie hij het eigenlijk opneemt; hijzelf en zijn partij hebben daarin sinds jaren zooveel weifeling getoond, dat eenige vastheid in het program thans wel vereischt ware geweest om te kunnen doen gelooven aan het succes der beweging.

Engeland leeft weer eens volop in de politiek. De toehoorders bij de groote redevoeringen van Rosebery, Asquith, Balfour, werden geteld bij duizenden en nogmaals duizenden. Het is hachelijk zich aan eene voorspelling te wagen, maar mij dunkt dat Asquith er beter voor staat, en de Lords zich tweemaal zullen bedenken eer zij de begrooting verwerpen. Te elfder ure bracht de regeering in de Commons, uit eigen beweging, een kleine verzachting aan, die tot de strekking zelf van het budget niets afdoet, maar waarachter de Lords zich desnoods zullen kunnen verschuilen, als het hart hun in de schoenen zinkt en zij het onaangenaam mochten vinden zich in hun volle zwakheid te laten zien. Dan zal, wat de overgeleverde positie van het Hoogerhuis betreft, alles zoo blijven als het was Is de Engelsche aristocratie werkelijk nog een in politieken zin. strijdbare kaste? Men aarzelt, ja te zeggen...

Rubriek damessport:

Asquith, zijn groote rede houdende, moest door een onderaardsche gang naar het podium, om aan de vijfhonderd suffragettes te ontkomen, die op dienst waren rond de vier ingangen van het gebouw. De dames klauterden vervolgens op het dak van een naburig huis dat het glazen dak der groote zaal bestreek, en waren op het punt projectielen neer te doen hagelen, toen de op alles verdachte politie ze met waterstralen verdreef.

Verwacht: de oprichting eener suffragettesluchtscheepvaartbrigade.

C.