De Gids. Jaargang 73

[p. 117]

Dialogen.

IV.
De Kinderen.

Het station der Staatsspoor te Dieren, daags vóór Kerstmis, des namiddags om vijf uur. Na enkele dagen van lichte vorst, is sedert een week de gestadige regen teruggekeerd. Het houdt nooit op te regenen: een weder, troosteloos als in het najaar, maar kouder, van geniepige felheid, bij den langen duur van de donkere nachten.
Er is een trein uit Zutphen aangekomen. Eva, nu alleen in de tweede-klas-wachtkamer, heeft het gelaat tegen een venster gedrukt. Zij ziet een paar vormen voorbijschimmen, en dicht vóór zich de zware donkerte van een bagagewagen. Verder, in het lichtdruilsel, het striemen der stralen, het lekken, sijpelen, plassen. Juist wil zij zich afkeerig terugtrekken, wanneer er buiten haastig een gestalte tegen de raamdeur opdringt, welke hem gesloten blijkt.

Eva:

Omloopen! Hier toe!

Zij wendt zich om, wacht in het midden der kamer. De trein vertrekt.

Albert, eerste luitenant infanterie, in uniform, komt door de gangdeur binnen.

Dag. (Daar zij zich naar hem toebuigt, ter omhelzing): Ja, pas op, ik druip... Hu, wat een weer!

Eva:

Aardig, dat je toch bent gekomen.

Albert, zijn pet uitslaand, ziet haar spottend-verwijtend aan:

Heb je heusch alleen aan jezelf te danken.

[p. 118]

Eva:

Is het je zóó'n opoffering?

Albert:

'k Vind het plichtplegerij, waar geen reden toe is.

Eva:

Zoo'n klein bewijs van hartelijkheid?

Albert:

Hartelijk?... Kind, wor' jij sentimenteel?

De laatsle woorden heeft hij met vinnige drift, zachter gesproken, daar de kamerdeur geopend en een Spoorbeambte binnengekomen is.

Spoorbeambte:

Eve' plage, lui'nent. (Gaat tusschen Albert en Eva door naar den potkachel, doet daar cokes in. Fel ketsen de geluidjes op van ruwe metaal-aanraking. Beambte af.)

Albert:

Hoe lang moeten we hier wachten?

Eva:

Een goed kwartier, twintig minuten.

Albert:

Ben jij al lang hier?

Eva:

Een half uur.

Albert:

Is die communicatie zóó gebrekkig met Doesburg?

Eva:

Ik had net vóór de trein van papa kunnen aankomen, maar ik wou me Herrn Bruder natuurlijk opwachten.

Albert:

Hoe is mama?

Eva:

Gaat nog al. Wel zenuwachtig. Oom Carel is er gisteren geweest.

Albert:

O. Ja natuurlijk. Laatste instructies. Hoeveel uur mag er worden geslapen?

Eva:

Ik ga voor Arbeid Adelt werken.

Albert:

Heb je dat óók al aan Oom te danken? 't Regent louter goedgunstigheid.

Eva (aarzelend):

Oom vroeg, of jij geen overplaatsing zou kunnen krijgen.

Albert:

Waarheen? Ik ben te Assen goed.

Eva (kijkt hem aan):

Dat je bij ons in kwam wonen...

Albert:

O! En jullie vonden dat ook?

Eva:

Och!... 't Zou schelen met het geld...

Albert:

Allerliefst, de ooms en tantes. Rekenen het op een cent voor ons uit. (Nijdig): Maar ik reken wel voor me zelf, hoor.

Eva (zachtzinnig, maar met nadruk):

Met je zelf. Toe Bert, wees anders. Hoor es. (Trekt haren broeder bij de hand naar een bank aan den muur): Toe, laat het tusschen ons toch blijven! Wij hebben niemand en niets dan elkaar.

Albert (is gaan zitten, onverschillig, op toon van afweren):

Kind... je verbaast me...

[p. 119]

Eva:

Waarmee jongen?

Albert:

Ik ben niet veranderd, Eef.

Eva:

Ik wel? Ben ik veranderd voor jou?

Albert:

Ik begrijp van jou gewoon niets meer. (Kijken elkander aan. Eva glimlacht droef, wacht af. Albert valt uit): Ik heb je da'lijk gezegd: kom bij mij. Zuinigheid kan me heusch niets schelen. Je weet wel, om stand en zoo geef ik geen zier. We kunnen léven van wat ik verdien. Hoopen leeraarsgezinnen bijvoorbeeld hebben niet meer, dan wat wij met z'n bei'en zouden hebben. De dienst láát tijd voor gezelligheid. Ik had het zoo heerlijk gevonden, Eef. En als je me verwijt, dat ik enkel met mezelf reken (haalt papier uit een zak-portefeuille), kijk, een heel plan de campagne voor ons samenleven, dùs dan toch: egoïsme à deux.

Eva:

(heeft het papier aangenomen, beziet het met tintelende oogen, kijkt dan haren broeder aan, behoudt het papier in de rechterhand op schoot, legt de linker op zijnen schouder): Mógen Papa en Mama er niet bij?

Albert (bruusk opgestaan; staart, het hoofd ver voorover, heftig ontroerd naar den grond; teleurgesteld verwijtend):

Ik zie je nòg, op het balcon van de zaal! Een uur zoowat na papa's arrestatie. Ik spotte met de Tien Geboden: ‘eert uwen vader tusschen de tralies.’ En toen, ik hóór het je nog zeggen, zei jij: ‘géén van onze ouders, Bert, heeft zich de oudernaam waard gemaakt.’ (Heftiger): Diezèlfde avond... (zwijgt op eens).

Eva:

Zeg het maar.

Albert:

'k Wòu niets meer zeggen.

Eva:

Jawel, je wou zeggen: diezèlfde avond heeft Van Naerden je afgeschreven. (Albert wendt zich in spijt naar zijn zuster). We móeten het er bij houden, Bert. Dat heeft juist over alles beslist. (Wenkt hem, dat hij naast haar komt zitten. Dan met zachter stem): Ik kon er je later onmogelijk over schrijven. 't Was juist in die tijd van alles-één-herrie, toen alles moest beslist en geregeld. Dat maakte de dágen háást heelemaal vol. Maar dan zat ik nog met de nachten. Eens heb ik in zes nachten niets geslapen, enkel overdag wat gelegen, maar wezenlijk geslapen nóóit. Stelselmatig heb ik gedacht, ingedróngen me in de gedachte, de preciese voorstelling: hoe het geweest zou zijn... als ik... wel mevrouw Van Naerden was geworden en óók... een dochter

[p. 120]

had en een zoon. Jij hadt me 's middags een brief geschreven, ik vond het een akelig cynische brief, dat je papa wel een idioot vondt, nooit hem aangezien hadt voor meer, maar dat hij in jou oog nog precies even achtenswaardig was als iedere andere koopman. ‘Vijf vliegen er langs, maar de zesde erin, was papa nu de zévende maar, dan woonde jij nog lekker op Craeyoort.’ Toen heb ik liggen romantiseeren, dat ik, als mevrouw Van Naerden, die brief van mijn zóón Bert had onderschept. Hoe vrééselijk ik dàn dat zou vinden. En toen wist ik weer vàst, dat het slecht was. Ons moeder-instinct leert ons vrouwen alles. (In hartstocht van verontwaardiging; tanden op elkaar.) Onze vader hééft gedaan als een schurk. (Pauze. Felle toon.) Handels-gebruiken, of misbruiken, zeden, hebben niets er mee te maken. Wat eerlijk is, zegt het gezond-verstand. Bewust-oneerlijk dee' papa, - járen...! Zijn domheid vergemakkelijkte hem enkel het geloof aan een kansje op wonderdadige uitredding. Die pleit dus alleen nog tegen hem. (Pauze.)

Albert (die voorover heeft zitten luisteren, zuchtend zich oprichtend):

Ben je zóó fel tegen Papa? Ik vind hem... dom, een bon-vivant...

Eva (striemend beslist):

Qui a mal vécu.

Albert:

En met hem wil je samenleven!...

Eva (zacht):

Hij is me vader.

Albert:

‘Geen van onze ouders, Bert, heeft zich de oudernaam waard gemaakt.’

Eva:

Ik meende toen enkel: wat òns betreft; met wat zij zich aan ons hebben laten gelegen liggen.

Albert:

Des te erger dus nu!

Eva:

Te erger voor hem, ja! Nu ik zijn hééle schuld voel, heb ik vreeselijk medelij met 'em.

Albert:

Dus uit médelij blijf je bij hem?

Eva (smartelijk ernstig):

Vindt jij dat geen reden genoeg? Dènk je toch in zijn geval in. Papa en Mama die elkaar haten, Mama die maar één ding weet-voelt-denkt: zij, de freule van Davelaer, arm! Ons huisje te Doesburg staat iets buiten, naar de kant van Keppel toe. Mama zit elke dag te wachten, of de menschen van de buitens daar in de buurt nog geen visite komen maken. Verder praat ze orthodoxie. Stel je Papa tegenóver haar voor. Ze heeft hem dit heele

[p. 121]

jaar één keer geschreven. In plaats van de menschen in equipages, krijgt ze straks hem - terug uit de gevangenis!... (Pauze.)

Albert:

Ja. Maar véél erger is dat voor joù. Geen van hen beiden voelt wézenlijk diep. 't Gekibbel zal hun een bezigheid worden, een hartstocht, als van een gestadig steekspel. Maar jij, die het áánhooren moet...

Eva:

Kom dan bij me.

Albert:

God Eef, zoo vrééslijk!...

Eva:

Een mensch maakt nooit zijn leven zelf, Bert.

(De laatste woorden worden gefluisterd. Er zijn twee juffrouwen en een kind de wachtkamer binnengekomen.)

Albert

staat op, kijkt op zijn horloge.

Eva:

Hoe laat?

Albert:

Vijf dertig, stadstijd.

Eva:

Dan moet zijn trein nu gauw komen. Zeg, vraag jij aan de chef, of je op het perron mag? Perronkáártjes bestaan hier niet.

Albert

ziet haar aan. Verdwijnt.

J. de Meester.