De Gids. Jaargang 72

[p. 373]

Aanteekeningen en opmerkingen.

Nationale Onwelvoegelijkheid.

- In het nummer der jaarlijksche Doodenlijst brachten de kranten de droeve mare, dat het muzeum Six is gesloten. Naar luid van het besluit der wijzen, daartoe algemeen-gevolmachtigd, heeft de belasting-betalende burgerij juist tonnen gouds over gehad voor de vrije bezichtiging van een deel van der Sixen schatten, daarmee toonende wèl te geven om genot, dat zij elders voortaan moet missen: door eigen schuld verloren heeft.

Weliswaar heeft professor Six over de slechte manieren niet uitsluitend zijner landgenooten geklaagd. Gemakkelijk valt het, zich voor te stellen, dat Amerikaansche varkensslagers en met de jaren wranger geworden Engelsche misses in dit muzeum de gastvrijheid al even onaangenaam opvatten, als wij allen aanschouwd of ondervonden hebben, dat zij in hotels en pensions kunnen doen. Heeft een pennevoerder uit de om hare uiterlijke-wellevendheid terecht geprezen Fransche natie, de Figaro-referent Alexandre, met zijn zonderling fooien-voorstel niet getoond, zich te duidelijk te herinneren, dat hij ook na dit geestelijk gastmaal in het voorbijgaan de keukendeur en zijne porte-monnaie had geopend?

Maar bij deze erkenning van onkiesche ervaringen, met vreemdelingen opgedaan, komen wij Hollanders geenszins vrij uit! De klacht van professor Six is dezelfde als, zijne rechtmatige verstoordheid geene andere dan die van zoovele landgoedbezitters - en een besluit, als nu door hem genomen, waardoor ditmaal onder de kùnstliefhebbers de goeden met de kwaden althans eenigermate komen te lijden (onherroepelijk gesloten blijft de huisdeur niet), heeft in menige schoone streek van ons land voor welopgevoede, voor de

[p. 374]

echte genieters van natuurpracht een even wreed gevolg gehad.

Men moet zien, wat daar vaak aan voorafgaat! Op een oud omvangrijk Geldersch landgoed, eigendom van den vroegeren burgemeester eener op een paar uur afstands gelegen kleine stad, heb ik aanschouwd, wat een groot gezelschap verstond onder ‘vrije wandeling’. Het waren menschen tusschen twintig en veertig uit den gegoeden winkelstand. De eigenaar noemde haast aller namen, toen zij voorbij het woonhuis gingen, komende uit eene recht daarover gelegen, fraaie lange beukenlaan, waar de... de vròuwen, en de mèisjes, met zóó noeste vlijt lelietjes-van-dalen met wortel en al uit den grond gerukt hadden, dat de zakdoeken niet volstonden en mantels, ja zelfs opgenomen rokken dienen moesten om het geroofde te bergen.

Het schijnt, dat doeltreffende maatregelen tot voorkoming van zulke vandalismen niet zijn uit te vinden, maar de dien middag vernomen verklaring van een paar recente boschbranden kwam mij allerminst onwaarschijnlijk voor.

De gestegen eerbied voor ‘wilde’ bloemen, de aardige ‘natuursport’ naar het voorbeeld van Heimans en Thijsse, nemen de oorzaak van dergelijke onhebbelijkheden niet weg. Die oorzaak is het... anarchistische in ons, het: ‘wat denk je, ik ben er ook’, waardoor ook een praktisch voorschrift om in een nauwe straat of op een brug rechts te houden, zoo dikwijls doode letter blijft.

Ter illustratie mijn ervaring met twee slagersknechts.

Ik woonde te Parijs en bracht een vacantie in 't vaderland door.

Met een bejaarde dame kwam ik over een drukke, te kleine brug in een groote stad. Wij hielden rechts. Van den overkant kwam een jongen met vleeschmand. Hij bleef staan op het smalle looppad. Schoon hiermee mij blootstellend aan een kennismaking met de vette as van een kar, week ik uit. Hij stond toen tusschen de dame en mij. Zij drong zich tegen de leuning der brug. Liever dan ook van het looppad te stappen, waarop hij eigenlijk niet gaan mócht, schoof hij zóó ruw langs de vrouw-op-leeftijd, dat zijn grove groote mand niet alleen haar hoed scheef duwde maar haar schramde aan den slaap. Ik kreeg op mijn klacht een: - ‘Wa' mò' jai?’

Een week later zat ik op een ouderwetschen omnibus te Parijs, een van die kleine, met rechte imperiale-trap en zeer nauwe ruimten boven. In visite-kleeding, zag ik met beduchtheid een slagersknecht

[p. 375]

naderen, een rood-doorloopen mand als een gewicht boven de macht houdend. De vent nam het plaatsje pal naast mij! Natúúrlijk niet dan na een... ‘Pardon, m'sieu’. Prachtig behendig plaatste hij de mand zóó, dat niemand dan hijzelf er last van had. Den arm door het hengsel, rolde hij zich vervolgens, kalm, volmaakt-handig, een cigaret en, den hoed oplichtend, verzocht hij mij om een beetje vuur.

Deze grofgevingerde, maar fijngemanierde zoon van het volk, waar wij Hollanders zooveel op hebben aan te merken, was er niet eens op uit, te toonen, dat een slagersknecht zich als een heer kan gedragen; hij gedroeg zich onwillekeurig zoo, doordat de Franschen, mannetjes even trouw als wijfjes, de les van moeder Eva, eerste grande coquette, betrachten en uit zelfzucht wìllen behagen.

Helaas, het is géén altruïsme, dat in ons, ongetwijfeld véél zedelijker land, lieden als dien slagersknecht noopt tot een lompe, plompe ònbehagelijkheid, voortkomend uit een besef der droits de l'homme, dat zijn bestaan, vooral tegenwoordig, toch niet zóó duidelijk hoeft te doen blijken.

J.d.M.