De Gids. Jaargang 71

[p. 181]

Parlementaire kroniek.

25 September 1907.
De Troonrede.

De derde troonrede, voor welker inhoud het ministerie-De Meester de verantwoordelijkheid draagt, bewijst, dat het kabinet het woord, gegeven in het staatsstuk van twee jaar geleden, wenscht gestand te doen. De Grondwetsherziening is in aantocht; in die mededeeling ligt de groote waarde van hetgeen de raadgevers der Kroon ditmaal het hoofd van den Staat in den mond legden. Het tijdperk van parlementaire werkzaamheid, dat is ingetreden, wordt er door geteekend; we komen in een tijdperk van overgang. Grondwetsherziening, door een regeering eenmaal ingediend, blijft aan de orde; die indiening is een psychologisch moment; het volk gevoelt, dat de gewone loop van wetgeving en politiek eerst over die Grondwetsherziening heen kan worden hernomen. Indien het kabinet-De Meester over zijn grondwetsplannen struikelde, zouden zij toch aan de orde blijven. Geen volgende regeering kan door het dan doorleefde een streep halen, als ware het niet geschied. ‘Hoe wilt gij het kiesrecht regelen?’ zal men haar toeroepen. En als zij de onoverkomelijke bezwaren van een herziening van het kiesrecht goed in de oogen heeft geschouwd, zal zij den draad van de Grondwetsherziening, aan haar voorgangster ontsnapt, weer hebben op te nemen.

Uit de aankondiging in de troonrede blijkt tevens, dat een groot gedeelte van het werk der Staatscommissie slechts gestrekt zal hebben om haar leden te doordringen van het gewicht van

[p. 182]

staatsrechtelijke studiën en om materiaal te verzamelen voor een, waarschijnlijk buitengewoon verre, toekomst. Alleen toch de hoofdstukken omtrent de Staten-Generaal en de provinciale en gemeentelijke besturen zullen in de herzieningsontwerpen worden begrepen. Van de regeering een verstandige daad, al verschijnt haar opdracht aan de Staatscommissie daarbij in een eigenaardig licht. Of vond zij den arbeid dier commissie niet monumentaal genoeg om als grondslag te dienen voor den bouw van de gansche constitutie der toekomst?

Is dus de Grondwetsherziening het pièce de résistance van de troonrede, daaromheen groepeert zich een en ander van meer bescheiden aard: herziening van het zeerecht; wijziging van een deel der kinderwetten; verandering van de wet op de wettelijke organisatie, teneinde tot snellere afdoening van processen den rechter in staat te stellen; een wetsontwerp op de vleeschkeuring - het zijn alle onderwerpen, op zich zelf van beteekenis, maar niet van eminent politiek belang. De indiening van deze ontwerpen wordt aangekondigd, maar wanneer zal de behandeling en wanneer de invoering plaats hebben? De Kamer zit nog overladen met werk uit de vorige zitting. Wanneer de belastingvoorstellen en de ziekteverzekering nog moeten worden afgedaan, zal er voor groote wetten vóor 1909 naast de herziening der Grondwet geen plaats meer zijn.

Het is dan ook niet aan te nemen, dat de regeering nog rekent op een mogelijke afdoening van het grootsche plan, dat eindelijk haar verwezenlijking een stap nader schijnt te zullen komen: de droogmaking van de Zuiderzee. Ook dit plan wordt in de troonrede aangekondigd. Maar men behoeft geen pessimist te zijn, om te voorspellen dat de golven der Zuiderzee nog vele jaren vrij spel zullen hebben, alvorens te worden verdreven. Intusschen kan de regeering zeggen: in magnis voluisse sat est. Heeft zij haar ontwerp ingediend, dan heeft zij harerzijds haar plicht gedaan, aan het Parlement den zijn overlatend.

De zitting die begonnen is kan van groote beteekenis zijn voor het land. De plannen der regeering kent men nu. Aan de oppositiepartijen de taak om bij de algemeene begrootingsdebatten de hare te ontvouwen. Zullen zij er lust in hebben? Daarop zal de December maand het antwoord geven.