De Gids. Jaargang 71

[p. 573]

Parlementaire kroniek.

26 Mei 1907.

In de afgeloopen maand zijn verschillende kleine wetsontwerpen door de Kamer op zoo minutieuse wijze behandeld, dat zij voor de haar daarover gedane verwijten waarschijnlijk zal gereed hebben het bekende: ‘Nur die Lumpen sind bescheiden’. ‘Het gaat zoo niet langer’, zegt de een; ‘noemt men dat parlementair werk?’ schrijft de ander; beiden zonder het minste besef, dat, behoorden zíj tot de honderd uitverkorenen, in den gang van zaken waarschijnlijk niet de minste verandering zou zijn gebracht.

Maar hoe dan ook, de Kamer heeft aan een weinig beteekenende verandering van het indische tarief haar zegel gehecht, heeft grenswijzigingswetjes aangenomen, heeft de fiscale rechten op sucade herzien, heeft de regeering laten voelen, dat de spoorweg-politiek, die met de lijn Gouda-Schoonhoven is gevoerd, door en door slecht is en daarom een wetsontwerp tot meerdere subsidiën verdaagd tot er een gezondere finantiëele oplossing zal zijn gevonden; zij heeft, feitelijk ter wille van één genialen smokkelaar, de accijns-bepalingen op het gedistilleerd verscherpt, heeft de motoren die door electriciteit worden gedreven, ingelijfd bij de Hinderwet, ja zelfs nog twee interpellaties laten houden, waarvan een, met gepaste stem ingeluid door den heer De Klerk over de reddingsmaatregelen aan den Hoek van Holland bij de ramp van de ‘Berlin’, werd afgehandeld, terwijl de andere, van den heer Hugenholtz, over de verhouding der regeering tot de vakvereenigingen onder het zeevolk, op eens verliep in hoogere, politieke, regionen. En toen vond de meerder-

[p. 574]

heid het beter de beraadslagingen daarover te verdagen, totdat de minister van Marine in den loop van de volgende week behoorlijk onderricht zal hebben kunnen ontvangen van zijn collega's. Dat zoo noodige onderricht scheen hem thans te zijn onthouden.

En toch is men met dit lijstje verwerkt materiaal nog niet aan het eind. De Kamer, de om haar tragen gang zooveel gesmade Kamer, heeft zonder hoofdelijke stemming oude, eerwaardige feodale rechten afgeschaft, die den landbouw belemmerden ten behoeve van de couponknippers - ten minste zoo werd het door een te warm voorvechter als de heer Reyne voorgesteld. De tiendrechten zullen welhaast tot het verledene behooren; afgeschaft, radicaal met huid en haar. Is Nederland in de laatste veertig jaar vooruitgegaan of niet?

Afgeschaft, maar tegen schadeloosstelling. De bestaande tiendrenten zullen eerst door tiendcommissiën worden vastgesteld; daarna zullen zij door schattingscommissiën worden getaxeerd. Naar die taxatie wordt den voormaligen tiendheffer door den Staat een som gelds uitgekeerd, waartegenover op het land een tiendrente rust ten behoeve van den Staat, die uiterlijk in dertig jaar moet zijn afbetaald.

Deze regeling, ontleend aan de studie van een commissie, waarvan bekwame mannen leden waren, lokte allerminst principieel verzet uit. De Kamer was er integendeel mee ingenomen. Dat de discussiën desniettegenstaande onevenredig lang duurden, kwam op rekening der juristen, die, gelijk de heeren Van Doorn, Van Idsinga en Lohman, van oordeel waren, dat de eindbeslissing over de waarde van de thans nog bestaande tiendrechten behoort tot de taak van den burgerlijken rechter, en dus van een grondwettelijk standpunt niet mag worden opgedragen aan een schattingscommissie. Nu geldt voor een jurist, al zijn er tijden dat hij zich in de Kamer bijzonder klein moet voelen, het bekende versje:

Cet animal est très méchant,
Quand on l'attaque, il se défend.

De tegenstand van den heer Loeff, die het regeeringsontwerp verdedigde, prikkelde den heer Van Idsinga tot een verzet, dat in amendementen oversloeg. En het was alsof de regeering iets

[p. 575]

voelde van hetgeen er omging in het grondwettig gemoed van den afgevaardigde uit Bodegraven en zijn vrienden; ten minste zij wijzigde haar ontwerp en herstelde den burgerlijken rechter in de eer die hem toekomt.

En nog is daarmede de opsomming van al hetgeen de Kamer in de laatste maand heeft verricht, niet ten einde. Zij spreidde ten slotte haar vleugelen uit over het Internationaal Privaatrecht en stelde daarbij regelen van procesrecht vast, die den geleerden der internationale conferentiën heel wat tijd gekost, en heel wat aangename vergaderingen bezorgd zullen hebben, maar die het publiek in de verschillende landen zoo goed als geen voordeel, misschien wel veel last zullen brengen. Deze juridische ‘Spielerei’, waarbij Nederland trotsch aan de spits staat, doch een eerste beginsel, dat men namelijk een vreemdeling niet geldig kan dagvaarden dan aan zijn eigen woonplaats, nog niet eens tot zijn recht kan komen, werd naar waarde geschat in een puntig speechje van den heer Drucker. De Kamer keurde het tractaat ten slotte goed. Wat kon zij anders doen? De groningsche afgevaardigde had voor haar het animam meam salvavi uitgesproken.

* _* *

En de groote politiek? Zij verpoost zich een oogenblik binnen het Parlement om daarbuiten met des te meer kracht zich in te spannen. Buiten de Kamer is het de legerkwestie und kein Ende; het regent brochures en persartikelen over dit vraagstuk. En intusschen is de heer Staal van het Plein naar de Eerste Kamer verhuisd en moet de minister Van Rappard zijn politiek voortzetten. Voor de linkerzijde in de Eerste Kamer is het een niet onwelkome versterking, dat een debater als de afgetreden minister van Oorlog in haar gelederen plaats neemt, voor hem zelf de welverdiende erkenning van hetgeen hij heeft willen tot stand brengen in 's lands belang.

Het eerste optreden van den generaal Van Rappard in de Kamer heeft op de voorstanders van Staal's legeropvattingen alles behalve geruststellend gewerkt Het getuigde meer van een voortgaan in oude, militaristische sleur dan van het toepassen van nieuwe, frissche denkbeelden. De heer Thomson stelde op den zoogenaamden vragen-

[p. 576]

dag - waartoe iedere Vrijdagmiddag bestemd is - vragen omtrent het feit, dat de heer Graafland, indisch krijgsoverste van hooge reputatie en kampvechter voor de nieuwere militaire denkbeelden, die aanvankelijk was uitgenoodigd in de debating-club van de Militaire Academie te Breda een spreekbeurt te vervullen, feitelijk door den gouverneur dier instelling daarin was verhinderd. De afgevaardigde van Leeuwarden wilde weten, of de minister het eens was met de opvatting van die hoogste bredasche autoriteit. De minister antwoordde met officiëele waarheid en maakte van de zaak een caricatuur. Volgens de letter der reglementen moet de uitnoodiging voor spreekbeurten uitgaan van den gouverneur; in de praktijk gebeurt dit nooit. De heer Van Rappard nu antwoordde, dat nooit een uitnoodiging tot den heer Graafland was gericht en dus verdere vragen vervielen.

Tweeërlei is uit dit antwoord gebleken, dat van wijdstrekkende beteekenis is. Vooreerst, dat de minister van Rappard nog wel eens mag overwegen, of het standpunt, dat hij ten opzichte der kwestie innam, - zijn formeele exceptie was een glazen scherm; het was doorzichtig - wel in overeenstemming is met de politiek, die hij als opvolger van den heer Staal heeft te volgen. En in de tweede plaats, dat, zoo de Kamer er voor past voortaan van het vragenrecht gebruik te maken, dit de schuld is van de regeering. Indien deze toch de vragers, die, bij gebrek aan recht tot discussie op dat oogenblik, machteloos zijn, met een kluitje in het riet stuurt, of de vragen beantwoordt zooals een buitengewoon chicaneus advocaat zou doen, die vragen van zijn tegenpartij zit te bevitten, zal zij het genot van op een achternamiddag eenige lachers op haar hand te hebben, moeten koopen met den dood van een instelling, die, goed toegepast, nuttig zou kunnen zijn en langdurige interpellaties zou kunnen voorkomen.

Gelukkig - en dit goede nieuws werd met opzet tot het laatst bewaard, - gelukkig mocht de Kamer den heer Van Rappard toch ook nog van een betere, een minder eng-militaristische zijde leeren kennen. Het was toen in de zitting van 24 Mei de uitgestelde motie van den heer Marchant over de militaire wacht der Kamer in behandeling kwam. De juistheid der stelling, dat nederlandsche miliciens hun voor oefening bestemden tijd beter kunnen gebruiken dan door het betrekken dier meestentijds doel-

[p. 577]

looze en in de enkele gevallen, dat zij niet doelloos zijn zou, dan toch zeker niet doelmatige wacht, werd door den minister van Oorlog in een gezond-verstandig speechje volmondig toegegeven. Toen nu ook de minister van Justitie verzekerde dat, zij het dan ten koste van wat geld, de veiligheid der hooge vergadering en de orde binnen haar muren op andere wijze afdoende zouden kunnen worden gewaarborgd, meende de meerderheid der Kamer den wensch te mogen uitspreken, dat haar wacht voor goed zou inrukken. Sic transit gloria mundi!