De Gids. Jaargang 70

[p. 557]

Kunsthofjes.

Frans Coenen. Het museum Willet-Holthuysen; kleine studies in verband met de verzameling Willet, over glas, ceramiek, zilver enz. L.J. Veen, Amsterdam, 1906.

‘Hurra! die Toten reiten schnell!’ Onwillekeurig komt deze uitdrukking over de lippen, wanneer de kranten weer de schenking van eenige kunstverzameling verkondigen, aan welke zulke dwingende voorwaarden verbonden zijn, dat daaruit duidelijk blijkt hoe het den testator niet zoozeer te doen was om nut te stichten, als wel om, over het graf heen, zijn geliefhebber voorttezetten.

Vooral onze goede Amstelstad schijnt voor zulke doodengrillen aantrekkelijkheid te bezitten, getuige de vele collecties in Rijksen stedelijke musea, welke zich niet encanailleeren mogen met het schilderijengepeupel der overige zalen, doch in dezelfde afzondering moeten tronen als tijdens het leven van den schenker, in diens deftige huizinge. Door zulke privé-zalen wandelend, is het altijd alsof uit een zijdeur de huisknecht zal aanschieten, en den bezoeker vragen hoe hij het waagt zonder verlof binnen te treden! Met dat al ben ik dankbaar voor het halve ei, - in alle geval beter dan een leege dop, - en wil dan ook enkel den aspirant-testators van kunstverzamelingen dezen vriendenraad geven: verbiedt om uw zelfs wille, dat uw conterfeitsel opgehangen worde in de zaal uwer posthume weelde! Want dat ellendig kladwerk zal anders ten eeuwigen dage aantoonen hoe klein uw kunstzin inderdaad was!

Maar gelukkig rijden de dooden zéér snel; hun eigen portret zien zij nimmer weder, noch hooren zij de weinig vleiende op-

[p. 558]

merkingen der kregelige bezoekers, die nu naar Rembrandt's en andere kunstschatten te vergeefs speuren op wanden, waar die van rechtswege hangen zouden, indien niet de schimmen der schenkers zich daartegen verzetteden.

En nog kleiner dankbaarheid betoont Jan Publiek voor de hem geschonken particuliere musea, zooals die van Fodor en Willet-Holthuysen. Echt luilekkerlandspubliek! eischende dat de kunstvoorwerpen naar hem toevliegen, en zoo de moeite besparen van het zoeken in vitrines en aan wanden van die uit den weg gelegen huizingen, echte kunsthofjes, even stemmig en stil als de andere hofjes, en waar de grimmige portiers in bezoekers niets anders zien dan vuile voeten en natte regenschermen.

Doodsche stilte heerscht in die voormalige woningen der dooden; geen Amsterdammer met provinciale neven en nichten op jacht naar kijkwaardigheden, zelfs wie ten einde raad stoomt naar 't Czar Petershuisje, zal ooit op het denkbeeld komen uwe drempels te overschrijden! En welke drager van den roodgekaften Baedeker zou op zijn haastige vlucht door ons polderland ooit musea betreden, aan welker hoofdgestel geen ster flonkert!

Des te meer is het dus te prijzen, wanneer de conservator van zulk een kunsthofje zich vrijwillig opricht uit zijn luierstoel, en het publiek samentrommelt; zoodoende als een tweede Macbeth zijn eigen rust vermoordende. Zulk een verdienstelijken daad heeft de heer Coenen verricht, eerst in tijdschrift, thans in boekvorm; en De Gids zoude geen gids ten goede wezen, indien hij niet zijne lezers wees op het in hoofd dezes genoemde werkje en daardoor op het museum Willet-Holhuysen zelf.

Niet te geleerd en toch juist geleerd genoeg voor dezulken als waarvoor deze studies op kunstnijverheidsgebied geschreven zijn; met vele, het medegedeelde verduidelijkende lichtdrukken, is het werkje van den heer Coenen uiterst geschikt als St. Nicolaascadeau - en kan het voor velen een echte St. Nicolaasverrassing worden, als het hen er toe brengt om aan de hand van dien leidsman de vele preciosa te bestudeeren, welke het museum Willet-Holthuysen bergt in de koket gemeubelde vertrekken. Want zoodoende knnnen lust en zin worden opgewekt voor de voortbrengselen van gebruikskunst.

Hoe weinigen toch hier te lande kennen de regioenen der kunst-

[p. 559]

nijverheid! Helaas, de aardrijkskundige werken, welke zelfs het onnoodige Patagonië beschrijven, wijzen niet op die zooveel dichter bij liggende, heerlijke gewesten.... En wat niet in schoolboeken staat, bestaat niet voor het schoolsch gedresseerde menschenbrein.

Van alles een beetje - gelijk het heele museum een verzameling van beetjes is - geeft het werkje van den heer Coenen juist genoeg voor eerstbeginnenden; en daarom schrijven wij hieronder de titels der hoofdstukken af ten gerieve van de velen in wier handen wij het wenschen, en die nu niet weten wat daar op de stille zijde van de Heerengracht bij den Amstel te zien is. Die vier hoofdstukken luiden: het glaswerk; het Delftsche aardewerk; het Saksisch porselein en zijn nabootsingen; het goud- en zilversmidswerk. Eigenaren en hypotheekhouders van perceelen op Heerenof Keizersgracht wordt daarenboven aanbevolen het inleidend hoofdstuk over het huis zelf, gesticht door Mr. Hendrik Hooft, meermalen lid der Vroedschap, Burgemeester... en wèl gedresseerd echtgenoot.

Dat deze schrijver en deze uitgever ons iets artistieks bieden, spreekt van zelf. Het onderwerp is zulks dan ook waard. Want dit kunsthofje is inderdaad een hof der kunst, zij het ook der kleinkunst.

R.T.N