De Gids. Jaargang 70

[p. 558]

Bibliographie.

M^me Martellet (Adèle Colin). Alfred de Musset intime. Souvenirs de sa Gouvernante. Paris. Félix Juven.

Er zijn weinig groote dichters, omtrent wier privaat leven wij zóó in bijzonderheden zijn ingelicht als dit het geval is met Alfred de Musset. Deelde hij zelf het eerst ons die bijzonderheden mede in zijn Confession d'un enfant du siècle, waarvan later veel nog nader werd toegelicht door de openbaarmaking der briefwisseling tusschen hem en George Sand, anderen hebben het overige gedaan en men kan een boekenplank vullen met wat er over den dichter der Nuits en zijn leven is te boek gesteld.

In het hier aangekondigd boek is de vrouw aan het woord, die gedurende de tien laatste levensjaren van de Musset (van 1847 tot 1857), als zijn huishoudster of gezelschapsjuffrouw (‘Gouvernante’), hem met voorbeeldige zorg heeft ter zijde gestaan en verpleegd. Adèle Colin, die nog als negentigjarige in leven is, vervulde bij den dichter een rel ‘entre la domesticité et la maternité’, zooals men het genoemd heeft. Haar toewijding, haar moederlijke liefde hadden, naar het dagblad Le Nord kort na de Musset's dood schreef, ‘un caractère presque sacré’ en herinnerden aan die van de ‘nourrices de la tragédie’. Er is daarover maar één stem en wanneer de Musset, wiens gezondheid reeds bij hare indiensttreding verwoest was en die, gelijk ook uit deze ‘Souvenirs’ blijkt, door zijn naaste bloedverwanten - zijn moeder, zijn zuster en zijn broeder - zoo al niet verlaten dan toch verwaarloosd werd, nog tot 1857 in het leven is gebleven en in die tien jaren nog dingen geschreven heeft van onvergankelijke schoonheid - wij noemen slechts Souvenir, Sur trois marches de marbre rose, Une soirée perdue en Carmosine - dan mag men dit zeker voor een deel dank weten aan haar die zulk een kalmeerenden invloed op hem had, die voor zijn ziekten en kwalen geneesmiddelen wist te vinden, heilzamer dan die welke de geneesheeren hem voorschreven, en die hem, na zijn escapades en amourettes (o.a. met Mad. Allan, de vertolkster van de hoofdrol in Un Caprice), telkens weer tot rust en aan het werk wist te brengen.

Zooals het met dergelijke door ongeletterden te boek gestelde herinneringen meer gaat, is er van

[p. 559]

compositie, of zelfs maar van een eenigszins geleidelijken gang in dit boek geen sprake. Voor Adèle Colin was natuurlijk alles van gewicht wat den grooten dichter gold, wien zij het zich tot een eer rekende te hebben mogen verzorgen; van daar dat heel interessante, half interessante en in het geheel niet interessante bijzonderheden in dit boek elkander volgen. Maar wat uit alles, ook uit het minst belangrijke, blijkt is de Musset's goedhartigheid, zijn mildheid, en zijn, ondanks alle zwakheden en uitspattingen, in den grond nobelen geest, die maakten dat Adèle Colin alles van hem verdragen kon en tegen geen opoffering opzag om toch maar te maken dat het hem aan niets ontbrak. Aandoenlijk is het, in deze aanteekeningen te lezen hoe de Musset van zijn kant aan haar gehecht was, zoodat hij bij de minste ongesteldheid, ook waar hem die buitenshuis overviel, om Adèle riep als het hulpelooze kind om zijn moeder.

Voortaan is de naam van deze trouwe zorg onafscheidelijk van dien van den grooten dichter.

Rembrandt's Leven en Kunst, door Jan Veth. Afl. 3 tot 6. Amsterdam, Scheltema & Holkema's Boekhandel.

Na de uit den aard der zaak vluchtige genietingen van den 16^en Juli van dit jaar komt thans de beurt aan de genietingen van blijvendenaard en wordtonze aandacht gevraagd voor den RembrandtBijbel en voor de elkander opvolgende afleveringen van Veth's prachtwerk.

Van dit laatste verschenen weer twee dubbele afleveringen met o.a. de mooie reproducties van het portret van Rembrandt's moeder (Museum te Weenen), van dat van de Weduwe Bas (Rijksmuseum), van de ontmoeting van Maria en Elisabeth (Collectie Hertog van Westminster), van den prediker Anslo en de Weduwe (Museum te Berlijn), van de Heilige Familie (Museum te Cassel), de Molen (Collectie Lord Lansdowne), de Nachtwacht en van dat heerlijke ‘Meisje uit het venster kijkende’ (Dulham College).

Het is om een Amsterdammer van heden weemoedig te stemmen, wanneer men in Veth's levendige schildering eraan herinnerd wordt, hoe Amsterdam in Rembrandt's dagen een wereldstad was, waar het groot-scheepsch toeging, waar de hartader sloeg van het bloeiend gemeenebest, waar de Stadsregenten Landsregenten mochten heeten, - de groote zeventiende-eeuwsche koopstad bij uitnemendheid, de reusachtige graan-stapelplaats van Europa. Is ‘er was een tijd’ niet ook het weemoedig refrein der inleiding van Potgieter's ‘Rijksmuseum’?

Maar hoeveel stof tot bespiegeling dit alles ook geven moge, voor het oogenblik verheugen wij er ons liever in, dát er zulk een tijd geweest is en dat die roemrijke eeuw een Rembrandt heeft voortgebracht. Hoe goed weet Veth die dagen voor ons te doen herleven en hoe voortreffelijk wijdt hij ons in de kunst van den grooten meester in, bijvoorbeeld waar hij ons de verschillende Saskia-portretten beschrijft, of zijn bewering toelicht, dat Rembrandt's kunst omstreeks dien tijd (1635) ‘misschien gelukkiger was in het uitkleeden dan in het aankleeden’, of ons wijst op de ‘sterk gebarende, van aktie overladen’ oud-testamentische voorstellingen uit die dagen.

In de laatst verschenen dubbele aflevering spreekt Veth van Elizabeth Bas als van ‘de impozante bakkersdochter en admiraalsweduwe’, en het is of wij Huet hooren, wanneer hij schrijft: ‘Zooals Elizabeth Bas ons uit dit sprekend schilderij te gemoet schijnt, heeft het nageslacht, in volle bewondering voor de klassieke beeltenis, haar onwillekeurig een plaats onder Holland's Heiligen gegeven.’ Uitvoeriger dan over de andere werken weidt de schrijver uit over de

[p. 560]

thans weer tot haar volle recht gekomen ‘Nachtwacht’, voor wie men geen anderen naam hoeft uit te denken dan die waaronder de schilderij, de eeuwen en de wereld door, beroemd is geworden. Het is het grootsche van de groep dat Veth ons doet bewonderen ‘in een fantastische situatie van “cierelijk in de wapenen comen”, als een breede menschenstroom kleurig opgesteld om de bruin en gele hoofdfiguren van haar voortschrijdend-betoogenden kapitein en haar luitenant heen’...