De Gids. Jaargang 70

[p. 226]

Kunstenaarsleven.

Negende Hoofdstuk.

Er was iets schrikkelijks in Soonbeek gebeurd.

Al lang had ie met z'n wrokkige jaloezie rondgeloopen. Hij wist wel, dat Flora dol was op Maurice, maar nooit kon ie voor zichzelf gelooven, dat ze verder zou durven gaan dan met woord-genegenheid en vluchtig gezoen misschien. Van dat feit was ie zoo onwrikbaar zeker, dat ie de moeite niet eens genomen had, op haar te letten. Tot op een dag hij plotseling, midden in 't ordenen van z'n veiling-koopen, tot 'n averechtsche konklusie kwam en als met een heftigen stoot weer in hem doordrong de angst, dat niemand, niemand te vertrouwen was, ook Flora niet. - Toen was 't verschrikkelijke in 'm losgepijnigd, de haat, de jaloezie, de venijnende idee, dat Maurice hem z'n vrouw afstal, dat Flora hem bedroog. De zich-zelf voorgehouden nuchtere mogelijkheid, dat Flora en Maurice hém tot hoorndrager verkarikatuurden, deed 'n woedekoorts in z'n lijf gloeien, die 'm razend dreigde te maken. - O! al zou hij haar verminken, vaneen splijten, nooit mocht ze van Maurice zijn. Zeggen durfde hij niets, niets, voor ie gezien had. Maar daar vóór al schroeide en venijnde de jaloezie zoo hevig z'n denken, dat ie geen rust meer kende. Wat ie voor haar voelde, wist ie zelf niet nu, maar hij zou haar liever de oogen uit 't hoofd stooten, dan haar te gunnen genot te hebben, zingenot buiten hém, met dién man. Nu gloeide niet alleen de branderige zelfzucht-haat in hem áán, maar meer nog z'n afgunst, z'n verachtende, wrokkende, koelingzoekende machteloosheid. Zijn jaloezie was niet in hem als 'n heet gevoel van reaktie op versmading, als 'n niet-

[p. 227]

willen-loslaten van 't heerlijkste, genotvolste in't leven, maar als een in 't duister bruisende drift van donkersten nijd, van afzichtelijken, bloeddorstigen wraakhaat. Doornen, scherp als naalden, zou hij haar door 't blanke lijf kunnen scheuren als ze hém bedroog. Z'n jaloezie was van dierlijken, verblindenden wrok, duivelsch, omdat hij in zelfvernieling ook háár wou verminken, vertrappen.

Hun vertrouwelijkheid ging hem al meer en meer schrik aanjagen, want hij wist, dat ie in 't volvoeren van 'n daad, waarmee hij z'n eigen ondergang schiep, een lafaard was. - Hij wou háár raken, vernietigen en toch zèlf buiten 't gevaar staan.

Van dat ze Maurice intiem kende, overwoog hij koeler, weigerde ze hem dat, waar hij als man meende recht op te hebben. Soms loeide de woede daarover zoo zinnegiftig in 'm óp, dat hij haar, zonder een woord verklaring, wel had kunnen slaan, ranselen als 'n slavin. Maar hij durfde niet meer als vroeger, nu ze Maurice tot beschermer en aanklager had; Maurice, die hem met z'n vernietigenden blik kon aankijken, zooals ie dat nooit van iemand ondervond.

Juist dien dag, tusschen z'n veiling-rommel, doorschokte hem de gedachte: als ze joú weert als man, geeft ze zich aan hèm!

Daar moest ie nu achterheen sluipen!

Maar allang voelde hij zich niet meer den ouên machtsman met de felle, meedoogenlooze hyena-natuur, den uitzuiger, die genot ver-smakte, als ie voor zich zag sidderen, voor z'n macht en z'n geld. Van dat hij Maurice had leeren kennen, was z'n greep niet meer zoo zeker, z'n staat niet meer zoo stevig. Hij voelde iets geknakt in z'n machtsbesef, in z'n minachting voor alles wat geen geld en geen sluwheid bezat.

Wat was er toch in hem gebeurd, vroeg ie zich zelf honderd maal af.

Zonder dat hij 't zich wou bekennen, hield hij op zijn manier ontzaglijk van Maurice en toch vreesde ie z'n strengheid als den dood. Al 't vlijmend, 't bijtend en 't doordringend kritische in z'n natuur voelde ie als hevig, echt; bleekte z'n eigen gepraat en gedraai en nerveus begeeren. Hij, die nooit van iemand gehouden had, die eigenlijk om niemand gaf, voor wien de heele wereld van kennissen kon uitsterven,

[p. 228]

als ze hem maar hum geld vóór dien tijd hadden ingebracht, hij kon bersten van nijd, als ie zag, dat ook nog andere menschen Maurice om z'n spreken en uiten wilden inpalmen. Zelfs 't intieme geflikflooi en de irriteerende lievigheid van Flora kon ie niet uitstaan. Ze hoefde niet te denken, dat Maurice meer gaf om háár dan om hem. Van hem was ie nog méér vriend dan van haar, als ie 't goed beschouwde. Z'n jaloezie en naijver wou ie voor Maurice verbergen, maar niet voor Flora. Dat kón ie niet! - En toen die flikkerende jacht van jaloersche stooten in z'n ziel hem telkens opporde, had ie geen flauwe gedachte aan 'n verhouding, die ontstaan kon tusschen Flora en Maurice.

O! die kerel had hem onder 'n vreeslijken invloed! Hij had zich zoo dikwijls al er tegen willen verzetten. Hij wou hem haten, minachten, bezien als 'n vent, die ten slotte, zoo goed als hij, van geld hield en bovendien hunkerde naar schandelijke luxe. Hij had hem willen laten links liggen, omdat ie met z'n spot, zijn strengheid, zíjn macht knotte, zíjn gezag vermorselde en ook wijl ie hem hoopen geld kostte. Maar dat vijandige hield ie geen dag tegenover 'm vol. - O! hoeveel keer had ie in woesten wrok, in branderige besluiteloosheid Maurice zóó willen krenken en klein-breken, dat ie nooit meer terug zou komen. Hij had hevig gevochten tegen z'n invloed. Op den eersten avond van hun ontmoeting dacht ie onmiddellijk Maurice en Louise voor 'n bepaald doel te kunnen exploiteeren. Maar al heel gauw zag ie, dat er met dien rots-sterken kerel niet veel te doen viel. Toen had ie hem wel kunnen verpletteren, wou ie Maurice van zich afsmakken, wijl ie macht over z'n handelen, z'n beschouwen begon te krijgen. Zich-zelf begrijnsde ie om z'n sympathie, zijn sympathie! Maar toch, tusschen z'n zelfspot over z'n eigen teerhartigheid, voelde ie van dien duivelschen kerel te houden. Er gloeide iets zoo geweldigs van hem af. Dat striemende, scherpe, vlijmende, maar ook brandende, warme en hevigkrachtige van z'n woord, - hij kon er onder sidderen. 't Was 'n vent zonder wiens praten z'n dagbestaan leeg leek. Van niemand ter wereld kon hem 'n goed- of afkeuring schelen. Hij wist precies, hoe machtig, hoe sluw hij zelf was. Maar als Maurice 'm voor 'n kleinigheid, 'n beter inzicht in 'n praktische zaak of zoo iets, 'n pluimpje gaf, dan kon ie 'n

[p. 229]

halven dag zich trotsch voelen. Want bij hém was 't gemeend. De anderen vleiden 'm om z'n duiten. Hij sprak zonder bijbedoeling. En zoo was ie tegenover hem in alles. De kracht, de drift, de uitstortingen en overheerschingen van Maurice deden hem duizelen. Hij voelde er zich onder krimpen. In zijn beschermende zachtheid had ie voor hem iets even aantrekkelijks als in z'n striemende koelheid. - Er was in z'n spreektoon 'n zoo dringende kracht en overheerschende wilsvastheid, dat ie altijd begon te stotteren, als ie iets tegen wou zeggen. Hoeveel maal had ie zich niet voorgenomen hem te negeeren, te breken, in den steek te laten. Maar ontmoette hij hem dienzelfden dag van z'n grimmige besluiten niet thuis, dan ging hij gejaagd naar Maurice's huis, wachtte, wachtte net zoolang tot ie kwam, om hem dan te zeggen, ter sluiks en bang voor afstooting, hoeveel vriendschap ie voor hem had. 't Was om gek te worden. Want ook wist hij, dat Maurice op de keper beschouwd hém minachtte, soms wel meelij met hem had, als ie heel onrustig deed, maar meestal hem een vrek en woekeraar noemde. Maar ook dat kon hem van Maurice niet schelen. Hij mocht alles zeggen en denken, als ie maar z'n vriend bleef, hem nu en dan eens raadde in z'n gedrag jegens Flora en als ie finantieel maar op een of andere manier een beetje van hem afhankelijk zou zijn. - Dikwijls gaven Maurice's afstraffingen hem een wild-bruisend genot. De durf van z'n woord, 't niets ontziende, de hevige raakheid in 't doortastende geweld van z'n losstormende natuur verstomden hem iederen dag meer. En tusschen z'n gestriem mijmerde ie: juist... juist... dezelfde vent van toen... van den eersten avond... Hij wordt schatrijk... schatrijk... Laat 'm niet los!... Houd 'm vast...

Maar de eerste maand van hun vriendschap was ie zijn macht al kwijt, stelde Maurice hem te pronk in z'n kleindemonische vernielzucht. - Tegenover iedereen kon hij, Soonbeek, genadeloos, scherp, snauwend, hardvochtig en wreed als 'n slachter zijn, omdat ie voor niemand wat voelde en lachte om zachtheid en lieftalligheid. Tegenover ieder wrokte en gromde z'n roofdier-aard. Die hem te ná kwam, klauwde ie neer of verlamde ie met sluw venijn. Bij Maurice temperden zich z'n felste eigenschappen. Z'n list

[p. 230]

werd beverig doorgevoerd, z'n woord wankelde. Nooit nog had ie hem langer dan 'n paar seconden in de oogen gekeken. Hij voelde zich onbehagelijk, ellendig, gejaagd en schrikkerig onder zijn blik. Hij wist, dat die vent toch ook z'n leelijke fouten had, maar als ie 'm dat in 't gezicht wou zeggen, kon hij niets uitbrengen. En toch, honderd keeren had ie z'n verkwisting, z'n weelde-zucht, z'n meedoogenloosheid gemerkt. Maar wat 't dan was, wás 't.... Maurice maakte 'n stotterenden schooljongen van hem en in z'n woest innerlijk verzet daartegen, werd zijn figuur nog maller, nog ellendiger. Want de kerel merkte alles wat er binnen in hem gebeurde, al zei ie soms geen woord ervan. Dat was 't satanische van den vent, dat ie precies zoo wist, wat er in hem omging, zijn sluwste gedachten raadde en iedere wending ervan aanwees, met 'n kracht en juistheid, dat ie er van huiverde.

Tegenover Louise behield ie z'n macht beter. Vooral in haar huishouden bemoeide hij zich met alles. Als zij van vermoeienis rustte, nam hij 't bestier over, kommandeerde de meid en de jongens. Louise, veel zachtzinniger dan Maurice, liet 'm begaan. Dat streelde hem, maakte hem gelukkig. Maar zoodra Maurice thuiskwam, trok ie zich terug, al vloekte 't in hem van spijt en woede.

Voor Louise had ie 'n vreemd genegenheidsgevoel. Hij vond haar veel mooier dan Flora. Haar oogen, neen!... zoo iets had ie nog nooit gezien. Maar haar trots kon ie niet goed zetten, ook niet haar hooghartig zwijgen over alles. Ja, ze was beslist veel mooier dan Flora, vond hij, en begeeren deed ie haar al van 't eerste uur af, dat hij haar gezien had. Maar hij durfde nooit de kleinste zinspeling maken op zijn verlangen, want ze zou hem met haar trots en fier gedoe zonder genade neerslaan. En dan, zoo'n vrouw zou 'n heelen boel geld kosten als ie 'r zou willen onderhouden... Misschien was die trots maar larie... en was zij toch ook wel te krijgen voor geld... alles bukte tóch daarvoor!... Maar de enkele gedachte brandde hem al. Al begeerde hij haar nog zoo hevig... dat mocht hém geen geld kosten. En dan... Maurice! Die zou hem in stukken hakken... 't Stuipte al in 'm van angst bij de gedachte alleen aan z'n overrompeling van Louise, door Maurice gemerkt. Die twee hielden elkaar

[p. 231]

in 't leven zoo stevig vastgeklemd. Larie was 't... en krankzinnigheid ook, maar z'n begeeren bekoelde er toch door. -

Dat Louise van hem rilde als man, kwam niet in 'm op, al knaagde de smart in z'n ziel, dat ze wist van z'n zieken adem. Z'n verdorvenste gedachten droegen den walm van dien asem mee en nooit chagrijnde of huilwrokte 't heviger in hem van woede, als hij bedacht, dat ie 't had kunnen voorkomen op dien eersten ontmoetingsavond.

Maar ook bekoelde z'n hartstocht voor Louise, toen ie bemerkte, dat Flora niet meer buiten Maurice kon leven. Dat ze 'm liefhad, begreep ie niet, omdat liefde niet bestond. Flora hield van 'm, omdat ze 'm begeerde voor bevrediging van haar eigen zingenot. Flora was 'n hartstochtelijke vrouw... en dan haar ziekte... wat de dokter had gezegd... Ze was... goeie grut... hysterisch!... Wat was dat eigenlijk?

In z'n angst voor kwalen en dood, wou ie nooit luisteren naar 'n verklaring. Hij bleef liever vermoeden dat 't iets verschrikkelijks was... iets onzegbaar ergs... en dat 't dan toch later mee zou vallen... Zoo zag ie onder't grillige licht van z'n eigen verhitte gedachten de kwaal van Flora als 'n afzichtelijke ziekte, als 'n soort in waanzin-vlagen eindigende geslachtelijke verbijstering, erger dan melaatschheid of kanker - die toch niet zoo vreeselijk gevaarlijk bleek. -

En nu was ze op Maurice aangestormd.

Dat deed iets in 'm opschrikken, iets zoo kwellends, als ie nog nooit ondervonden had. Of 't moest zijn de marteling, die hij voelde, toen ie op 'n veiling 'n ander zag wegschuiven met 'n koop, dien hij moedwillig had laten passeeren en waarvan hij later vernam, dat er veel op verdiend was. Dal golfde in rukkende bonzen het bloed naar z'n hersens; dan suisde en gilde 't in z'n ooren. Eén razernij-gift cykloonde dan in 'm rond. Op z'n kantoor gekomen, holde ie dan naar boven en ver-schreide ie uren van machtelooze woede en zenuwtoorn, dat ie zóó stom, zoo ellendig stom geweest was, 'n ander, 'n vreemde te gunnen, wat hij in z'n zak had kunnen steken. - Over zulk verlies kón hij niet heen. Hij voelde zich van smart verstuipen. Er scheurde iets in 'm. 't Bedénken, met 't Bloeddorstige van z'n roofdier-aard dat 'm 'n kluif uit de klauwen geroofd was, tergde 'n helschen angst

[p. 232]

in 'm áán, dat zoo iets wéér zou gebeuren. Hij kon zich wel 't vleesch van de vingers bijten in dolle drift, dat ie iets had laten passeeren, waarop verdiend werd, terwijl hij dingen gekocht had, die misschien stroppen waren. - Dat gevoel van krankzinnige woede, van razernij, van opgejaagden wrok en tot waanzin aangehitte getergdheid, onderging ie ook nu weer, toen ie Flora's hartstocht bemerkte voor Maurice. Maar tienmaal heviger, gepijnigder, smartelijker, met een valsche verdoemingspassie en er tegenover een haat, die levend uit z'n donkerste en diepste wreedheid opmonsterde. Eerst had ie gedacht, er dood onverschillig onder te zullen blijven. Wat kon hem schelen of ze zich aan Maurice gaf, als hij maar geen schade er bij leed. Maar hij leed wél schade en ook z'n gedachten waren anders uitgevallen. - Hij verschroeide van jaloersche drift... z'n bloed brandde en ziedde hem in 't heete lijf. Flora had hem gezegd, dat ze Maurice alleen liefhad. Hij kon doen wat ie wou, ze zou dat heerlijke gevoel niet meer voor hem verbergen en tegenover hem ook niet langer huichelen. Soonbeek was heelemaal niet voorbereid op die bekentenis. In nijd en venijn sloeg ie die praatjes met woeste gebaren van zich af. Verliefd?... verliefd?... Ze was razend!... Haar ziekte natuurlijk!... En voor zich zelf versmonzelde hij weer in geheimzinnigen angst 't woord van haar kwaal. - Had ze 't hem bekend, langzaam, schuw en aarzelend, zooals ze vroeger overtredinkjes biechtte, onder de grillige golving van haar huil-lach natuur - hij zou haar in 't gezicht geslagen hebben. Nu was ie gebluft, moest hij nog Flora's uittartenden overmoed temperen. Hij deed net alsof ze schertste... Maar geen vent, die Maurice!... hij was ook verliefd op 'm..., maar geen vent!... En toen wou hij er niets meer van hooren. -

In schijn volkomen zorgeloos voortlevend en vertrouwend op Maurice, bleef ie, na die bekentenis, ze toch in 't oog houden. Want 'n woeste onrust, 'n jacht en 'n angst, 'n zwarte jaloezie duizelden in 'm rond. Hij sloop om ze heen, zonder iets te laten merken. Soms zag ie Maurice wel eens twijfelen aan z'n stemming, maar dan dadelijk oversmakte hij hem met zotte, wilde pretjes, om te bewijzen, dat ie zoo goed was als anders. Bijna nooit kreeg ie gelegenheid ze te

[p. 233]

overrompelen. En áls de gelegenheid er was, dúrfde hij ze niet betrappen. Want wat moest ie dan doen? Haar dadelijk den strot dichtknijpen? Zijn nagels in haar hals scheuren, haar hals, die hij zoo prachtig vond? En waar bleef hij dan? Wat gebeurde er dan met hém? -

Hij moest dood- dóód-kalm nadenken, heel kalm nadenken voor ie 'n vin verroerde. Gaf hij werkelijk zooveel om dat schepsel, dat ze hem met haar dood uit z'n machtssfeer kon rukken? En zou ie niet voldoende gewroken zijn, als ie 'r met 'n hondenzweep 't huis uitjoeg, zonder haar te wurgen? Kon z'n haat en z'n wrok 't daarmee doen? Neen, neen! gilde 't in 'm! Kneus haar, vertrap haar, trek haar de haren uit 'r kop, dat ze als 'n gillend gedrocht om gesnade smeekt, dat ze snikt en half sterft van schaamte alleen al. Spuw haar in 't gezicht.

'n Uur daarna aarzelde ie weer. Kon ie zich voor goed te schande maken als 'n hoorndrager? Neen hij móest, móest zich overtuigen. Dat moest, dat moest! Hij hoopte voor zichzelf dat 't mislukken zou, dat ie ze gewoon als vrienden zou samentreffen, die elkaar misschien 'n zoen gaven, maar meer ook niet. - Want neen, hoe dieper ie dacht, hoe onbegrijpelijker 't hem voorkwam, dat Maurice hem zou bedriegen. Maar ook in Maurice had ie allang onrust gezien, 'n soms angstig ontwijken. Wat was dat dan? Flora was grillig, huilde en lachte in één minuut. Dat was geen wezen, die was ziek, vreeselijk ziek!... Wat had de dokter niet gezegd? -

Eén angstig-vastgegrepen idee had hij nog: als hij haar eens plotseling verteederde met geschenken, met 'n rijtuig, met afleidingsfeestjes en als ie eens ontvangstdagen ging instellen, zooals zij dat altijd graag wilde? Hij rilde. - Soonbeeks soberte was geen ingeboren behoefte aan soberte, maar een vrek-ziekte, een klam egoïsme. Op 'n middag had ie haar al eens 'n heel leelijk diamanten broche uit wat veiling-koopsels meegebracht, maar ze vond 't ding afschuwelijk. Hij had gejuicht, toen ie 't haar met 'n minachtingstik van haar pink zag wegketsen. - Neen, hij voelde 't wel, al was ie schatrijk, dát zou nooit kunnen. Hij zou er onder bezwijken of krankzinnig worden. Hij moest maar kalmeeren en toezien. - Zoo verborg hij, onder z'n schijn-rust,

[p. 234]

een sarrende kwelling, een wilde afgunst, een dóórvretende jaloezie. Want ook hij kon niet goed zien, dat Flora zoo hartstochtelijk herleefde en genot vergulzigde in Maurice's tegenwoordigheid.

Waar was toch z'n vroegere ongevoeligheid en genadeloos machtsbesef gebleven? - vroeg ie zich in al banger onrust af. Hij deed allerlei dingen, dwars tegen zijn eigen voornemen en begeerten in. Er was 'n verwarring, ordeloosheid en aarzeling in hem, die zoo verblindend zijn machtelooze ellende áánlichtte dat ie 'r zelf van begon te huiveren. Als hij z'n gevoel voor orde, regel kwijt was, kwam de dood! de vreeslijke, duistere, bange dood! -

Zoo kon ie huilen van gift, dat Maurice wist, hoe Flora hém als mán achteruit trapte. Dat vond hij zoo'n vreeslijken smaad, dat hij er zich zelf voor schaamde. Hij kreeg er buien en vlagen van zoo gloeiende woede door, dat ie zich in ontembare razernij in z'n bed lag te slaan, te knijpen, de vuisten tegen den muur bonkerde, om in de felle pijn z'n smart en toorn maar te temperen. 't Wrokte in 'm, de verstikkende drift, een krankzinnig verlangen om iets uit te gillen, zoo hoog, zoo schel-scheurend en zoo lang aangehouên, dat ze voor hem zouden vluchten van angst, Maurice en Flora, tegelijk. -

Hij was z'n kontrôle-lust op de meiden, 't huishouden kwijt. 't Maakte 'm wel razend, als ie bedacht, hoe vaak en hoe schaamteloos hij nu bestolen kon worden, maar de energie om te beginnen, om door te zetten, ontbrak hem. Hij zweette bij de kleinste inspanning. Hij voelde zich benauwd, gedrukt en z'n maagkrampen begonnen iederen avond ná 't eten weer door 'm heen te kronkelen met pijngesteek als had ie 'n heel briefje spelden ingeslikt. Zelfs voor z'n katalogi-nummers voelde hij niet veel meer. Vroeger kon hij genieten van z'n chikanes, z'n vervalschen van gegevens, z'n instellen van vervolgingen tegen zwakke partijen en ook tegen sterke. Hoe graag schiep ie processen tegen lui, uit zucht tot dwars verzet, venijnige tegenstribbeling, tot prikkeling, verkleining, vernieling van rust in anderen. Hoe vermaakte hij zich in 't laffe gekronkel van menschen, die hij in 't nauw gedreven had en eindelijk door vervolging en nood zich smeekend zag blootgeven. - Dat alles lag nu dood, morsdood in 'm, werd

[p. 235]

overschroeid door z'n angsten en z'n donkere, grommende, toch laffe jaloezie. Hij kombineerde niet meer zoo snel, vergiste zich telkens in data, cijfers, jaartallen en rekensommen, hij, die anders alles van z'n zaken in bliksem-vlucht overzag.

Z'n bediende oogde hem verbaasd na, schudde z'n hoofd, begreep er niets meer van. Z'n verkooplust was zelfs weg. 't Werd 'm allemaal onverschillig. Jaloezie en wrok, die kookten in z'n brein, die vergloeiden z'n gedachten. En vreemde, woeste angsten dwarrelden den laatsten tijd heet door z'n hersens. Hij, die nooit wou denken aan doodgaan, die, als hij ergens 'n gesprek hoorde over ziekte, zich nerveusgejaagd absenteerde, hij dacht nu onophoudelijk aan sterven. Een wilde gloed van angst lichtte over de verzwakkingen en onttakelingen van z'n geest en z'n macht. Daar zengde ze 'm weer, z'n angst-gedachte, gedachte, die hem den laatsten tijd mager chagrijnde: z'n bezoek aan die prostituée. In z'n uithuilende woede, dat Flora hem z'n rechten als man weigerde, kon hij z'n zinnendriften niet koelen. 't Vreeselijkste was, dat ie zwijgen moest, omdat ie, zelfs met z'n goeden vriend, den advocaat, erover sprekende, er z'n eigen machtsvertoon mee verminkte. Want misschien kwam er 'n tijd, dat ze tot hém terugkeerde, uit haar dollen roes en romantisch gesnater. 'n Genotsschok doortrilde hem al bij de gedachte, hoe hij haar dán zou sarren, breken, vernederen en voor eeuwig stom maken. Daarom ook zweeg hij, zoodat, als 't gebeurde, niemand hem zeggen kon: ééns was ze je toch de baas!

Z'n woede over haar weigering koelde zich nu in z'n bevrediging-zoeken bij 'n prostituée. Maar dienzelfden avond nog, in z'n teruggang naar huis, was al de angst in 'm losgestormd. Als ie nu ziek werd van dat lichaam? Want dat was gif, klaar gif. Hij rilde van koortsige benauwing en telkens kreunde z'n angst: als je eens ziek werd en stierf, stierf! Hij wou er niet aan denken, hij trapte 't van zich af. Hij wou, wóu er niet aan denken, aan die donkere benauwingen, maar telkens beslopen z'n doodsgedachten hem, soms al 'n paar minuten, nadat ie in ziedend-stille drift zich zelf had toegesnauwd: dat laat je hoor, uit! uit! uit!... daar denk je niet meer aan... totaal uit! Er was 'n andere gedachte tusschen

[p. 236]

in gekronkeld. Wát te doen met z'n geld, zijn rijkdom, als ie stierf? Zou dat alles in handen moeten vallen van z'n vrouw? Dadelijk had ie zich sluwtjes en voorzichtig geïnformeerd. Hij zou haar, buiten d'r eigen kapitaal, kunnen onterven. Alles was listigjes door hem uitgehoord bij den vriend advocaat, wien hij 't geval voorstelde als van 'n vreemde. Vruchtgebruik, ja, dát kon ie 'r niet afnemen, 'n deel vruchtgebruik; maar verder z'n rijkdommen aan z'n kinderen. Zoó zou nu dadelijk z'n testament zijn, dadelijk, want nou veranderde hij 't stellig voor 't laatst. Dus z'n kinderen de rijkdommen. - Maar dat waren nog snaakjes, die zij zoo gemakkelijk onder haar invloed kon brengen, al kwam er 'n voogd bij. - Zij, met haar gulle, verkwistende natuur, zou, als ze erfde, alles of heel veel van z'n geld wegnemen. Ze zou Maurice al dadelijk afstaan wat ze zélf bezat, en waar ze nu nog, gelukkig, al was 't ook van haar, zonder zijn toestemming toch niet kon aankomen. Maar dán zou ze dien vent met één slag vermogend maken. Ze zouden samen lekkertjes verbrassen en verkwisten, wat hij door jaren en jaren worsteling, door geluk en winsten, in zweet en bloed had bij elkaar gebracht.

O! die dood, die dood; hoe haatte hij dat vale, dreigende ellende-ding. Waarom moest 'n mensch toch dood? Waarom in hem gewekt dien drang tot eeuwig willen leven, dat besèf, dát, zoo 't kon, de dingen, die je had, eeuwig van je bleven, dat je altijd kon doorgenieten in rijker-worden, ál rijker en zwelgen in handel en woeker? Waarom moest ie dan plots uit het leven gestooten kunnen worden, naar duisternis en verdoeming, waar z'n oogen niet meer konden zien, wat van hem was, z'n handen niet meer konden tasten en vastgrijpen, wat van 'n ander naar hem overging? Gelooven deed ie niet en toch bleef ie den dood voelen als 'n kille verschrikking. Er aan ontkomen kon niemand. Dat begreep ie. Zoo dol was ie ook niet. Maar wel kon je 't verhaasten. En in z'n angst demoniseerden z'n doodsgedachten de uren die hij nog kón leven. 't Genot daarvan proefde ie niet meer, nu toch 't eind de dood, 't niet-leven was. In klamme benauwing, in huiver-voorvoelen, alsof ie in 'n eindeloozen stikdonkeren put daalde, al dieper, dieper, zoo voelde ie zich wegzinken onder z'n sterfangst!

[p. 237]

De dood was voor hem 'n spooksel en tegelijk 'n duister angst-land, waarin ie onder windhoozen en zandkolkingen als een geraamte moest loopen, eeuwig loopen, heelemaal afgeknaagd, machteloos, verzwakt en onderworpen aan een zwarten beul. Niets meer zou ie uit zich zelf kunnen doen. Geen hand verroeren, geen been verplaatsen. En onder diens wil zou hij toch zien, wat met z'n rijkdommen ging gebeuren, zou ie in machtelooze, angstige woede moeten toekijken, al verbrasten ze in één dag, wat hij in z'n heele leven bijeen had gegaard. Hij zou van binnen verteren, verschroeien, huilen, snikken; hij zou zich zelf vaneen willen scheuren. Maar geen lid zou ie kunnen verroeren, zoolang de zwarte beul 't niet wilde. En aldoor zou ie meeloopen, met wat hem 't brandendst in z'n leven aan 't hart was gegaan; zijn geld, zijn goed, z'n woeker-genot, zonder dat ie stem had om kreten te slaken en alles zou ie zien en hooren zonder dat hij gezien en gehoord werd. - Soms lachte ie zich zelf in ijzigen grijns uit over z'n krankzinnige voorstelling, maar 's nachts bekroop hem 't doodsvisioen, geloofde ie 'r aan, als aan 't werkelijkste, dat ie in 't leven zag. De Dood zou hem villen, de huid afstroopen, zou hem pijnigen en spier voor spier 't lichaam uitrukken. Hij zou hellepijnen en brandende smarten te doorstaan hebben. De Dood zou hem begieten met kokend bloed, zou 'm de vale kaken rood schminken en hem opjagen over de aarde, waar ie loeren en spoken moest, rond z'n geld en z'n rijkdommen. De Dood zou met 'm dansen in stormnachten en dan met 'n stomp z'n beenderen kraken en kneuzen. En altijd zou ie de martelpijn voelen als in 't leven. De Dood was z'n zwartste beul, z'n angst-visioen, z'n siddering 's nachts en er tusschen rilde z'n haat, z'n venijn tegen de levenden.

Hij had zelf nu den dood bij 'm verhaast. Waarom wist ie zich niet te onthouen, niet te beheerschen? Nou was ie besmet, stellig besmet, al wist ie 't niet zeker. O! hij werd er stapel-, stapelgek onder. Kon hij iemand zeggen, wat ie 's nachts leed, 's nachts vooral in z'n doodsangsten, z'n haat en jaloezie? Vér, iederen nacht, van haar witten, heerlijken hals. Altijd alleen, alleen in de branding van z'n begeerten met martelende, knagende treurnis en woede, dat ze 'm had afgewezen? Hoe zou 'm Maurice nog meer ver-

[p. 238]

achten, als ie hem van z'n sterf-angsten en jaloezie vertelde. Hij dwong zich maar, de dagen lang, weer te werken, z'n leefaandacht vast te leggen op z'n arbeid, z'n duizenden zaken, z'n katalogi, z'n veiling. Maar als hij twee minuten had gewerkt, op z'n bureau bóven, dan lag de boel plots weer stil, keek ie uit 't achterraam naar de stille plaats; was z'n angstmijmer weer in vollen gang; joeg het in hem over z'n maagkanker van vroeger, z'n kwaal, z'n ademziekte, zijn besmetting misschien nu weer, die 'm altijd bracht de huiver-gedachte van z'n sterven. En daaromheen dan, de altijd-opnieuw hem omkronkelende idee, die hem nog meer martelde en kwelde dan z'n dood-gaan, wat ie te doen had met z'n geld, als ie niet meer zou zijn.

Zou ie den boel vernietigen, zoodat geen ander ná z'n leven er genot van zou hebben? - Neen, dat kon ie niet, ook al zou ie precies weten, wanneer ie sterven ging. Hij zou geen vijf cent doelloos kunnen vermorsen. Maar dat ie van z'n heerlijk bezit, zijn goud, zijn zilver, zijn loten, effecten, z'n huizen en z'n veilinggoed scheiden moest, dat gifte een gloeiende razernij in 'm aan, die niet kon verzwakken. Kon ie, eenmaal dood, met z'n skelettenhand maar zóó den boel vastklemmen, dat niemand er een cent uit loswerken kon, zonder zíjn wil. Kon ie maar, al wat ie rijk was aan goederen, in één klein maar duizenden koncentreerend papier samenbrengen en dat ding in dien skeletten-knuist vastgeklemd houden voor alle eeuwigheid; z'n bezit, meegesleurd in den dood; 't papier, dat zijn leven, zijn bloed, zijn passie, z'n vernuft en begeeren bij elkaar hield, maar zóó vastgenijptangd, dat de duivel zelf 't hem niet kon ontrooven, zich verzwikken zou, of hem de pols breken, eer ie losliet.

Hij gunde geen sterveling, zijn eigen kinderen zelfs niet, nu hij nog moest afwachten of ze zoo zuinig en genotskarig zouden zijn als hij, 'n aasje geluk door zijn geld. De woede huilde in 'm, de heete wraakzucht gifte 't groene vuur aan in z'n tril-oogen, dat na z'n leven vreemde schepsels van zijn geld zouden smullen, pretmaken, luieren. Neen, hij kón 't niet verdragen. - Al heeter brandde 't bloed naar z'n hoofd. De scheidingsgedachte, ze folterde hem, zooals ie dacht nooit gepijnd te kunnen worden. Hij huilde, huilde, als 'n kranke schooier, woede-tranen, die z'n gezicht

[p. 239]

schroeiden, en als in 'n woest-getergd dier, stootten driftstuipen in 'm op, waaronder ie zich-zelf en alles om zich heen, wel had kunnen vermorzelen, als ie er de kracht maar toe had gevoeld. Op zijn kantoor, heel boven, bij z'n veiling-rijkdommen, stootte ie woede-huilen uit, om maar wát op te luchten, wát van z'n brandend venijn en pijnigingssmart kwijt te raken.

Dan kwam 'm de gedachte verschrikken, dat ie krankzinnig zou worden, als ie zóó doorging. Ze zouên 'm opsluiten en dan hadden Flora en Maurice vrij baan. - Neen, dán liever nog dood, morsdood! Hij moest bedaren..., bedaren, vóór ie stierf, om koel z'n wrok te plaatsen en Flora's geluk te vernielen, als hij er niet meer zou zijn. Dát bleef zijn troost: bij zijn dood zíj voor altijd ongelukkig!

Gewennen aan de doodsgedachte, die vooral 's nachts hem in z'n kwel-eenzaamheid overhuiverde, kon ie niet, maar toch al zich dwingen tot kalmer inzicht. Vroeger, veel vroeger, had hij ook wel bang en met wilde vrees over het doodsgeheim nagedacht, maar dan was toch telkens zijn onrust weggezonken in de triestige, stille onderwerping van Flora's leven. Nú genoot ze, leefde ze óp, kleedde zij zich heel mooi, werd ze bijna zoo fier en hooghartig als Louise tegenover hem. Ze beefde niet meer voor z'n woede-uitvallen. Ze viel niet meer flauw en sufte niet meer in haar schemerzaal. Ze genoot, genoot ruim; dat zag ie aan alles. En híj chagrijnde, voelde zich door jaloezie en onrust, z'n veilingpassie en koopziekte weggevreten. Juist haar genot maakte 'm dol! Dat kón ie niet hebben. Wat was hij nog voor haar? Toch niets meer! Maurice behandelde hem dikwijls met zachtheid, was vriendschappelijk en zíj nooit meer. Daarom moest hij vooral met hém goed blijven, want zijn trots zou niet toestaan, dat zij hém bedroog. Maar de laatste maanden was ook dát geloof in 'm weggewankeld, warrelde angst z'n gedachten zoo dooréén, dat hij zijn eigen levensgevoel, zijn eigen uitingen en daden ook precies zoo bestaanbaar achtte in de natuur van Maurice. Hoeveel keer had ie niet Maurice met 'n fellen spotwrok gezegd, dat ie niets gaf om fatsoen, braafheid, eerlijkheid; dat ie bedrog heerlijk vond als 't maar macht gaf en voordeel, veel voordeel. Hoeveel maal had ie niet tastend en tergend volgehouden, dat ie 'n

[p. 240]

schurk, geslepen en van groot vernuft, veel menschelijker en hoogerstaand vond, dan 'n fatsoenlijk mensch, 'n braaf mensch met weinig slimheid. Want de braafheid was toch larie, valsche, gekunstelde oppoetsing van de onware natuur.

Nu was in dit geval Maurice de machtige. Door zijn persoon, zijn eigenschappen was Flora zoo veranderd, dol op hem geworden. Als ie nu eens bij zich-zelf dacht, wat hij precies zóó zou denken: ‘Wat kan mij die Soonbeek schelen? Wat heb ik met dien vent uitstaande? Hij zei toch altijd, dat braafheid onzin was, zwakte van geest, dat je mocht bedriegen, liegen, zooveel je wou, als je er je zelf maar niets anders dan voordeel mee deed! Hij zei toch, dat alles voor geld bukte! Liet ie dat nu eens probeeren bij zijn eigen vrouw.’ 't Gevoel, dat zóó Maurice hoonend en sarrend 'm nu achter den rug kon beetnemen, joeg den angst zoo wild en woest in 'm op, als loei-windvuurvlammen. Want 't was waar! Hij zou zóó doen, precies zoo! En Maurice had 't recht, hem nu met z'n eigen handelen vast te nagelen aan zijn angsten, zijn verzet, zijn oproerige woede.

'n Week lang had ie rond-geloopen met 't vaste voornemen, Maurice 'n groote som geld aan te bieden, waarvoor ie zich moest verbinden, nooit, noóit meer 'n stap in z'n huis te doen. Hij zag van al zijn voordeelen, die hij zich met z'n gretige hebzucht-verbeelding al had ingeleefd op Maurice en Louise, af, als hij dan maar wegbleef. Die jonge, driftige kerel, verlekkerd op luxe, nu hij zelf zoo lang 'n uitgehongerd bestaan had doorgemaakt, zou wel toehappen als ie geld zag, 'n boel duiten. En hij... behield z'n vrouw, zijn macht, en kwam weer terug in z'n eigen sfeer.

Maar op dienzelfden avond, toen 't voornemen nog stil in 'm warrelde, vóór 't er uit kwam, was Maurice toevallig, door 'n praatje over geldhulp zóó woest uitgebarsten en had hij zich zoo hevig verzet en z'n onafhankelijkheid zoo boven alles uitgedrukt, dat de heele gedachte aan geldbieden stierf vóór de geboorte. Wel had Soonbeek erna even bepeinsd: al hij nu, ondanks z'n verzet, tóch z'n aanbod deed, wat zou er dan met hem gebeuren? Maurice zou dadelijk hevig opspelen, hem misschien zelfs afranselen willen en nooit meer 'n stap in z'n huis doen. Juist, juist, dan had ie toch ook 't zelfde resultaat bereikt. Maar wacht eens... liet ie

[p. 241]

in godsnaam oppassen! Als ie dát deed, was ie Flora voor goed kwijt; ze zou hem dán pas op schrikkelijke wijze schandaliseeren. De schande zelf kon hem niet zoo heel erg schelen, maar z'n macht, z'n macht zou breken door de blootlegging van die verhouding. Wat ging 't de wereld aan op welke manier zijn vrouw hem behandelde en hij haar? 't Ergste was echter wel, dat ze toch bij Maurice zou gaan. Ze zou dan heelemaal kunnen doen wat ze wou. En bij zou nog érger gekweld worden van achterdocht en jaloezie, nog meer zijn macht over haar verliezen. En dan was ie niet alleen Flora kwijt, maar ook voor altijd Maurice, dien machtigen kerel, dien hij haatte en liefhad om z'n kracht, dien hij kon teisteren, slaan en tegelijk koesteren en bewonderen. En van alles bleef nog 't ergste wel: hoe zou hij ooit Maurice vrij durven zeggen, wat er in 'm ziedde en vloekte en angstte? Bij honderdmaal onbeduidender dingen - die hij ieder ander met 'n heeten spot in 't gezicht smakte, onder 'n satanisch wreed gesar van zijn glimlachmond - voelde hij bij Maurice, eer ze er al uit waren, een onzekere, bange verslapping van bedoeling. Hij zei 't wel, maar stotterde gekneusd, gebroken en verhakkeld, telkens terugnemend en weer wat er bij plakkend en dan schuw kijkend hoe 't opgenomen werd. Maurice kon met 'm sollen, hij maakte 'n kwajongen van 'm, met 'n blikken sabeltje en 'n pluimsteekje op, van hèm en al z'n geweld. Neen, neen, hij zou 'm niet meer kunnen missen. Hij kon hem, zoo vlak in zijn omgeving, ook veel beter haten, vloeken in gesmoorden wrok, vernederen en op allerlei wijzen dwarsboomen. O! soms wou ie z'n dood wel, als ie bedacht, hoe Flora 'm door zijn invloed ontglipte. Dan hoopte ie, dat er eens iets verschrikkelijks met 'm gebeuren zou; dat ie plotseling 'n beroerte zou krijgen of bij 't wandelen onder 'n huis in aanbouw een steen op z'n hersens zou vallen. Maar hij voelde dat zoo iets toch niet gebeurde, nu zijn heete kwellingen van haat, venijn en jaloezie alléén dat wilden. Want al stikte ie van afgunst, zelfs op den kop van Maurice, ónder die wreede instinkten van verzet en woede, leefde 't gevoel van vreeselijke slaafsche gehechtheid aan dien man. Neen, neen, hij kon niet, nooit meer zonder hem. En dan: liet ie toch vasthouen met al de taaiheid

[p. 242]

van zijn natuur, dat Louise hem zoo verbazend goed hielp op de veilingen. Wat kon hij, met haar kennis van antiek, niet voor schatten koopen? Ze had er duizendmaal meer verstand van dan hij. Van oude schilderijen wist hij niets, zíj alles. Zoo ook met al dat gekleurd Delftsch. Hij kon 't niet uit elkaar houen, en zij met 'n oogopslag: delftsch, japansch, chineesch, moorsch, oud-spaansch en de hemel mocht weten, wat al meer. Met haar alléén al was 'n groote, prachtige, winstenafwerpende zaak te beginnen. En de jongens Dorus en Dolfje dan voor 'n prikje op kantoor, ze laten werken tot ze blauw zouden zien. Híj kon wel drillen. Van dien mallen Frans, neen, daar moest ie niets van hebben. Met z'n kraakbeenderen, ja, kon je zeker geld verdienen op de kermis - maar overigens was 't 'n scharminkel, 'n dwarse, verwaande pijpesteel, die hem ergerde om zijn ‘ontdekkingen’, die hij iedereen opdrong.

Neen, Louise en de joggies en Maurice zelf, die kon hij gebruiken; en dan maar smoren, smoren, alles, wat er in 'm gifte en bangde aan jaloezie, venijn en onrust.

Zoo had ie dan 'n poos z'n angst voor het verergeren van hun intiem samenzijn verborgen, al omsloop ie Flora en Maurice soms als een poes 'n muizegat. Met nerveus gebeef in al z'n leden was ie 'n sluip-jacht begonnen in de zakken van ál haar japonnen. Dwars door haar toilet-rommel had ie z'n greep gedaan. Met wel twintig kleine en groote sleutelbossen gewapend, uit z'n veilingboel opgediept, had ie al de slootjes van haar kastjes, van haar klein bureautje, haar kleeren- haar linnenkast opengemorreld en ieder papiertje of briefje dat ie tegenkwam doorsnuffeld. Tusschen haar linnengoed zocht z'n gloeiende trillende hand ieder hoekje, schaamteloos wreed er alles aan wagend. Geen japonrok werd overgeslagen, geen geheimzinnig weggemoffeld split vergeten. Zelfs voering en tusschen-voering betastte en bepluisde ie. Hij moest lezen, lézen, voor z'n oogen zien, of er in hun brieven toespelingen gemaakt werden op die intimiteit. Hij las verhit, telkens in spanning luisterend, of ie niet betrapt of overrompeld werd door Flora of een der meiden. Als 'n dief sloop ie door z'n eigen huis, loerend uit 't raam, achter de deur. Al de geheime laadjes van haar bureau had ie geleegd en doorgewerkt. Telkens wel 'n brief

[p. 243]

van hém, dien hij bleek en sidderend in een adem doorjachtte, maar niets, niets, dat dáárop sloeg; op hun verhouding. Hij moest goed toezien, alles weer heel natuurlijk ordenen. Was ie klaar, dan martelde wantrouwen in z'n eigen onderzoek hem weer met heete, nerveuze kwellingen van onrust. Als ie eens niet goed gelezen had door z'n angst dat ie betrapt zou worden? Waarom moest ie zich zelf vertrouwen? Dan, ál bleeker en gejaagder, peuterde hij weer de slootjes open, begon ie weer opnieuw, zich huilerig voelend van woede en aftobbing, telkens gejaagder luisterend naar geluiden in de kinderkamer en de gangen. Maar ook weer vond ie niets. 't Waren korte briefjes van eenvoudige zaken. Eén briefje vond ie, waarop ie meende, dat in geheimschrift 'n paar woorden waren neergekrabbeld. Hij schrok, als had ie precies kunnen lezen, wat 'r stond. Schichtig stak ie 't bij zich. Dat moest z'n vriend de advokaat ontcijferen, al vroeg ie duizend gulden. Maar de advokaat, wien hij heel speelsch 't uitgeknipte strookje liet zien met 'n voorgewende onverschilligheid, schaterde 't uit. Wat doe je met Grieksch in je zak te loopen, nog wel 'n eersten regel uit de Odyssee. Hij schaamde zich, Soonbeek. Waar Odyssee uithing wist ie niet, maar wel, dat 't iets als 'n gedicht was. Dus ook dat mislukt, spijtigde 't in 'm! -

Toen had hem een eminent denkbeeld overrompeld. Als ie Trees, de fijn-sluwe, kraakzindelijke en knappe Trees, als ie die eens geld bood om te spionneeren? Maar zou ze 't doen en zou ze hem niet daarmee in z'n macht knakken? Zou ze hem niet vrij bestelen in 't huishouden? Hij zou geen macht meer over haar hebben.

Maar op 'n middag, haar alleen in de keuken ziend vóór 't gaskookstel, had hij haar er ineens mee overvallen. Trees, uitgeslepen natuur, luisterde eerst heel verbaasd naar Soonbeek's gestotter en gedraai, keek verbaasd naar het blind sluiten en opentrillen van z'n oogleden. Hij bood haar 'n sommetje per week, als ze 't goed aanlegde. Trees, sluw, inhalig, vond 't 'n heerlijk buitenkansje. Ze was dol op duiten. Ze wou 't wel doen, maar hij moest dadelijk wat geven. - Daar heb je 't al, daar heb je 't al, huilde ie half in zich zelf. Wat zou Maurice of Flora zeggen, als ze dát eens wisten, dat hij ze

[p. 244]

door Trees liet bespionneeren, beloeren, achterna sluipen? Als Trees eens naar Flora toeging en haar 't heele zaakje verklapte? Maar 't was er uit, en hij kende de zuinige Trees, die voor 'n dubbeltje haar eigen vader verraden zou, te goed, dan dat ze 'n riks per week zou laten schieten voor 'n kletspraatje.

Hij was eigenlijk heel blij dat Trees loerde, want als die wat snapte, dan kon hij haarfijn vernemen wát er gebeurd was, zich veel beter en kalmer voorbereiden en veel vreeslijker zich voordoen vooral tegen Maurice.

Maar Trees, kanalje-meid, dacht er niet aan haar mevrouw te bespionneeren. Ze wist al lang, dat mevrouw veel hield van den jongen meneer Fleury, dien aardigen man. En zelfs had ze al zoo dikwijls gezien hoe vaak ze 'm zoende. Dat durfde zij ook wel doen, als ie 't maar hebben wou. Ze wisten 't allemaal in de keuken en onder elkaar hadden ze er de grootste pret van, dat meneer alleen moest slapen. Ze haatten allemaal Soonbeek en Trees kon hem niet luchten. 't Was haar alleen te doen om dien schobbert een paar riksen te ontfutselen en verder kwam, van wat ze zag, haar geen stom woord over de lippen. Ze lachte stilletjes om de gebaren van angst, die hij maakte, als ze 'm vertrouwelijk toesprak over 't ‘zaakje,’ waar de andere meisjes bij waren. Dan fluisterde hij in schrik wat voor zich uit, suste z'n vingers op de lach-lippen, perste haar daarna groote geheimhouding af. Maar merken deed ze niets.

Plots begreep Soonbeek uit haar tartende lachjes, dat ze 'm bedotte. Hij brak af, giftig, met 'n schrille stem, vroeg haar geen woord meer. Hij was 'n stommeling. Waarom nu die sluwe, brutale Trees te vertrouwen? Wat ie nog alleen doen kon, was op Maurice letten, op z'n gezicht, z'n gedrag, z'n uitingen en z'n gefluister bij Flora. - Ach, 'n zoen, 'n zoen was maar stof.... kon 'm niks schelen, niks, niks.... Als dát, dát intieme maar niet gebeurde.... dán was 't erg!... Dan was ie haar kwijt. Nu Flora hem weerde, werd de spanning, de zwijgkamp, de felle verbeten wrok tusschen hen heftiger. Er moest iets losbarsten.

Er gebeurden rauwe dingen op Flora's kamer, waarvan ze, om den smaad, 't huiverend-gemeene en onmenschelijk-verlagende, nog nooit 'n woord met Maurice, met Louise ge-

[p. 245]

sproken had. Want Soonbeek kende zich zelf in niets meer, de eerste dagen nadat ze 'm geweigerd had. Hij schold haar voor 't liederlijkste schepsel dat hij ooit ontmoet had. De vuilste, van haat en verniel-hartstocht doorsomberde namen gaf ie haar. Zijn in waanzin verhit, onbevredigd begeeren maakte hem schaamteloozer, wreeder, geniepiger, valscher en heftiger machtsmensch dan ooit. Vóór haar oogen deed hij de gruwelijkste dingen in dierlijken drang, om haar als vrouw te kwetsen, te krenken tot in 't diepst van haar denken... Dan schold ie op Maurice, satande hij los. Maar in rustige kracht bleef Flora zich beheerschen. Ze rilde en huiverde al erger van zijn doen, en toch voelde ze zich sterk en hoog tegenover hém. - Na den smaad, in haar eigen kamer ondervonden, eischte ze dat hij een afzonderlijk vertrek voor zich zou inrichten, want dat ze anders schandaal zou maken.

Voor dat dreigement sidderde hij.

Schandaal, schandaal, als bij de Jordaansche die 'm z'n goed niet wou teruggeven, toen ze niet meer afbetalen kon... Neen, daar kromp ie voor, dat brak z'n macht, bracht hem in opspraak, nog búiten 't gepraat over z'n gewoeker. En hij had tóch al te werken in 't lichtschuwe menschenleven. De meiden keken in 't begin heel vreemd op, maar Soonbeek verhuisde naar 'n andere kamer. Sarren deed ie haar toch nog wel, en soms kwam hij plots op grove wijze bij 'r binnenloopen, spottend met die fratsen van haar eigen man bannen, haar kwetsend en folterend, door allerlei intieme gevalletjes van hun eerste huwelijksleven, duivelig-kwaadaardig lachend, haar weer onder den neus te duwen. Maar als hij dan Flora's gezicht vreemd zag verstrakken, en in haar uitschietende stem dat vaste beveel-timbre hoorde, dat ie dadelijk zou eindigen of er kwam burengerucht, dan druilde hij sluiks af, aan de deur nog zacht-lief pratend, om de kinderjuffrouw te misleiden, die in de gang passeerde.

En juist nu, nu in zijn gedwongen onthouding, voelde hij een rillende begeerte naar haar lichaam. De hartstocht suisde 'm in 't hoofd, 't woeste verlangen, dat geen bevrediging, alleen afstooting onderging. - Die witte hals, die blanke, zachte volle hals!... hoe hunkerde hij naar 't streelgenot. Alsof ie kleine, heete teugjes zoeten wijn inslurpte,

[p. 246]

zoo gloeide 't verlangen hem op de tong, al maar proevend in zelf-bedwelming.

Hij smeekte, schreide, vloekte, raasde, niet meer gevend om schandaal en burengerucht, maar Flora bleef weigeren in zwijgenden hoon. Eens had ie gemerkt dat Flora weifelde. Toen was ze bijna overwonnen geweest door zijn gemartel. Ze zag hem als 'n gewonde gek om haar heen jagen, met dolle oogen en woesten schuimmond. Z'n stem heeschte van passie, smeekte week en huilde bang. Even voelde ze verteedering door zijn lijden en zijn akelig, snikkend mannengehuil, dat ze niet kón aanhooren langer. De smart vergroefde z'n gezicht tot 'n vaal-grauw masker van verwrongen begeerte, vrat wég z'n lachmond. Hij naderde haar, en ze voelde zich bezwijken. Maar toen hij haar zoende met 'n hitte, die haar half stikken deed, en ze plotseling weer z'n adem rook, die haar de keel inwalmde, als de bedorven lucht van 'n zieke kaas, kromp ze terug van walging, duizelde van zelf-schaamte, vluchtte ze in de kinderkamer.

Dien smaad en afstooting kon ie haar nooit meer vergeven. Al heeter wrokte z'n haat, gromde het dieper in z'n hart. In machtelooze ellende verdoemde ie zich zelf en alles wat om 'm heen leefde. In 'n stuipachtige uitstooting van woede was hij toen, zich zelf vergetend, naar 'n prostituée gegaan en had daar zich in een giftige zinnekoorts uitgeleefd.

Daarná eerst was de angst in hem gekild voor ziek worden en doodgaan. En in dát angstgevoel waren losgerafeld allerlei kleine vreesjes en benauwinkjes, die hij vroeger zoo goed van zich kon afzetten en overwinnen. Nu beklemden ze zijn denken. - Daar was nu weer dat verdriet over z'n kaal hoofd. De dokter had hem gezegd: Loop met je blooten kop waar je kunt, dat bevordert 'n goeie huiduitwaseming en je kuifje zal je nog lang houên. Waar ie was deed ie dan ook dadelijk zijn hoed af: in trams, op bureau's, bij kennissen. 's Zomers liep ie altijd met z'n hoed in de hand op straat, uren achtereen. En met 't grootste genot voelde ie dan onder 't wandelen, dat de luchtigheid z'n kuif moest redden. - Zelfs had ie 't 'n paar keer met haarmiddelen geprobeerd. Hij had 't geld er voor uit z'n zak gescheurd; en hoewel hij ze uitschold voor vodden, kwakzalverij, wou hij toch eens probeeren. Maar 't hielp niet.

[p. 247]

Hij had gedacht, in brandend verlangen, wonderen te zien gebeuren op z'n biljardballig-gladden schedel, rond z'n kuifje; maar 't bleef er vlossig. Toen, in woesten wrevel, giftig op zich zelf dat ie geld vermost had aan die vodden, smakte ie z'n fleschjes in de gracht, wou ie met die vieze kwakzalverij niets meer te maken hebben. Bovendien was ie Flora nu toch kwijt. Voor haar eigenlijk had ie weer z'n kalen kop willen zien begroeien. Maar zij wist van alles, van z'n vroegere maagkanker, waardoor nu nog z'n adem ziek was, van z'n kuif, van z'n kwalen-angst... Nu was ie háár kwijt; werd 'm ook dát onverschillig.

Neen, als ie alles heel goed bedacht, dan bleef Maurice nog de eenige, die Flora weer tot hem kon brengen. Hoe dikwijls had Maurice 'm vroeger niet gezegd: Soonbeek, je behandelt je vrouw heel grof, je bent 'n bruut tegenover haar. Je kwetst en krenkt haar in alles. Zie toch uit! Een vrouw is geen veiling-makelaar. - Toen had ie er om geschaterd. Maar nu, nú schaterde ie niet meer.

Nu zou ie Maurice weer aanklampen, nederig en wat bang voor z'n spot, 'm vragen, wát ie Flora zeggen moest om haar weer te zien veranderen. Wél zou voor hem dat nederigheidsgedoe 'n vreeselijke toer zijn en dat gevraag, waarmee ie z'n heele macht op Maurice verloor, 'n verdoembare karwei. Want dán moest ie ook bekennen, dat hij wist hoeveel Flora van Maurice hield. Dat knakte hem 't ergst. En ook dat Maurice wist hoe ze hém schuwde. Toch zou ie zeggen, zachtjes en ontdaan, wat Flora eigenlijk scheelde, hoe vreeselijk ziek ze eigenlijk was. Hij zou dan wel schrikken, en ook z'n overmacht op hem, door al dat nederig gevraag, veel lager aanslaan. Als de kerel 'm nou maar niet financiëel ging overbluffen, dreigen, nu hij zelf wist hoeveel zijn invloed op Flora waard was. Ze waren zoo brutaal en zoo grillig, die kunstemakers, en ze wentelden zich toch graag in pretjes en materieele genotjes, al kwaakten ze iets dat geen sterveling verstond, van God en liefde.

In dat onrustig gedenk, heen en weer slingerend tusschen z'n drang om weg te stooten wat hem hinderde en naar zich toe te halen wat hij noodig had, leefde ie 'n poosje voort, tot op den middag dat ie van de veiling even heel onverwacht naar huis stapte, om de maat voor een kast op te

[p. 248]

nemen. In de gang zag ie hoed en jas van Maurice. Zonder goed te weten wat ie deed, was ie dadelijk sluipzacht naar de zaal geloopen en had ze verrast. Of verrast niet. Maar de schrik van Maurice en 't bleeke gezicht van Flora verklaarden hem inééns al hun intimiteit. Hij was zelf in elkaar gekrompen. 't Eerste oogenblik had ie op Flora willen afspringen, haar van de chaise-longue sleuren en afranselen, dat ze kermen en smeeken zou voor z'n voeten, afranselen tot ie niet meer kon. Maar na de weg-duizeling van z'n eerste schrikdrift, zelf niet beseffend wat er eigenlijk om 'm gebeurde, moest ie toch bekennen dat ie niets onbehoorlijks had gezien. Wie moest ie beschuldigen? Hij had wel aan aan alles gevoeld, aan de schrik-stilte, 't nerveuze gekijk van Flora, dat ie hen gestoord moest hebben. Maar waarin? Als Maurice juist eens bezig was geweest haar te verklaren dat ze naar haar man terug moest gaan? Maar met die zich-zelf-geruststellende praatjes kon ie zich niet langer dan wat minuten bedotten. Er was iets gebeurd, juist even vóór ie inkwam. Dat móest ie weten.

Dien zelfden avond was er 'n hevige ruzie tusschen Flora en hem uitgebarsten. Als 'n wild dier had hij Flora bestormd en haar met 'n giftigen ruk op de chaise-longue gesmakt. Met 'n huilende stem, als van 'n krankzinnige, wiens kleeren in brand gevlamd zijn en die pijn-kreten uitsmart in zingende gillen, had ie 'r gevraagd wat ze met Maurice uit te staan had. 't Groene vuur van z'n valsche gluipoogen lichtte òp als van 'n kat in 't duister.

Maar Flora liet zich niet overschreeuwen. Dadelijk was ze van de chaise-longue opgesprongen, zei ze 'm dat de toon waarop hij haar ter verantwoording riep, zoo in-gemeen en laag was, dat zij geen woord, geen letter zou spreken, al dreigde hij haar ook te worgen. Ze zou zwijgen, zwijgen op zoo'n verachtelijken aanval.

In 't eerste moment van haar verzet, waarin ie weer hoorde den vasten klank van haar bevelende stem, die 'm altijd zoo bang maakte, schokte de dolle drift door z'n hoofd, zag ie zoo giftig-waanzinnig naar haar óp, dat ze even terugweek, 'n verpletterings-slag vreezend.

Wilde drift schroefde hem de keel dicht. 't Paars-opzwellend aderenweb langs z'n slapen giftigde al zwarter-rood, en wrang-

[p. 249]

wreed sneed de lach om z'n bleek-bevenden terg-mond. Z'n kleine smalle schouders schokten, en z'n wimpers trilden snel-nerveus als was 'n vonk z'n oog in geschoten. En soms bleef hij plots zoo wijd-strak staren, dat Flora er koud van werd, rilde en weg wilde. Maar haar toon had hem geknakt, veel meer dan ze zelf vermoedde. Want al z'n trots, z'n hoon-heftigheid wankelden in 'm. Hij voelde zich gebroken door de kracht van haar houding, den vast-uitdagenden verzetklank van haar stem. Dat was de bevende, nerveuze en verweekte Flora niet meer! Dat was een brok Maurice! Aan iederen trek in haar gezicht zag ie dat dié vrouw 'm niets, niéts zou zeggen. Daarom moest ie liever nu maar bedaren, kalmer haar toespreken, over heel andere dingen; misschien zou ie later wel iets van Maurice hooren.

Hij wachtte, wachtte op 'n gelegenheid. Maurice kwam de eerste week niet opdagen. Wel Louise, met wie hij nog 'n paar dagen op de veiling had door te brengen. Háar durfde hij heelemaal niets vragen. En toen ie even, bang voor 't antwoord, vroeg waarom Maurice de heele week weg-bleef, keek Louise zoo onwetend, dat ie geen antwoord van haar meer verlangde. Ze wist niets, niets. Dat zag ie, polste ie zacht, slinks, langs honderd omwegjes. - Toch durfde ie niet naar Maurice heengaan. - Weer zou ie 't met Flora probeeren, maar nu heel zacht, heel bedeesd, want ze sprak, na z'n hevige eerste uitbarsting, geen woord met hem, maar al sterker en ongenaakbaarder werd ze voor hem in haar afzondering en haar trotsch zwijgen. -

Op 'n avond, juist even voor zij naar haar slaapkamer wilde gaan, vroeg hij, liefdoenerig en verweekt door z'n machteloosheids-besef, met z'n ouë zachte maniertjes en kleine gejaagde gebaartjes, of ze 'm nog iets zeggen wou van dien middag. Maar ze keek hem met zoo'n walging en trots aan, dat ie groenbleek van schrik en woede de kamer uitholde. - Hij voelde zich getemd, gebroken, klein gemaakt door een sentimenteele, zwakke, zieke vrouw! Waar was zijn macht, zijn onbarmhartige macht? 'n Vrouw waarvan de dokter gezegd heeft dat ze dát had, dát vreeselijke... maakte hem nu tot een ellendigen stumper! -

Of ze hem haatte, kon 'm eigenlijk niet eens meer schelen, als dat ééne ding 'm maar niet ontzettend martelde: wat er

[p. 250]

gebeurd was dien middag vóór hij plotseling verscheen. - Dat zij Maurice liefhad, wist ie, gaf ie niet meer om, bleef maar woord-gezanik, anders niets. Zelfs mocht ze 'm kussen en hij haar; zou hém niet deren, als dat ééne intieme maar niet gebeurd was. Want dan kon ze nooit meer zijn vrouw zijn. Dat zei hij zich wel honderd maal per dag... altijd zich zelf er mee temperend. - Wat gaf hij om eergevoel en smaadgevoel! Larie, zuivere larie. Met die geestelijke minachting voor zoo'n mensch-beschouwen lapte ie z'n zolen. Als ze zich maar niet had overgegeven. Want dan was ze in niets meer te vertrouwen. De angst daarvoor vrat 'm z'n rust weg, stookte razernij in z'n hersens bij tijên. - Daar tegenover 't sterke zwijgen van Flora, de onwetendheid van Louise, 't wegblijven van Maurice. 't Was om ineens stapelgek te worden.

Zelfs z'n veiling, z'n goddelijke, alle genots-passie inslurpende veiling beroerde 'm nog maar alleen als ie in 't lokaal stond. Maar daarbuiten zag ie Flora, Maurice, joeg de angst voor den dood, de jaloezie, de heete achterdocht een wilden, warrelenden, kwellend-smartelijken jammer in hem op, dat ie wel had willen gillen langs de straat van wanhoop en benauwing. Telkens zag ie voor zich 't schande-lijf van de prostituée, zijn eigen uitspattingen dien eenen nacht, en telkens 't zwijg-gezicht, de trotsche minachting van Flora. En tusschen z'n angsten voor sterven, voor geldberging, voor 't ééne intieme dat gebeurd zou kunnen zijn, 't vreeselijke zwijgen en wegblijven van Maurice.

Na veertien dagen Maurice niet gezien te hebben, kon hij 't niet langer uithouden, stapte hij naar diens woning en vroeg 'm wat er toch gebeurde. Hij vroeg zoo schuchter, zoo ontdaan en met zooveel bangheid in de overal-rondkijkende en toch niets ziende oogen, dat Maurice hevig meelij kreeg met den stotterenden demon Soonbeek, nú zoo klein, nietig, verschrompeld van angst en gedweeheid, in gluiperige onderdanigheid vóór hem staand. Was dat nu dezelfde brutale, onkiesche, altijd opjagende, altijd vragende en nooit luisterende Soonbeek van z'n eerste ontmoeting, met z'n terg-mond en z'n vreeselijken glimlach, z'n geldmacht en z'n wrokkige verdoemings-natuur? Maar hij kón zich niet wreken op dien man, nu hij zoo laf wegschrompelde in eigen

[p. 251]

benauwingen. Maurice wist eerst niet goed hoe zich te gedragen. Flora had hem gerustgesteld. Zij wilde Soonbeek spreken. - Toen wist Flora nog niet dat Soonbeek zoo woest zou uitvallen. - Wel had ze Maurice gezegd, dat ie niet eerder zou komen dan ná een schrijven van haar te hebben ontvangen. Maar ze kón niet schrijven. Ze was zoo gekrenkt, zoo allerdiepst gekwetst door dien man in haar innigste vrouw-gevoelens, dat ze er niemand, zelfs Maurice niet, van spreken durfde. Zoo liet ze 'm onwetend van wat er tusschen haar en haar man gebeurd was. - Nu kwam Soonbeek hem vertellen, dat Flora bekend had hoeveel liefde ze voor Maurice voelde en dat ze om niemand ter wereld zooveel gaf als om hem. Buiten haar kinderen en Maurice had ze niets. -

't Kostte Soonbeek pijnigende moeite zoo iets te bekennen, al loog ie dat ze 't nú gezegd had; al verzweeg ie dat Flora met hevigsten hoon en verachting hem nú den rug toedraaide; al zei ie niets van zijn uitbarsting tegen haar, van die woedekrankzinnigheid, waarin hij haar 'n zoo fellen smak op de chaise-longue gegeven had.

Maurice hoorde hem verbaasd aan. Waarom spotte ie nu niet met de liefde, 't woordgeschwärm van Flora, zooals ie altijd deed? Waarom was ie zoo klein, nederig, bang? Zat daar weer 'n gemeen sluwigheidje achter? Hij zou toch 'n beetje op z'n hoede zijn. Toch kwam 't niet in 'm óp, dat Soonbeek loog, dat Flora heelemaal niet gesproken had. In Flora's bekentenis voelde Maurice 'n innigste eerlijkheid. Ze wou niet dulden dat haar Maurice zich als 'n klein bedriegertje moest laten afstraffen door Soonbeek. En nu had ze hem de gelegenheid ontnomen de schuld van 't gebeurde op zich te nemen. Daarom verbood ze hem ook bij haar te komen; had ze niets geschreven; kwam nu Soonbeek zoo nederigjes hierheen, met klamme woordjes van angst en gedweeheid. - Zoo loste Maurice de houding van Flora en de kleine onderworpenheid van Soonbeek op. - Maar Soonbeek was nog lang niet waar hij wezen wou: van Maurice vernemen of dát, dát intieme gebeurde tusschen hen. Nu moest ie met slinksche draaiingen en teruggekrabbel hem toch zien duidelijk te maken, dat Flora hém daar niet over gesproken had en dat ie juist dit feit wilde weten. Hij wist

[p. 252]

niet hoe te beginnen! Dat vaste, diepe, rustige kijken van Maurice! O, hoe haatte hij dien sterken kerel heviger dan ooit! Z'n tong was verlamd. Hij stotterde. Durfde ie dan niet vragen, vragen met woeste, uitkrijschende stem dát, waarop ie recht had? Was ze dan niet zijn vrouw?

Soonbeek wou zich kracht geven door zelf-opwinding, sterk maken door opzuiging van nieuwe haat-indrukken, door herdenking van woede-stuipen, die hij al doorstaan had. Maar toch bleef de angst in 'm rillen, dat Maurice plotseling aan z'n aarzelingstoon, aan z'n beefstem zou merken dat ie loog. Eindelijk, na geflikflooi, na honderd draaierijtjes en aarzelende overwegingen dat ie te veel zei, te veel losliet, dan weer dat ie juist niet genoeg sprak en te weinig losliet, was er iets zoo mals uitgestameld, dat al 't gesprokene in kronkelige verwarring opeenhoopte. Dat verlangde ie juist. Maurice moest maar raden wat hij wou, moest maar onder die verstotterde praatjes, die dwarse, schuchtere, verbrokkelde uitingen, naar zijn bedoeling tasten. Hij zou wel begrijpen. Dat zag ie, voelde ie dadelijk.

Maurice voelde zich 'n beetje opgelucht, nu Flora niet geduld had, dat hij als een klein mispuntje en bedriegertje door Soonbeek kon worden aangeblaft. En daarom luisterde hij rustig naar 't sluwe, gejaagde woordgekronkel van haar man; diepte hij daaruit, diens verlangen om te weten, te weten of dàt gebeurd was.

Toen, met 'n enkel woord zei hij dat Flora een zijner inngste vriendinnen was, maar dat er tusschen hen niets anders bestond dan groote sympathie.

Met 'n wilde vreugd drukte Soonbeek plots Maurice de hand. Zoo woest-goedhartig, kleindoenerig en joviaal had hij Soonbeek nog nooit gezien. Zou in die wreede, hardvochtige woekerziel dan toch meer ménsch leven, dan ie ooit vermoed had? - Maar Soonbeek liet hem geen tijd tot nadenken. Hij overrompelde hem al weer dadelijk met allerlei vragen en vraagjes. Hij dempte zijn schelle stem, z'n klankbuigingen er in; hij deed lief, zacht, bedeesd, huichelde, smuigerde, uit drang en uit berekening. Weer begon ie maar half te luisteren onder z'n ‘ja-hm's’, in zich zelf uitdenkend wat-ie nu wel doen zou. Hij joeg Maurice óp. Geen tijd mocht ie 'm laten voor zelf-peinzerij; dan zou ie weer van gedachten kunnen

[p. 253]

veranderen. Daarom maar vragen, overrompelen, bezighouên. Wat moest ie doen, vroeg ie, om Flora weer voor zich te winnen? Moest ie haar zich kostbaarder laten kleeden? Moest ie meer partijtjes geven? Ja, ja..., hij zou 't doen, beslist doen, beslist, beslist! 't Was misschien verkeerd van 'm om zóó vast te houên wat ie had!... 'n mensch leefde toch maar eenmaal!

Hij snaterde, snaterde zonder ophouden, woelig, verhit, ieder woord aangekitteld door z'n versmoorde vreugd, dat 't èrge, 't allerergste niet gebeurd was. Hij had Maurice wel kunnen zoenen, zoenen! 't Was 'n pracht van 'n vent, 'n kerel zooals geen tweede bestond! De levenslust stootte weer hoog in 'm óp. Hij zou Flora wel weer winnen, nu dat, dát niet gebeurd was. Hij bleef nu toch de baas!.. haha... hihihi!... dát had Maurice toch niet gedurfd!... die kerel!... die vrouw!... goeie grut!... Hij zou ze ook alle twee geworgd hebben!... alle twee!... hihihi! wat 'n laffe kerel!... die toch niet durfde!

Hij ratelde weer door, joeg óp, zei zinneloos-wilde dingen, dol-uitgelaten, zonder ze zelf goed te hooren. 't Kookte in 'm, 't raasde! Hij kon wel springen van vreugd. Maurice duizelde onder z'n schuimenden woordenvloed. Soonbeek wist zelf niet meer wat hij zei. Hij moest, moést spreken. Hoe lang had ie niet alles in zich verkropt! Huilen of spreken, lachen of dansen, was 'm nu allemaal 't zelfde. Hij luchtte op, smeet al z'n ellende-angsten van zich af. Wat dood?... dood?... nog lang niet... goeie grut! nog lang niet! Die grap met die meid? nou ja.. was 'n grap! Zou ie niets van krijgen! 'n grap, 'n leuke grap, die hij nog wel herhalen durfde. Als ie maar goed uitkeek en oppaste!.. hihihi.. 'n grap!.. heerlijk geweest! heerlijk.. heerlijk!

En tusschen z'n gesnater, dat maar aanschuimde en weer wegsmolt, zonder dat ie zelf merkte hoe nerveus hij Maurice maakte, kwam ie weer op z'n houding tegenover Flora terug, wat ie toch moest doen om haar weer te winnen.

Dat stuitte Maurice al heviger. Hij kreeg nu 'n gevoel alsof ie Flora alleen liet staan tegenover den klammen greep van dezen gedrochtelijken sjaggerman, die zijn geluk, zijn rust, zijn ziel verwoekerd had in den razenden waanzin van z'n egoïstisch demonisme. Waarom deed ie zoo lief, zoo nederig

[p. 254]

juist nu, zoo stuitend en irriteerend klein? Toch alleen om z'n angsten, z'n wroegingen te verzachten, z'n hebzuchtige kwellingen te temperen?

Maurice begon kort en streng, met verscherping van stem te zeggen, dat Soonbeek alleen door 'n vrij laten uitgroeien van Flora's natuur misschien op wat meer eerbiediging van háár kant kon rekenen. 't Was wel tragisch dat Soonbeek, die altijd zoo venijnig spotte, zoo in moord-woede kon schelden op wat haar lief was, op wat haar een droef maar zacht geluk gaf, dat diezelfde man nu zoo sidderend en smeekend om wat genegenheid tegenover haar kwam te staan. Hij moest haar niet zoo aanblaffen, zich niet abrutiseeren en haar niet sluwigjes kontroleeren. Dat schraperig-wantrouwelijke bracht juist fel verzet in Flora.

Soonbeek, gek-blij nog na Maurice's bekentenissen, stemde alles gretig in. Hij begreep dat hij nu heelemaal van Maurice afhankelijk was, dat die alleen door z'n invloed hem Flora weer terug kon brengen.

Maar den volgenden dag voelde hij zich alweer lekker-veilig in z'n oude machtstheorieën, koesterde ie de heerlijke zelfzucht van zijn vroeger leven. Precies zoo moest ie weer worden en doen. Nu toch dat érge tusschen Flora en Maurice niet gebeurd was, wrokte de verachting weer in 'm over eigen toegeeflijkheid jegens Maurice en Flora. Waarvoor was ie bang, benauwd? Had hij niet al de macht, 't geld? - Woedend, helsch-woedend kon ie op zich zelf worden, dat ie 't zoo klein, zoo nederig had laten liggen. Hij, met z'n macht en z'n geslepenheid; hij half vernield en verstumperd door de passie van een zwakke vrouw, een schepsel dat hij vroeger om zijn vingers kon draaien, die voor 'm sidderde als ie wat driftig uitviel! Hij, overheerscht en de les gelezen door 'n jongen kerel, die geen duit in de wereld bezat; hij, gebroken, bespot door twee menschen, die zonder hem geen week rustig konden bestaan! Waarom ook moest ie dien vent in huis brengen? Hij had zich zelf geknakt, vermorzeld. Hij had vooraf moeten begrijpen, dat een vrouw als Flora op zoo'n langharigen kerel, met zoo'n snuit, verliefd moest worden. Hij was stom en blind geweest en gek Hij had ook eens willen laten zien, dat ie met ‘knappe koppen’ bevriend kon raken. Als 'n uitdaging, 'n wilde tarting, had ie Maurice

[p. 255]

voor haar verblufte oogen gebracht, en nou was ie zelf de dupe. O! nog zooveel meer was er bij gekomen! Maar nu zát ie er mee. Hij vocht met zich zelf; 't gifte in 'm, wreed en rauw. De woede neep 'm pijnlijk, schrijnend door de borst. Hij zou zich zelf hebben kunnen ranselen met genot en wellust.

Op z'n kantoor viel hij woedend uit, omdat ie 'n wandkalender scheef zag hangen. Hij ergerde zich aan alles: aan 't door den neus ademhalen van z'n bediende, aan 't gekraak van z'n eigen schoenen, aan 'n paar onnoozele schrampjes op den knop van z'n brandkastdeur, aan honderderlei kleinigheden, die hij anders nooit bemerkte. Die uitbarstingen luchtten hem op, en de heete prikkeling van drift schokte in hem uit tot stil huilen. Dan beefde de hoop in 'm, dat ééns toch Flora wel terug zou keeren, dat ze 'm zou roepen, roepen... dat ie 'r dán.. dán zou neerduwen en onder houên als nooit te voren.

De jaloezie, de spanning en driften, waarin ie 't laatste half jaar leefde, hadden z'n zenuwen toch hevig geknauwd, vooral de in 'm opgeduisterde angsten, die z'n rust tergden en speelden met z'n kalmte. Hij kon geen twee minuten achtereen meer bedaard op zijn stoel blijven zitten. Dat durfde ie niet. Dat rustig vouwen van z'n ledematen maakte hem dol van nerveus verzet. Neen.. nu.. niet zitten! Loopen, staan, steunen, tegen iets aanhangen; maar in godsnaam niet zitten! Bij iedere beweging tot rust in 'm, voelde ie dadelijk een tegen-actie, 'n kriebelige verhitting naar onrust. Hij werd zoo navrant opgejaagd, zoo korzelig lichtgeraakt en zoo suf soms, dat ie dacht krankzinnig te zullen worden. Dat bangde dan heet in z'n hoofd. Hij sliep niet meer. De dokter drong 'm rust te nemen. Maar dat leek hem de felste foltering. Hij slikte bromkalie, nam lauwe baden. De dokter wou verslapping, ontspanning van z'n zenuwen. Hij knipperde zoo hevig met z'n wimpers, en de maagkrampen vlaagden weer op, kronkelden 'm tot 'n menschen-tronk inéén, gespleten van pijnen. Maar niet één der middeltjes hielp. - Soms voelde ie om half negen 's avonds al slaap. Dan kroop ie dadelijk onder de dekens. Maar precies half elf werd ie weer wakker, hoorde ie juist Flora naar haar slaapkamer gaan. Wild begeeren en angstig-zich-zelf-terughouden worstelden in hem.

[p. 256]

Hij bleef dan liggen, op z'n rug, of plots zich tien, twintig keer van linker- op rechterzij verwoelend, meedraaiend z'n heeten warrel van kruipende en stekende gedachten. Er bleef 'n zware druk op z'n oogen, en 't geprikkel van de oververmoeienis joeg vuur in z'n klamme handen. Maar geen sekonde meer vatte ie den slaap. Soms kreeg ie dan z'n doods-visioenen en zijn nerveuze angsten om 't móeten-loslaten van z'n rijkdommen. 's Morgens stond ie op, gebroken, koortsig-verhit, met 'n loome vermoeiing, die in z'n beenen zakte als gewichten-vracht.

De verkoopingen waren afgeloopen, en Louise had hem prachtig geholpen. Door haar aanwijzingen had ie al enkele winsten gemaakt, die hij, alléén werkend, zelfs in geen half jaar zou hebben behaald. Of ie wel goed had gezien, dat ie met zoo'n stelletje menschen schatten kon verdienen! Als Flora er nu maar niet tusschen in dreinde. Al de pannen, ouê stoelen en 't kaduke meubelrommetje, dat ie hun gestuurd had, kreeg ie nu door haar hulp er wel honderd keer uit. En ze begonnen al af te lossen 't geld, dat ie voor Maurice aan schuldeischers betaald had. - Toch stiekem houên, vooral voor Flora, want die zou 'm uitschelden dat ie z'n eigen vrienden bewoekerde. - Mocht ie dat niet doen? Hoeveel zorg en onrust had die Maurice hem al niet gegeven? Mocht hij nu niet door zijn vrouw verdienen? Waarom dat zeggen? Hij betaalde Maurice maandelijks z'n salaris voor z'n artikeltjes. Ze kregen behoorlijk hun geldje en ze konden precies uitkomen. Wat wou hij vooreerst meer? Bij hem kon ie muziek maken. Bij hem kon ie lekker eten. Daar zorgde Flora wel voor. Bij hem kon ie alles! Toen hij den leeft d had van Maurice, lag ie krom onder 't zwaarste werk! -

II.

Maurice en Louise kwamen lang niet zoo vaak meer op de Heerengracht.

Flora, die wel vermoedde dat Soonbeek Maurice had aangesproken, wou er niets van hooren. Ze leefde in lustelooze melancholie en onverschilligheid voor alles wat om 'r heen gebeurde. Soonbeek keek ze nauwelijks aan. Ze hoorde hem boven haar hoofd, op z'n slaapkamer heen en weer loopen,

[p. 257]

altijd in beweging zijn. Ze hoorde z'n zuchten, z'n stil gekreun, soms z'n giftig onderdrukt mannengehuil, maar 't deed 'r niets meer. De kinderen kon ze dagen lang koesteren, omhelzen, er mee spelen, en als haar energie dan weer uitgeput was, bekeek zij hen van haar chaise-longue, traag en hangerig. Ze voelde zich meestal weer oververmoeid, duizelig en de flauwten keerden terug. Alleen als Maurice kwam leefde ze op. Dan schoot 't grijze vuur weer in 'r oogen, sprak ze, vroeg ze, lachte en vroolijkte ze, speelsch en gelukkig als 'n kind aan 'n zonnige zee.

Maurice deed alles om niet met haar alleen te blijven, maar als 't soms toch zoo uitviel, dan omhelsde ze 'm met een razende, hartstochtelijke innigheid. Dan stortte ze al haar passie en verlangen over hem uit, wist ze niet wat ze 'm doen moest in wilde liefdesvervoering. Dan smeekte ze 'm bij 'r te komen, haar te koesteren, in z'n armen te nemen; dan bedelde ze om 'n troostende liefkoozing. Dan moest ie 'r zeggen, dat ie 'r nooit alleen zou laten, dat ze zou doodkwijnen, wegsterven, als ze hém niet zag, hem, hém alleen! Hij mocht 't beoordeelen hoe ie wou, als malle, sentimenteele frasen, als zij, zij maar wist voor zich zelf, dat Maurice haar heele leven was. - Dan verteederde zij hem met 'r zachte fluisterstem, met 't golvend smeekgeklank er in; dan zwijmelde weer iets om 'm, de theegeur en de zoete dronkenschap van haar vervoering; brak ze al z'n voornemens van kracht en 't verlangen om zich los te scheuren uit haar omgeving. Wat vond ie 'r dan weer mooi, blank, blond. - Hoe verrukkelijk deinde 't leven toch aan en terug in zoo'n bezwijming; wat werd alles vaag en mistig, en als 'n droom van nevelig, zangerig vér mooi... Dat samengroeien inéén van hun blik, dat zacht zingen van 't stilte-lied, dat omkronkelen van elkaars verlangens..., 't zachte zwelgen van de ziel... Maar dan plots schokte 't in 'm op... 't verwrongen pijnlijk glimlach-gezicht van Soonbeek, z'n beefoogen, z'n krampige mond, doortrild van ingehouden snikken. Zacht weerde ie 'r af, bracht ie bezinning in 'r woeste uitgelatenheid. Dan sprak ie over 't gemartel van Soonbeek, z'n jaloezie-vlagen, z'n angsten en stuiptrekkingen. Flora wou daar niets, niets van hooren. Wat kon haar Soonbeek schelen, die gedrochtelijke, vreeselijke man, die haar gekrenkt,

[p. 258]

gesmaad, vernield had en behandeld als 'n lichtekooi. Nee, nee, ze haatte, verafschuwde hem,... hij was 'n duivel!

Hartstochtelijker raasde ze in vervoering uit. Maurice voelde zich weer wankelen, onder 't branden van haar adem op z'n mond. En toch wou, woù ie niet ondertuimelen. Dan sprak ie stamelend van Louise. Dadelijk liet ze 'm los, schuchterde ze terug.. Ja, ja. O, die vrouw, dat was pas 'n mensch! Voor die, voor die alleen wou ze wijken. Voor die had ze 'n diepe vereering. Louise, dat was 'n zachte, heerlijke vrouw, die haar leed zoo stil droeg, en 'r nooit, nooit nog 'n hard woord gezegd had, hoewel ze wist hoeveel ze van Maurice hield, hoe lief ze 'm had. -

Tegen dien tijd verscheen Maurice's boek. In 'n groot weekblad stond eenige weken later al 'n geestdriftig artikel van 'n zeer begaafd jong schrijver over zijn werk. Hij prees Maurice als een ontzaglijk talent, dat, eenmaal tot volle rijpheid gekomen, de heerlijkste dingen zou geven voor de kunst.

Even keek Maurice op! Hij kende dezen beoordeelaar niet persoonlijk, maar wel als schrijver, als 'n onafhankelijk, zeer scherp ziend en oordeelend kritikus, 'n hartstochtelijk vaandrager der nieuwe school.

Z'n boek werd 'n groot succes. Flora jubelde als of zíj het geschreven had. Louise wou geen kritieken lezen. Wat had ze er aan, zei ze. Ik weet tóch wat in Maurice leeft, beter dan ooit de beste kritiek me kan laten voelen, zei ze schuw en zacht.

Soonbeek toonde zich heel trotsch, was druk in de weer met gelukwenschen. Hij wist 't wel! Maurice werd schatrijk, schatrijk... als ie maar geduld had! Hij was verlekkerd, vergrootte en verkleinde in twee elkaar opvolgende minuten de beteekenis van 't boek... eerst als 'n gebeurtenis, daarna als 'n grappig feit, dat over blaadjes papier zooveel bombarie gemaakt kon worden in ons landje, waar niemand 'n boek kocht. - Hij kwam weer 'n beetje in z'n tartend machtzwaardoen. De briefkaart, waarin Flora 'n abonnement op 't weekblad besteld had, na de kritiek, kreeg ie toevallig in handen en dadelijk verscheurde hij die tot snippers... Maurice bekeek ie met eerbied soms, nu ie zoo maar in de krant stond. 't Was dan toch waar! En iederen dag werd

[p. 259]

er wat verhaald over 't boek. Zelfs Frans, z'n zwager, kwam met nieuwtjes thuis. Hij verkwezelde wat geestdrift, werd zelf 'n zwaar, gedachte-‘ontdekkend’ bewonderaar van Maurice. -

Na 'n paar weken voelde Maurice niet de kleinste emotie meer voor de meeste dingen, die over hem geschreven en gezegd werden, al nam hij er ook kennis van. Hij wist dat ie nú juist te werken had, te werken; dat ie moest doen samengroeien z'n heele ziel en innigste leven met z'n kunst, waarin de hoogste bevrediging voor hem lag. Hij moest 't genot van 't groote werk ondergaan. Hij voelde nu, er nooit meer zonder te kunnen! Hij had 't almachtige leven te veroveren, 't leven dat 'm soms den walm van 'n abattoir, dan weer de zoete geuren van 'n zonnigen rozentuin toewoei. - O! z'n laatste snik zou voor zijn werk, voor de schoonheid zijn!

Flora kwam veel vaker weer bij 'm thuis. Ze bleef soms 'n heelen dag. Dan fladderde ze om 'm heen, licht, slank, in 'r blonde pracht. Ze kon zoo mondain-voornaam, zoo luxueus en rijk-uitgedost zijn in dat schamele woninkje. De weelde van haar kleeren maakte 'm soms verlegen, want daarin al leefde de weelde van haar liefde, haar verrukkingen. Ze wist hoe hij daar van hield. - En toch deed ze nooit bewust-bevallig, bewust-koket. -

Telkens, onder de kwellende omhelzingen, sloot ze 'm den mond als ie streng spreken wou over haar uitbundigheid, als ie haar stroef wou zeggen, voor de zooveelste maal, dat, indien ze 'm werkelijk liefhad, ze 'm niet mocht afhouden van zijn werk. Haar liefde moest opoffering, groote opoffering zijn. Want zooals ze nu zich gaf, hem begeerde, deed ze egoistisch als haar man, al was 't op 'n andere manier. -

Maar 't kon er niet uit. 't Sneed zoo vlijmend in haar verrukking... 't kerfde zoo in haar jubel-ziel.

Toch moest ie doorzetten, doorzetten, drong 't in 'm, wijzen op gevaren en belemmeringen. - Maar Flora tartte, in 'n uitdagenden zwier, iedere hindernis. Er was iets in 'r losgescheurd. Zij, de vormelijke, lieve, zachte, grillig-sentimenteele, weeke vrouw van de eerste ontmoeting, gaf hem nu de handen vol met de onstuimige uitstortingen van haar verlangende ziel. Ze lachte om z'n bedachtzaamheid, z'n

[p. 260]

konventioneele overwegingen. Soms zweemde er zelfs 'n beetje spot in 'r woorden. Ze vond 'm deftig en 'n beetje mal, 'n beetje preekerig en zwaar-op-de-hand! En soms gierde ze 't in 'n zenuwlach zoo fel uit, dat ie er van schrok en huiverde! 't Wilde verzet, dat in 'r opstormen ging maakte 'm bang, omdat hij voor zich zelf nu ook vreesde, en wist, dat zoo ze 'm eenmaal werkelijk bespotten zou door nietbegrijpen, hij haar nooit, nooit meer onder d'oogen zou komen. Hij kon niet verdragen, dat deze vrouw, die alles, alles van hem had ingedronken, z'n woorden en z'n verrukking, z'n leven en z'n smart, dat die vrouw, voor wie hij Louise al had laten weenen, hem in z'n zelf-beheersching klein zou voorstellen, als 'n niet-durver, 'n machtelooze, 'n gebonden duffe ziel. Daarvoor was haar eigen existentie nog te wankelend, te onvast, al zag ie met verbazing die tartende opstanding van 'r heele natuur. Maar juist in die tartende omstuimigheid voelde hij 't onzuivere, opgeschroefde en machtelooze van haar vroegere natuur weer op 'n andere manier terugkeeren in 'n gevaarlijk uiterste. Daarop moest reaktie volgen. Want waar was de ziekelijke romantiek, 't weeke van die zelfde natuur nu heengegaan? Haar lachen om Soonbeek, haar klein-vinden van dien man, was van 'n navrante verwildering soms. Daar klonk niet in dóór de groote, rustige haat, de niet-meer-te-schokken-zekerheidsvoeling, dat ze afgedaan had met dien duivel. - Dat zou ie haar toch eens zeggen, maar nu niet, later, láter. -

Flora hield niet op Soonbeek 'n laffe, gluiperige, schriele ziel te noemen. Ze lachte nu, met zenuwachtigen smaad, om z'n duiveltjes-spelerij. Zelfs daarin vond ze 'm nu klein en jammerlijk-onnoozel.

Alleen haar kinderen, haar kinderen, die bleef ze omkoesteren, angstig en schuchter, vol vrees en hartstocht, als 'n kip d'r nest kiekens. Na iedere uitstorting bij Maurice voelde ze zich schuldiger tegenover hen. En dan tegenover Louise! Maar ze troostte zich zelf met de gedachte, dat die haar vergaf. Die begreep haar liefde, voelde zelf zoo fijn en zoo diep als vrouw; die kon weten wat ze leed, wat ze voor smart droeg, naast Soonbeek en zónder Maurice. -

Dat zei ze, zei ze Maurice in 't verschrikte gezicht. Driftig en stroef ging ie daartegen in, verkoelend en kritisch.

[p. 261]

't Mocht zoo niet langer blijven. De onrust, 't jagend-navrante waarin ze nu leefde, vermoordde haar ziel. Ze moest, móest zich beheerschen. -

Als Maurice zoo triest-ernstig, zoo stil-ontdaan, tot haar sprak, voelde ze 'n snikkenden huil in haar keel áándreigen. Dan bedaarde 't woeste, sidderende van haar verlang-ziel, kwam ze tot droefste bezinning. 't Grijze vuur in de oogen doofde. Uren er na zat ze verslapt, stil en mat weggezonken te staren, te staren naar niets en naar alles. -

Dan klaagde 't in Maurice. Zoo wezenloos-opgejaagd naar den angstkant van 't droeve leven kon hij haar niet zien zitten. Even moest ie haar dan met 'n zachte hand langs de wang streelen, 'r zeggen, dat ze niet zoo zich mocht verdiepen in 't sombere alleen van z'n woorden. Ze zouden lang en innig bij elkaar kunnen blijven, als zij maar beheersch-kracht kreeg. -

O! hij wist zelf wel, in stilte, dat 't gepraat was, dat hij 't kon, wijl zijn verlangen niet die gloeiende verrukkingen kende, waarvan zij alleen leefde, en hij voor haar die innigheid en liefde niet had, die zij voor hém voelde; maar zeggen moest ie 't toch. -

Ze schrok óp uit 'r gestaar, onder 't zachte geklank van zijn stem. Ze was weer gelukkig, nederig-gelukkig dat ie tot haar sprak. Haar hoofd was al verstijfd van angst, dat ie haar zeggen zou: ik mag of kan je niet meer zien.

Ze voelde nu zelf 't nerveus-uitdagende van 'r toon tegenover zijn beheersching. Ze schrompelde weg van zelfschaamte. De oogen nu keken bedeesd en de gebaren deden onthutst. Met 'n sidder van bedwongen ontroering ging ze weg, haar handje bevend in zijn hand, de oogen néér van smartelijk denken, als had ze pas van 'n vreeselijk sterfgeval gehoord.

Tiende Hoofdstuk.

I.

Maurice zat in werk-zalig gesoes voor z'n achterkamer-raam, aan z'n klein, met 'n lapje dof-groen overspannen tafeltje,

[p. 262]

gevangen in ontroerde luistering naar 't boomgeruisch van den woesten brouwerij-tuin. Tegenover hem, in zonnig-zacht lichtgegloei zat Louise te lezen, 't fijn-bleeke profiel even van 't licht afgewend.

Maurice begreep niet wat wonderlijk-innigs in hem gebeurde. Zoo rustig en onbekommerd had hij zich langen tijd niet gevoeld. Hij wist bijna niet meer of 't tuin-geruisch buiten, áchter 't raam, of dadelijk in hém zong. Hij voelde 't als 'n zangerig geweeklaag met z'n ziel op en neer gaan, als een verhaal dat de tijd hem deed, in al zachter ruischen.

't Was een zoelend-zalig droomen, een staren in 't eeuwige.

Plotseling bengelde de schel, heftig naklingelend. - Hij schrok. - 't Meisje kwam even later binnen met 'n briefje.

- Van mefrouw Soonbeek, stotterde 't kind, wordt op antwoord gewacht seit ze.

Maurice in z'n droom gestoord voelde zich kregel, bekeek schuchter de enveloppe.

- Wat nou weer, och Lou, kijk jij eens.... ik wou zoo dolgraag aan 't werk gaan...

- Nee Mau, ze heeft 't jou geadresseerd.

Met wrevelige rukjes scheurde hij de enveloppe los, trok 't verfrommeld briefje er uit en las. Ontsteld riep ie:

- God-nog-toe! Lou... dat is leelijk... Soonbeek...

- Wat? vroeg Louise, 'n beetje aangedaan om Maurice's schrik.

- Soonbeek is heel ernstig ziek!... Flora vraagt of ik dadelijk even komen wil, hij doet zoo raar.

Louise gooide haar boek met 'n klein smakje op 't tafeltje, bracht hem boord en schoenen, en Maurice haastte zich naar Soonbeek's huis.

In de gang al kwam Flora hem in jagende nervositeit tegemoet, sprak ze wild:

- Dag Mau, dag, och Got... wat blij dat ik je zie, dat je gekomen bent... Kom je in, ja?

In de zaal kuste ze 'm lang en innig, maar toch bedeesd en zonder die felle onstuimigheid, waarmee ze Maurice anders omhelsde. Ze vertelde dat Soonbeek eergisteren al met vreemde klachten was thuis gekomen, doodsbleek, en telkens in woest of angstig gehuil uitstuipend. Ze had hem nog nooit zoo wezenloos stil en dwaas-gejaagd in-zich-zelf-sprekend gezien.

[p. 263]

Hij had 'n groote som geld aan de beurs verloren. Dat was 't eenige wat ie heel schuw losliet, en toen had ie 'r dadelijk, heel bang en dreigend, den vinger op den mond gedrukt, als sein dat ze er met niemand over mocht spreken. - Sedert dien dag liep ie nu maar op z'n slaapkamer heen en weer, huiverend als of ie 't vreeselijk koud had, met z'n handen diep de zakken in gemoffeld. En dan plots kon ie, na waanzinnig woordgebrom, uitsnikken, huilen zoo erg en smartelijk, dat 't door 't heele huis jammerde, en de kinderen 's avonds in hun bedjes lagen te beven van angst.

Maurice vroeg, 'n beetje ontzet om wat hij hoorde, hoe groot dat verlies aan de beurs dan wel was. Flora wist 't niet heelemaal. Wel 'n paar ton, geloofde ze, naar gezegd werd. En hij zelf wou niet meer loslaten. Hij had 'r schuw, als 'n gek schepsel dat, opgejaagd, aldoor achter zich om kijkt, verteld dat ie nog eens wou spekuleeren. De wininstinkten waren weer aan 't werk gegaan. Maar in zijn spanning en ellende-onrust van de laatste maanden zag ie troebel, niet vast, niet zeker meer. Hij had gebeefd en geaarzeld en 't tòch gedaan. En nu bleef ie met 'n vreeselijk verlies! Hij was er kapot van! Uren achtereen zat ie in krankzinnige koorts-woede zich den kop met de vuisten te bebeuken. Soms deed ie kwartieren lang niets dan gillen om z'n geld, en 'n krant met fonds-noteeringen aan stukken bijten. Hij rumoerde en huilde als 'n waanzinnige. En dan, na uitsteigering van z'n dolle smart en spijt, begon ie slap, wezenloos te grinniken, vertelde hij aan elk hoekje van de kamer, dat ie toch nog 'n boel, 'n heele boel over had! Dan begon 't lach-grienen en lach-schokken aan te groeien, brulde ie verschrikkelijk, met 't schuim op den mond. O! ze kòn 't niet langer aanhooren, ze kón 't niet! Vooral 's nachts niet, als 't lachgebrul of 't huilgekerm door 't huis ging. En niemand wou ie zien, zei ze. Vooral Maurice niet. Hij schreeuwde maar, dat die hem slaan zou, sláán, om z'n stomheid. Dán kon ie met gloei-haat z'n naam uitgillen, en dán weer smeekend bestreelen, met klankjes zacht, als sprak ie tot 'n kindje... Hij wou niet van z'n kamer. De gordijnen moesten gesloten blijven. Het moest donker om hem zijn. Hij mocht geen licht, geen kleur zien. Donker, donker, stikdonker... en niemand zien.

[p. 264]

Van nacht, vertelde Flora, was er plotseling keel- en borstbenauwing bij gekomen. Nu had ze dadelijk om den dokter gestuurd. Maar ze wou niet langer alleen zijn, niet zonder 'n man in huis, want zooals 't nu zich liet aanzien werd ie krankzinnig, en daar huiverde ze van, als voor 'n doods-visioen.

Terwijl ze praatten werd de dokter aangediend. Flora, nerveus, met 'n zenuw-rood sminkje van gejaagdheid en overspanning op de wangen, stamelde wat verontschuldigingen tot Maurice, nu ze 'm even alleen moest laten. Ze rende naar de salon waar de dokter wachtte. -

Wel 'n uur bleef ze weg. Hevig geagiteerd kwam ze terug. De dokter had de strengste afzondering geboden. - Soonbeek was zeer gevaarlijk ziek. Maurice, niemand mocht bij hem, Flora ook niet. Hij had 'n hevigen schok ondergaan, die z'n hersens in koorts vlamde, en daarbij 'n ernstige longaandoening gekregen.

Dadelijk telefoneerde Flora naar verpleegsters voor dag en nacht. In al haar bewegingen zag Maurice hevigen angst en zenuwachtige beroering. Ze smeekte hem nog wat te blijven. Ze voelde zich zoo eenzaam, zoo opgejaagd, al was ze wat gerust gesteld door den dokter, die van krankzinnigworden niet gesproken had. Maurice bleef nog wat, toch in z'n eigen droefnis verzonken, nu hij zag, hoe de enkele ongesteldheid van Soonbeek al dadelijk angstige ontroering en benauwende gejaagdheid in haar bracht en 'n wankeling in haar anders zoo voelbare fierheid tegenover dien verachten man.

Binnen 'n uur zaten de met 'n rijtuig gehaalde verpleegsters al op Soonbeek's kamer.

Nu ging Flora met veel veiliger gevoel den nacht te gemoet, zei ze beverig.

Maurice trachtte haar overspanning wat te temperen, beloofde bij 't naar huis gaan den volgenden dag weer terug te komen. -

Voor hij de zaal uitging, viel ze 'm snikkend om den hals, hartstochtelijk als in haar vervoeringsbuien. Ze kuste en omknelde hem, dat ie dacht te stikken in haar armen. Maar nu trilde er zooveel smart mee in haar stem, voelde hij haar heete tranen zoo overgloeien van haar brandende wangen op z'n eigen gezicht, dat ie Flora in d'r overgave en droefnis niet durfde afweren.

[p. 265]

Den volgenden middag, tegen schemer, ging Maurice weer naar de Heerengracht. Soonbeek, hoorde hij, was veel erger geworden. 't Bleek 'n longaandoening in den gevaarlijksten graad. Flora deed vreemd, wild, overspannen. Ze kuste hem bij z'n inkomen heel zacht, bijna niet aanrakend, en kijkend als of ze 'm niet zag. - Ze vertelde van den nacht, en telkens daalde haar stem van vol naar zacht-moe, bijna verschrikt gefluister. Ze staarde over hem heen, sprak weinig. Niet één keer stootte ze haar handje in haar kapsel, dat zorgelooslos maar haastig in elkaar-gevlecht was. -

Maurice vertelde ze, dat ze absoluut niet bij hem mocht, en dat hij haar ook niet te zien vroeg. De verpleegsters weerden haar streng, toen ze toch even binnen wou komen, omdat de kleinste emotie 't levensgevaar voor hem grooter zou maken. -

In de zaal, onder de ziekenkamer, hoorde Maurice heel duidelijk 't benauwings-gebrul en de verstikkingen van Soonbeek. Hij beefde er van. 't Was 'n rochelend angstig losscheuren van geluid, dán als van iemand die gewurgd wordt, dán als klagelijk gejammer en gekreun van 'n gewonde, de huiveringsverlatenheid van 'n avond-slachtveld doorkermend.

- Hoor je hem, hoor je hem? vroeg Flora in angstige ontzetting, met 'n gezicht vaalbleek, verkrampt van nervositeit. Hij brulde en lucht-snakte weer, Soonbeek, boven hun hoofd... Maurice begreep maar niet, dat 't zóó plotseling gebeurd was. Alles bij dien man vrat in. Hoe kwam hij nu, in z'n psychische spanning, te gaan spekuleeren? - Bij Louise, op de verkooping had ie zoo wel iets brokkeligs telkens losgelaten. Maar Louise was zelf zóó vermoeid van de veilingdagen, dat ze er bijna niet naar geluisterd had. - Nu was 't inééns op 'm neergestort.

Toen Maurice wilde opstaan om weg te gaan, smeekte Flora hem bijna huilend nog wat te blijven.

- 't Wordt zoo donker, Mau... zoo donker ja... en ik ben zoo krank... en... ik voel me zoo bang... ik heb zoo'n bezorgnis over hém... Haar stem beefde en fluisterde bijna.

- En nu komt zijn familie... en ze kijken allen zoo nijdisch... ja... ik ben zoo bang... ik heb mijn ouders getelegrafeerd... och... als moeder maar bald komt noe!...

[p. 266]

O Mau! Hij huilt 's nachts zoo vreeselijk! zoo vreeselijk!... zoo schreklich! dat huilen in de stilte... dat snikken!... noe weet ik niet wat ik doen moet!

Maurice bleef nog even. Ze vroeg hem, wezenloos als of ze niet voelde wát ze zei, naar Louise, hoe 't met haar was na de veiling-vermoeienis. Ze had weer bloed opgegeven en ze hoestte ellendig, zei Maurice triest. Hij kon bijna geen woord uitbrengen. Plots kreeg ie 'n sterke sensatie van vervreemding in dat huis. Wat deed hij eigenlijk hier? Wie was die weeke, jammerende en zuchtende vrouw? Was dat bleeke gezicht, met die angstverwringingen er in, het vlei-zachte, fijn-innige gelaat van Flora? Nee, die vrouw kende hij niet, die was hem vreemd. Hij rook den theegeur niet meer om 'r heen... Ze was huilerig, stem-beverig en zwak, hulpeloos en klein. - Was dat de hartstocht-vrouw, die met alles om haar spotte, als ze hém, hém maar mocht lief hebben? - En Soonbeek daarboven, afgesloten van alles? Waarom mocht hij niet even bij hem? O! wat gebeurden er toch voor verschrikkelijke dingen nu in dat huis. Als ie Flora aankeek, zag ie alleen den trillenden angsttrek in haar gezicht, 't bevende, gejaagde en wankelende in ieder gebaar. Haar gestalte verschrompelde zelfs in schaam'lijke verkleining van lijnen. Er was iets aan haar, dat hem heelemaal vervreemde. - De manier, waarop ze naar Louise vroeg was koud, harteloos, ganschelijk buiten de innigheid van haar anders zoo dringendbelangstellende natuur.

Hij ging heen met angstig-beklemmende gedachten.

'n Dag later kwam de dokter de zaal inloopen, juist toen Maurice er weer zat en op 't moment dat Flora hem huilend vertelde hoe hevig benauwd Soonbeek den nacht had doorgemaakt. Met stroef-beleefde stem bereidde hij Flora op 't ergste voor. Ze beefde onder de korzelige klanken van z'n gepraat zoo erg, dat Maurice haar moest vasthouden. Dokter ging verder, koel, onaangedaan, met 'n vijandige scherpte in z'n geluid, die Maurice sterk verbaasde. Hij zei, met even 'n kwaadaardigen blik op Maurice, dat de patient over zeer delikate dingen 'n onderhoud met hem had gehad, waaruit bleek dat hij vreeselijke en uitputtende angsten had doorgemaakt. Ook had de patient hem gesproken van zijn geldverlies, dat hem, naast veel andere zaken, zeer knauwde. -

[p. 267]

Aarzelend voegde ie er aan toe, dat ie twijfelde aan 't uithoudingsvermogen van den patient.

- Hij zal, ik moet u tot m'n spijt er op voorbereiden, mevrouw, 't is mijn plicht, hij zal zeer waarschijnlijk geen weerstandsvermogen hebben, om dien aanval te doorstaan.

- Geen weerstand? - gilde in heftige ontroering, verwilderd door dollen angst, Flora - is dat waar dokter!... Ach Got! maar dan moét ik hem noe zien!

- U zult hem zien, mevrouw, als hij u zelf laat roepen. Nu zou de kleinste onnoodige emotie zijn toestand hevig verergeren. Bedwing u... en hoop u 't beste. -

Maurice voelde scherpte in z'n stem. 't Was duidelijk dat, nu de toestand van Soonbeek levensgevaarlijk bleek, hij 'n soort biecht bij den dokter had afgelegd, en dat deze nu Flora en hem 'n beetje uit de hoogte toesprak, verantwoordelijk stelde. - Want de schok van z'n beursverlies en voorafgaande zenuw-overspanning hadden hem heelemaal uitgeput. En nu was als komplex de longontsteking er bij gekomen, die hem met uitmergelende koortsen omsloop.

Toen de dokter weg was, begon Flora weer hevig uit te snikken en, alsof Maurice er niet bij was, zich zelf van allerlei laagheden te beschuldigen. In krijschende en fluisterende stembuigingen, met de handen tegen 'r hoofd gedrukt, schreischeurde ze 't uit, in woeste droefnis:

- Hij sterft!... O! dat heensterven!... dat heensterven!... mijn schoeld, mijn schoeld!... Ach Got! Maurice! ik ben zoo schoeldig... jij ook! jij ook!... Maurice, wat hebben wij gedaan!... Ach Got!... ich habe schoeld daran!... dat heensterven! o! dat heensterven!... ach... ik ben zoo bang Maurice!... Ach lieber Got! hij huilt zoo!... Hij gaat dood, dóód!... en hij wil mij niet meer zien!... schreklich! schreklich!...

In ijlende opwinding smakte ze zich op de chaise-longue, haar betraand gezicht verwoelend in 't pluche. Ze scheurde bang doorsnikt gehuil uit, en onder wild gekerm en gekreun kramp-kronkelde 't lichaam weg. -

Maurice geloofde niet wat ie zag. Was dat Flora? - Toch begreep ie dat plotselinge schok en schrik haar voor 'n paar uur half-razend konden maken. Telkens zwierven de kinderen bang om Flora heen, niet beseffend waarom mama zoo smart-

[p. 268]

angstig schreide. Ze zoende ze woest op 't hoofd en de oogen, sprak ze met sentimenteele wartaal en grillig-wilde vlei-zinnetjes aan, als was ze ijlende door wondkoorts. Ook sprak ze met de meiden en de kinderjuffrouw heel zacht, één vinger schuw op den, mond gedrukt, aldoor maar over Soonbeek, z'n toestand, z'n huilen, z'n stikkingen en benauwingen. Haar oogen staarden, en 't grijze vuur er in vonkte en sprankelde hevig.

Maurice begreep maar niet, waarom zij ook hém in haar wroegings-waanzin wou meesleuren, ook op hém verantwoordelijkheid van zijn dood wou overschuiven. Hij voelde zich overduizeld door allerlei aandoeningen, en vreemd, heel vreemd, vooral tusschen het gejammer van de vrouw van Soonbeek, 't angstig-koortsige kindergekoester, 't bange, jagende gefluister van haar stem en de brandende schittering van haar dolle oogen. Wat moest hij hier eigenlijk doen? Soonbeek's toestand vond ie verschrikkelijk, maar 't meest voor hem zelf. Hij had te weinig liefde voor hem, om sterk aangedaan te zijn. En ontroering huichelen kon ie allerminst. Wat ie van Flora moest denken, wist ie niet. Daar stond z'n verstand van stil. Toch had ie hevig meelij met haar, wijl ie zag dat ze leed, dat berouw, wilde wroeging en smart haar vernielden. Zacht vroeg ie of hij nog iets voor haar kon doen, eer ie wegging. Met haar behuilde schrik-oogen keek ze hem bijna angstig gejaagd aan. - Er was niets, hij kon gaan als ie wou. - Maar telkens stotterde ze tusschen 'r woorden: - Hoor je hem Maurice?... Wat huilt hij!... Ach hij stikt... hij sterft nog vóór ik hem gezien heb!

Maurice voelde zich al smartelijker getroffen door haar waanzinnige opwinding. Hij bleef haar nog wat kalmeeren. Maar ze wou niet gekalmeerd worden. Telkens, in heftige woorden brak ze los, dat 't haar, háár schuld was, nu Soonbeek dood ging. Zij had hem voor 't hoofd gestooten, laag behandeld, bespot en getart. En nu lag hij gebroken en al half te sterven, door haar wreede, onmenschelijke hardvochtigheid. Ze was geen vrouw, maar 'n gek schepsel, dat geslagen, afgeranseld moest worden. 't Zou een verlossing voor Soonbeek wezen als zij in zijn plaats had gelegen.

Tusschen iederen zin scheurde snikkerig gehuil en wanhoopsgekreun, verwrong ze haar handen over elkaar in zenuwachtige wroegingsgebaren.

[p. 269]

Maurice kon 't niet langer aanzien en ging troosteloos en vernield van weemoed en onrust weg. - Wat was er in die vrouw toch gebeurd zoo plots? Hij wist 't niet. Hij pijnigde zich met allerlei gedachten en veronderstellingen, maar steeds dieper zonk de oorzaak van haar gedrag voor hem weg. -

Den volgenden morgen al kreeg hij 'n telegram, waarin bericht werd, dat Soonbeek om zes uur in den ochtend overleden was.

Maurice duizelde. Met 't telegram bevend in de hand, keek ie Louise aan, die zelf heel bleek, nog in bed van oververmoeienis, niet wist wat te moeten zeggen.

- Soonbeek dood!... raasde 't in Maurice. Begreep ie eigenlijk wel 'n woord van dat krankzinnige bericht! In nog geen vijf dagen dood? Leefde die man niet meer? Soonbeek met z'n jacht van woorden, z'n nerveuse gebaren, z'n lachmond en z'n kraakschoenen? Hij kon 't maar niet gelooven. Was ie dan gek, dat ie 't doodsbericht niet vertrouwde? - Louise moest hem kalmeeren. Hij kon maar niet begrijpen, dat ie Soonbeek daar niet dadelijk weer spreken kon, als altijd, dat ie die stem niet meer hooren, dien lachmond niet meer zien zou. Hij was er heelemaal in de war van. Alles stond op z'n kop. - Louise moest 'm opjagen en dwingen naar de Heerengracht te gaan, om Flora te helpen. Hij vond 't pijnlijk dat Louise niet wist hoe vreeselijk Flora zich aanstelde. Maar toch ging ie. -

Zoodra Maurice de zaal inkwam, onder het gegons van 'n troep menschen, kennissen en familie, stormde Flora op hem af en omhelsde hem:

- Dood is hij... dood. Maurice! dood!

Snikstuipend hing ze om z'n hals, zoo lam van smart en gebroken, dat Mauriee al erger de kluts kwijt raakte, niet meer wist wat te denken. Voorzichtig zette hij haar op 'n stoel, maakte haar bevende handen los van z'n nek. Ze zag groenbleek in haar zwarte rouwjapon. 't Leven scheen uit 'r oogen weggeglansd. Ze keek mat, om den mond krampte nog altijd één zelfde angsttrillende smarttrek en haar heele wezen leek verschrompeld van ellende en weggezonken in prangende deernis. Snikkend sprak ze met ieder, die haar gedemptaangedaan wat zei over haar plotseling verlies. En telkens, uit den kring der bezoekers naar haar mama terugwaggelend,

[p. 270]

brak nieuwe smart los, uitscheurend uit haar diepste zielewanhoop, en klonk 't zoet-duitsch vlei-getroost van de grijze deftige moeder er tegen in.

- Och Got, mama!.. hoe mis ik hem!... ja... Hij was zoo goed, zoo goed! Ach Got, mama... ik heb hem niet altijd begrepen! maar hij was zoo goed! Hij had alles voor mij over!... Maar ik heb niet willen zien! En nu is hij dood! dood! mijn arme, arme Jan!

Ze schreide zoo smartelijk, dat 't gegons om haar heen verstomde, in stillen eerbied voor zoo hevig leed.

Bevend en schuw vroeg ze Maurice of hij Soonbeek nog even wilde zien. Maurice knikte. - Hij voelde zich ellendig overvallen, in de war gebracht door den plotselingen dood van Soonbeek en den krankzinnigen omkeer in 't gemoed van Flora, nu brandende wroeging en smartkramp haar doorsidderden, haar de malste zelfbeschuldiging tegen eigen gedrag deed uitschreien. - Aan ieder woord voelde ie diep, dat ze 't meende, dat ze niet moedwillig loog, maar dat de schrik haar geslagen had. - Hij volgde Flora naar boven. Op de sterfkamer zag ie Soonbeek liggen, den glimlachmond nu wat weggekwijnd in 't verstijfde doodsgelaat. Ontroerend vreemd bestaarde hij de nu zoo stil-gesloten, anders zoo hevig-trillende, onrust-oogen. De handjes lagen gekruist op de borst, alles roerloos en toch voor hem alsof 't leefde, op 'n andere manier dan híj kon zien.

Er sneed een kramp van smartelijk meelij door hem heen. Niet omdat de dóóde Soonbeek hem plots de hoogere beteekenis van den geleefd-hebbende openbaarde, maar wijl hij zoo vlak nabij een mysterie stond, dat hem doorhuiverde. Hij voelde iets om zich heen kruipen, iets klams en iets wijkends. Maar voor zichzelf wist ie heel zeker, dat z'n eerbied niet was voor den doode, maar voor den Dood.

Flora lag voor 't lijk neergeknield, verstamelde in heesche klankhuilen wat wezenlooze woorden, en toen alsof Soonbeek nog leefde, sprak ze met smart-doorscheurde stem hem aan: - Jan, ik heb... u vermoord... ja... slaat mij maar... vloek mij maar... ik... ik ben een verachtelijke vrouw... Ach... Maurice... wij hebben beiden schoeld!

Ze snikte, zóó kermend, van angst en met 'n bevende huilstem, dat Maurice zich voelde duizelen.

[p. 271]

Ze wou spreken, biechten, zich uitstorten. Heel zacht trok hij haar van 't bed. - En dadelijk tot hem, kermde ze voort:

- Ach Maurice, wat heeft hij oens bemind!... wat is hij nu einsam! Ach Got... hij huilt niet meer!... hij kan niet!... wat is hij einsam!... Ik ben een oude vrouw geworden in ééne dag... Maar hij heeft mij vergeven, Maurice!... En noe heb ik een gelofte getaan!...

Maurice voelde, 'n end van 't bed af, zich toch aangeraakt door een huiverend mysterie om hem heen. Hij durfde 't wezenlooze geweeklaag van Flora niet aanhooren. Hij wou niet beseffen, - al vond ie 't verschrikkelijk dat ze in haar klacht hém telkens meesleurde, - wát ze voor gekkepraat in haar angstwroeging en smart uitsloeg. Hij wou niet zich afvragen, hoe zij nú zooveel verdriet, zooveel waanzinnige wanhoop kon toonen, na Soonbeek eerst zoo hevig te hebben gehaat, zich zoo hartstochtelijk aan hém te hebben opgedrongen. Wat ie nu 't bangst zag, was 't wit-paarse gezicht van Soonbeek, de doodstille oogen, in zware rust, en den lachmond, wat verzonken en vermagerd in den baard-omgroei. - Silhouet-grillig groeiden wat schaduwen achter 't bed... 'n gordijnkwast schommelde zacht heen en weer, en 't doodenhoofd lachte geheimvol, ontkrampt van smart en hartstocht.

En weer weende iets onzegbaar-smartelijks in hem óp. -

O! als dat waanzinnige geweeklaag van die vrouw nu maar verstomde, hoeveel zuiverder zou ie den dooden Soonbeek in vrede kunnen gedenken. -

Beneden, in den menschenkring bleef Flora heel vreemd doen. Met iedereen sprak ze weer zacht-droef over haar braven, goeien man. Maurice zag de verbijsterende wroeging haar gezicht overkruipen. Ze fluisterde en stamelde soms verward, als verloor ze bij vlagen haar verstand. -

Maurice voelde al sterker weerzin tegen haar droef gedoe. Soms leek 't hem als of ze akteerde, in angst en smart wél, maar toch theatraal zich zelf vernietigend. Er zonk 'n vreemde triestheid over hem uit. Wat was er toch gebeurd? Liet hij nu eens denken? Wat bedoelde ze met haar gelofte, waarbij ze hem zoo ontsteld had aangekeken? Leefde ze dan heelemaal niets meer terug van 't verleden? Wist ze dan heelemaal niet meer, hoe ze hem om liefde gesmeekt, gebedeld had? Ze deed alsof ze werkelijk haar eigen woorden geloofde, alsof

[p. 272]

Soonbeek in leven 'n engel, 'n heerlijkheid voor haar geweest was. Herinnerde zij zich dan niets meer van al wat ze 'm verteld had? Hij duizelde. Hij geloofde aan 'n storing in z'n zien. Hij doorleefde hallucinatiën! Want zóó, in 'n paar dagen, kon geen mensch veranderen. -

Louise moest er heen, en hem zeggen of híj of Flora gek was.

Flora, die in 't laatst van z'n leven juist, met heftigen haat, alles had gedaan om Soonbeek te breken, te vernietigen, die haar liefde voor hém had uitgestort in wilde vervoeringen en verrukkingen, waarvoor hij zelf huiverde; zij, die juist in iedere daad 't lage van Soonbeek's woekerziel had aangetoond, elk woord van hem beschaterend, iedere wending van z'n doen bespottend; zij, die hém zelfs satirisch bekriewelde met kleine ergernisjes, wijl ie niet fel genoeg Soonbeek minachtte en altijd was blijven bekijken als 'n gedrochtelijke vergroeiing van toch wel machtige levensenergie, - zij sprak nu van Soonbeek's edel hart, z'n goedheid, z'n teederheid! 't Was om dol te worden!

Haar zelve kon hij in dien toestand niet ter verantwoording roepen. De omdraai van voelen en spreken was te helsch, te overrompelend. 't Kon allemaal nog wel nawerking van schrik en ontzetting zijn, om Soonbeek's dood en z'n gehuil, dat door 't huis gekermd had vóór ie stierf. Ze was zoo nerveus, grillig, zoo receptief. Hij zelf, toch veel sterker, kon zich ook geen voorstelling maken van Soonbeek's dood. 't Was zoo snel en woest gegaan, dat de overgangen, 't levende naar 't doode, bijna niet konden worden ingedacht. Nu stond ie daar onder de sterfkamer; nu had ie 't lijk gezien, en nog altijd rilde alleen 't mysterie van den Dood op hem in, zag ie niet den doode! Die levendige woordslurper, met z'n schelle stem, zou ie daar niet dadelijk de kamer instormen en gaan spreken? Zou ie daar niet voor hem staan, met z'n krampignerveuse oogen dicht, pratend als 'n blinde? En zou hij dien schrikkelijken lach niet meer zien sarren om den mond? Maurice wou iets vastgrijpen van alles wat om hem heen gebeurde, maar hij voelde niets. 't Bleef leeg, angstig-leeg. Hij kreeg de sensatie alsof ie gedwongen werd op 'n menschenmuur aan te loopen, daár iets moest vast grijpen, maar dat dan die muur, hoe dichter hij naderde, telkens verder achteruit

[p. 273]

schoof, heel stil en heel vreemd. Flora keek nauwelijks naar hem om. Hij was niéts meer voor haar. Hij hoorde haar weer krampig-snikkend spreken over Soonbeek's soberheid als 'n deugd; dat hij nooit iets over de balk gooide, maar dat ie toch voor ieder zorgde. -

Alles wat ze in hem had gehaat, gestriemd en veracht met schampere verbittering, om zijn uitwoekering en duivelsche sluwheid, draaide ze zóó om, dat er nu iets moois uit groeide. Even zélfs met 'n broer sprekend van z'n vreeselijke asemziekte, klonk er smartelijke bewogenheid in haar stem. -

Maurice kon 't niet langer uithouden. 't Leek hem zoo'n troosteloos-ongelukkige en diep-vernederende miskenning van eigen vroeger leven, dat ie het zonder vaststelling van haar waanzin-opwinding niet meer vermocht in te denken.

Zacht en vreesachtig gaf ie haar de hand. Vreemd éven, bóven haar droefnis uit, keek ze 'm aan, voelde ze zijn wilde ontsteltenis. Toen bracht ze hem naar de deur.

Aan 't eind van de gang kermde ze weer héél zacht en klagelijk, met zoo'n hevige ontroering in haar stem, dat ie er van beefde.

- Maurice, ja... wij hebben schoeld! wij hebben heel slecht getaan!... O! maar ik heb een gelofnis gegeven, ja!... ik mag je nooit meer zien!... O! Maurice!... ik heb een gelofnis gedaan... en ik... ik... o! had ik je niet zoo lief hebben mögen!... 't Is ook furichbaar! furichbaar!... Wie had dat vermoeden durven!... Ik ben er ja kapoet van... kapoet!... Och Got... ik voel mij zoo vreeselijk schoeldig!...

Ze huilsnikte weer krampachtig, en haar wit gezicht trilde van smart. Maurice drukte haar nog eens de handen, zonder dat ie haar een woord troost kon zeggen. Alleen zag ie, dat 't lok-leven in de grijze oogen was weggedofd. Stiller en onrustiger nog dan ie gekomen was, ging ie heen, opgejaagd door een angstigen weemoed, alsof ie langs een herfst-kerkhof liep.

Is. Querido.

(Slot volgt.)