De Gids. Jaargang 70

[p. 548]

Parlementaire kroniek.

27 Mei 1906.

De Kamer van 1905 zal haar eerste zittingsjaar lang hebben te vergaderen; van Februari onafgebroken tot Juli, met een bijzonder korte Paaschvacantie en geen Pinkster-recès; het is buitengewoon. En toch, dit lange samenzijn is noodig, wil men door het arbeidscontract heenkomen. Elk artikel wordt besproken, de amendementenregen is zoo mild op het ontwerp neergekomen, dat het er geheel van is gedrenkt. En blijft de Kamer vóór de zomervacantie in het wetsontwerp steken, dan is zij voor al het overige geheel uit haar evenwicht.

Menige Nurks in de pers heeft onzen volksvertegenwoordigers dien langen adem der debatten verweten. ‘In Duitschland gaat het anders; daar wordt een geheel Wetboek na een bespreking van twee dagen aangenomen.’ In Duitschland gaat het ook anders, maar dat kan alleen doordien de voorbereiding der wetsontwerpen een andere is dan de Nederlandsche, met haar nuttig, doch onvoldoend afdeelingsonderzoek. De voorbereiding is daar zóó, dat voor een diepe discussie over technische onderdeelen bij de openbare behandeling geen plaats meer is. Toegegeven dat de debatten over het arbeidscontract korter hadden kunnen wezen en dat niet ieder lid der Kamer de spreuk in het hart had, dat zelfs bij het goede het overtollige schaadt, wie zal ontkennen dat er tal van artikelen waren, waarbij de Kamer terecht eenigen tijd stilstond?

Toch was er nog voor afwisseling gezorgd; twee interpellaties, een over de uitvoering der kinderwetten en een over het buiten de

[p. 549]

grenzen zetten van een Spanjaard, die volgens den heer Van der Zwaag, den interpellant, Vinas heette, maar, naar de Minister van Justitie meedeelde, geen Vinas was, en alleen onder zijn papieren, die talrijker waren dan zijn middelen van bestaan, een pas bezat op Vinas' naam. Hij bleek in betrekking te staan tot Spaansche en Fransche anarchisten en het antwoord van den heer Van Raalte was zóó afdoende, dat de afgevaardigde van Schoterland onder algemeene vroolijkheid den aftocht blies.

Vrij wat ernstiger en heel wat stof opjagend was de interpellatie, die de burgemeester van Leiden, de heer De Ridder aan de uitvoering der kinderwetten wijdde. Het is zoo gemakkelijk gezegd, dat de wetgever slechts de algemeene regelen moet stellen en dat administratie en rechter dan verder de détails moeten uitwerken. Men vergeet daarbij éen vereischte: een volk, dat op dit gebied praktisch kan zijn. En dat is het Nederlandsche in den regel niet. Alles gaat bij ons even stroef en vormelijk en omslachtig. Dubbel jammer is het, als dit geschiedt bij wetten, die een levende kracht moeten zijn, die wortel moeten schieten in de harten der burgers. Zulke wetten zijn die voor de misdadige en verwaarloosde jeugd; de ontzetting en ontheffing uit de ouderlijke macht kan, waar zij moet worden toegepast, verdwaalden terugbrengen en vallenden op de been houden. Helaas, de uitvoering dier wetten is Nederlandsch-‘schwerfällig’.

Intusschen Mr. De Ridder beperkte zijn vragen tot een punt van zeer principieelen aard. De kinderwetten laten toe, dat een vereeniging, die zich de verzorging van minderjarigen tot doel stelt, de voogdij op zich neemt. De regeering heeft die bepalingen echter zoo uitgewerkt, dat alleen die vereenigingen voogdij mogen uitoefenen, die een eigen gesticht hebben, waarin zij de kinderen kunnen onderbrengen. Op dit doctrinarisme dreigt nu de geheele uitvoering der wet te stranden. Groote en bekende vereenigingen, om alleen ‘Pro Juventute’ te noemen, hebben tot nog toe geen eigen gesticht, doch zijn volkomen bereid voogdij op zich te nemen, en de kinderen onder haar toezicht en haar verantwoordelijkheid in andere gestichten onder te brengen. Omgekeerd zijn er vereenigingen, die wèl gestichten bezitten, maar niet geneigd zijn, zelf de voogdij te torsen. En daarbij komt de tweede grief, waaraan de heer De Ridder uiting gaf: de particuliere vereenigingen, althans verschei-

[p. 550]

dene daarvan, wenschen zich niet te onderwerpen aan de voorwaarden, die bij Koninklijk Besluit voor de opneming van kinderen wier ouders uit de ouderlijke macht zijn ontzet, zijn gesteld. Zij willen niet toegeven, dat de nachtelijke afzondering een eisch is die moet worden gehandhaafd; zij willen evenmin voor jongens en meisjes geheel afgescheiden gebouwen maken.

De heer De Ridder vroeg, of de regeering bereid was, aan de eischen der particuliere vereenigingen het oor te leenen, en de heer Regout kwam in welsprekende bewoordingen aan het betoog van den Leidschen burgemeester kracht bijzetten. Hij voorspelde den minister, wanneer hij zijn eischen volhield, niet minder dan het fiasco der kinderwetten! De regeering zal overwegen en daarna.... water in haar wijn doen. Het kan niet anders; van samenwerking tusschen overheid en particulieren, waarop de wetten zijn berekend, zal, bij volhouden der regeering, geen sprake zijn.

En toen, na dit uitstapje, hervatte de Kamer haar tragen gang door het arbeidscontract. De moraal van de debatten is tot nog toe deze: er is in de Kamer zelden een meerderheid te vinden die meer arbeiterfreundlich zijn wil dan het regeeringsontwerp, maar omgekeerd kan de minister er op rekenen dat zij, die de in het ontwerp gegeven rechten van den arbeider willen beperken, in de minderheid blijven, vooral wanneer van de regeeringstafel het ontwerp met warmte wordt verdedigd. Die warmte was bij den minister aanwezig, toen hij de bepalingen verdedigde die den arbeider zijn loon ook waarborgen gedurende een korten tijd van ziekte en die den werkgever den plicht opleggen bij inwonende arbeiders de eerste weken de verplegingskosten voor zijn rekening te nemen. Tevergeefs deden de heeren De Savornin Lohman en Van Idsinga pogingen om op dit punt het ontwerp te verzwakken, 's ministers beroep op de menschelijkheid, de oud-vaderlandsche traditie, zijn herinnering aan het feit, dat de inwonende arbeiders min of meer tot het gezin behooren, dit alles versterkt door een gloedvolle improvisatie van den heer Talma en de als altoos glasheldere en volledig gedocumenteerde redevoering van den heer Drucker, redden het artikel, waarboven aanvankelijk zoo veel wolken waren samengepakt.

Minder gelukkig, ja onbegrijpelijk, was de houding van den heer Van Raalte bij het artikel, dat den arbeider, wiens loon

[p. 551]

geheel of gedeeltelijk bestaat uit een winstaandeel in de onderneming van zijn patroon, recht geeft op inzage van de bewijsstukken, waaruit hij het winstcijfer kan leeren kennen. De meeste juristen in de Kamer zagen in het artikel, gelijk het was ontworpen, dwingend recht, waarvan men dus niet bij onderlinge afspraak zou mogen afwijken. Zoo ook de heer Plate, die als handelsman op de bezwaren wees, die bij vele kooplieden zouden ontstaan tegen het geheele tantième-stelsel, indien zij hun bedienden inzage van de boekhouding moeten geven. Vandaar zijn amendement om afwijking bij onderlinge overeenkomst te veroorloven. De minister bestreed dit amendement. Maar plotseling rees de heer Lohman op met de bewering, dat het artikel zijns inziens geen dwingende bepaling inhield en de minister verklaarde daarop, dat hij voor die opvatting veel gevoelde. In dien gedachtengang was het amendement-Plate overbodig en had de regeering dit den Rotterdamschen afgevaardigde moeten zeggen. Toen men den volgenden morgen weer samenkwam, had er een geheele omkeering plaats gehad. De regeering had het artikel in den geest van den heer Plate gewijzigd, de heer Limburg een amendement ingediend om de bepaling dwingend recht te doen zijn, iets wat zij volgens de meesten den vorigen dag nog was. De heer Plate wreef zich vergenoegd de handen, en het amendementLimburg werd verworpen. Eigenaardige psychologie, die een Parlement bezit! Den vorigen dag ware waarschijnlijk, zoo men tot stemming was overgegaan, het amendement-Plate verworpen!

Tot hardnekkige debatten gaven hierna slechts weinige artikelen aanleiding, maar toch werd fel gestreden om de bepaling, die eischt, dat slechts daar het loon in vreemde munt mag worden betaald, waar het ook zoo is vastgesteld. Oppervlakkig logisch en onschuldig, bleek het artikel te stuiten op groot verzet bij finaniceele specialiteiten als de heeren Pierson en Patijn, die oordeelden, dat men op deze wijze, in plaats van, gelijk de Muntwet van 1901 tracht te doen, zooveel mogelijk het Duitsche en Belgische geld uit het land te weren, dat geld juist binnenhaalde. De Limburgsche afgevaardigden, die dagelijks de uitbetaling van loon in marken en franken voor oogen zien, sloten zich bij dien tegenstand aan. Men sommeerde den minister zelfs, zijn ambtgenoot van Financiën in de Kamer te roepen en dezen te laten verklaren, dat het artikel ook

[p. 552]

zijn goedkeuring had. Zoover kwam het niet. De minister vroeg voorloopig het artikel ‘aan te houden’. Een amplius deliberandum dat waarschijnlijk op bevrediging der oppositie zal uit loopen.

De sociaal-democraten gaven weer een eigenaardigen kijk op hun wijze van debatteeren en het bestrijden van hun tegenstanders. Bij de bepalingen omtrent het ziekengeld stelde de heer Schaper een amendement voor om die bepaling te maken tot dwingend recht. Anders - zoo heette het - hielp het artikel niets. Of de heer Drucker al betoogde, dat men deze bepalingen niet tot dwingend recht kon verheffen zonder in tal van moeielijkheden te komen, het mocht niet baten. Toen echter de heer Schaper bij de berekening en uitbetaling van het stukloon een amendement voorstelde, dat verder beoogde te gaan dan het regeeringsartikel, en men hem opmerkte, dat zíjn bepaling geen dwingend recht schiep, en ten minste het ontwerp hier wèl dwingend recht voorschreef, heette het dat dwingend recht hier niet noodig was. Zoo leven de sociaal-democraten bij dit ontwerp van de hand in den tand. Bij beide artikelen zullen de vrijzinnigen, die tegen de amendementen-Schaper stemden, het bij hun critici moeten ontgelden. Maar, men weet het nu, met die critiek neme men het evenmin nauw als zij zelven!

De Kamer is genaderd tot de afdeeling, die het einde der arbeidsovereenkomst regelt. Daarbij zullen de debatten over staangeld en opzeggingstermijnen een aanvang nemen. Wanneer zullen zij eindigen?