De Gids. Jaargang 69

[p. 353]

Inlandsche vogels.

Het Vogeljaar door Jac. P. Thijsse. W. Versluys, Amsterdam 1904.

Aan belangstelling in de natuurlijke historie heeft het in ons land nooit ontbroken, doch nimmer was de biologie meer populair dan in de laatste jaren. Door de oprichting van het maandblad ‘De Levende Natuur’, indertijd door Prof. de Vries in dit tijdschrift besproken, werden niet alleen de natuurvrienden in staat gesteld kennis te maken en elkander hunne vondsten en wederwaardigheden mede te deelen, maar werden ook tallooze tot nu toe onverschilligen opgewekt, om hunne opmerkzaamheid aan planten en dieren te wijden.

Waar nu onder de dieren de vogels door alle tijden de meeste belangstelling tot zich getrokken hebben, daar spreekt het vanzelf dat een boek, waarvan de strekking is de lezers ‘in de gelegenheid te stellen in den loop van het jaar de voornaamste Nederlandsche vogels te leeren kennen en onderscheiden,’ door de jongere liefhebbers met vreugde begroet wordt; en nog om zooveel meer waar de schrijver als redacteur van ‘De Levende Natuur’, reeds aan het meerendeel zijner lezers bekend is als iemand, die niet alleen zelf voor die natuur met enthousiasme vervuld is, maar ook bij anderen geestdrift voor haar weet te verwekken.

Er bestaan genoeg goede handboeken over vogelkunde, waarmee een ieder zonder moeite elken inlandschen vogel kan bestemmen en het een en ander over zijn levenswijze en gewoonten te weten kan komen; maar meestal zal het daarvoor noodig zijn het dier in handen te hebben, en zoo zal iemand, die noch de wil noch

[p. 354]

het vermogen heeft om elken hem onbekenden vogel te schieten of te vangen, bij zulk een boek dikwijls weinig baat vinden.

De meer gevorderde herkent de meeste vogels in 't wild aan hun zang of vlucht; zelfs verschillen sommige onzer zangers en rietzangers onderling slechts in zeer minitieuse kenmerken, doch kunnen aan hun zang en nestbouw onmiddelijk onderscheiden worden. Nu is het zeer gemakkelijk den beginneling gedurende eene wandeling buiten op die verschillen opmerkzaam te maken, maar het kost, vrij wat meer moeite om die dikwijls moeilijk onder woorden te brengen begrippen in een boek duidelijk uiteen te zetten. Vogels storen zich niet aan onze muziek-regels, en slechts in weinige gevallen is het mogelijk hun zang benaderend in notenschrift uit te drukken. De heer Thijsse heeft zich veel moeite gegeven om de vogelstemmen zoo goed mogelijk weer te geven, waar het kon door noten, anders door woorden of lettergrepen; want dikwijls maken vogel roepen op ons de indruk van gearticuleerde woorden; Tal van hollandsche vogelnamen kunnen hiervan getuigen.

Vogels zijn veelal karakteristiek voor bepaalde localiteiten: aan het landschap kan men vaak reeds voorspellen, welke soorten hier te verwachten zijn, en zoo schetst ons de schrijver bij elken vogel ook telkens zijn omgeving, steeds daarbij geleid door persoonlijke herinneringen; en waar deze zich alle vastknoopen aan waarnemingen in ons land, - dikwijls is de plaats bij name genoemd, - daar stijgen deze hierdoor nog in waarde, omdat ieder nu verwachten kan gelijksoortige ontmoetingen te zullen hebben, mits hij de ijver en het geduld van den schrijver bezit.

De overigens zoo verblijdende belangstelling in alles wat de natuur aangaat heeft echter helaas ook hare schaduwzijde. Het spreekt vanzelf dat ieder gaarne van zijne vondsten wat mee naar huis nemen wil om de voorwerpen daar nader te bestudeeren; dit kan niet anders dan toegejuicht worden: het inzicht in de zoo merkwaardige levensverschijnselen wordt er door verdiept en geeft een nieuw genot aan den waarnemer; maar waar het verzamelen dikwijls zonder maat geschiedt, waar zeldzame planten tot de laatste worden uitgerukt, vogelnesten zonder genade worden geplunderd, waar de verzamelwoede zulke bedenkelijke afmetingen aanneemt, daar verdient ze ten sterkste te worden afgekeurd.

Dit gevaar voor overdrijving wordt door den schrijver ook gevoeld:

[p. 355]

waar ons wordt meegedeeld hoe of waar wij een vogelnest kunnen vinden, daar ontbreekt ook de vermaning niet, de eieren of jongen met rust te laten of, nog beter, ze zoo mogelijk tegen aanvallen van roofdieren te beschermen; want de vogels hebben in den heer Thijsse niet alleen iemand die hen bekend en bemind wil maken bij het publiek, maar ook een pleitbezorger die voor hunne bescherming en veiligheid opkomt en verdedigt waar zij door bijgeloof of onkunde aan vervolgingen blootstaan.

L.E. de Beaufort.