De Gids. Jaargang 68

[p. 505]

Buitenlandsch overzicht.

29 Mei.
Oorlogvoeren.

De gebeurtenissen van Mei zijn een regelmatig vervolg geweest op de gebeurtenissen van de maand April.

In Oost-Azië gaat de oorlog zijn gang naar de wijs waarop hij in de eerste maanden is ingeleid. De Russen toonen zich vol goeden wil, maar onbeholpen in hun krijgsbedrijven, de Japanners daarentegen rukken stelselmatig vooruit. Een paar kleine voorvallen, nog van het eind der maand April, maakten het duidelijk wat de Russische legermacht zou hebben kunnen bereiken, wanneer ze haar passieve rol had willen of mogen opgeven. Want het eskader uit Wladiwostok verscheen in de ruime zee en bracht aan Japansche transportschepen eenige schade toe, kozakkenbenden vertoonden zich in Korea, achter den rug van de Japansche troepen, gereed voor den inval in Mantchoerije, en ze verspreidden door hun komst wat schrik en wat zenuwachtigheid bij de Nippons. Maar daarbij bleef het ook; van een ingrijpend verhinderen van den marsch der Japanners was geen sprake, zoodat tegen 1 Mei hun eerste armee (van 60.000 man) onder commando van Kuroki gereed stond de Yaloerivier over - en Mantchoerije binnen te trekken.

De overtocht had zijn bezwaren. Op den oever, die door de Russen werd bezet, was het terrein heuvelachtig, en het leende zich wel tot verdediging tegen een aanvallenden vijand. Maar Kuroki had de aandacht zijner tegenstanders van zijn krijgsplan afgeleid, door het te doen voorkomen, alsof hij den overgang wilde forceeren dicht bij de uitmonding van de Yaloerivier, waar hij in verbinding stond met torpedobooten van de Japansche marine en met lichte jonken die krijgsmateriaal en soldaten aanvoerden.

[p. 506]

Inderdaad was zijn bedoeling hooger op de rivier over te gaan, omdat hij daar op een paar eilandjes, midden in den stroom gelegen, zijn batterijen kon opstellen.

Heel snel was de attaque der Japanners. Een gedeelte der troepen doorwaadde de rivier, en terwijl het zware geschut de Russische artillerie, van lichter kaliber, tot zwijgen bracht, had er een gedeeltelijke overvleugeling der Russen en een flankaanval plaats. Onder groote verliezen moest het leger van generaal Zassoelitch terugtrekken, - een deel van de kanonnen werd in den steek gelaten, - en de Japanners konden hun voordeel vervolgen door de bezetting van Fonghwangtschen, het steunpunt der Russische vooruitgeschoven positie.

De vijandelijke bewegingen staakten voor een korten tijd, na het leveren van dien eersten glorieuzen slag. Want om verder te kunnen marcheeren was het voor de Japanners noodzakelijk de vesting Port-Arthur, die hun weg kon bedreigen, eerst onschadelijk te maken, of zoo mogelijk in te nemen. Ook moesten zij eer de Russische oorlogschepen, in de haven van Port-Arthur, van hun averij hersteld waren, hun best doen die vloot te nemen of te vernielen, om geheel ongestoord de zee te beheerschen. Van daar dat hun tweede armee onder het bevel van Oku op het schiereiland Liao-tong landde, terwijl tegelijk beproefd werd de haven te sperren door het laten zinken, voor den ingang, van zware stoombooten.

Bij deze laatste taak verloren de Japanners door aanvaring en het springen van een mijn een paar hunner beste schepen, een pantserschip en een kruiser, het tiende deel van hun vloot, maar voorzoover thans bekend is, gelukte het hun toch den haveningang af te sluiten. Generaal Oku, van zijn kant, maakte zich na een hardnekkig gevecht meester van Kin-tchiau, dat op het smalste gedeelte van het schiereiland Liao-tong den toegang tot Port-Arthur van de landzijde beheerscht. En zoo is tegenwoordig de groote vesting, waarop de Russen hun hoop hadden gebouwd, geheel geïsoleerd, en kunnen de Japanners hun marsch door Mantchoerije voortzetten.

Wat men van de Russen verneemt is ontmoedigend voor hen die op een eindelijk succes van de Czarenmacht rekenen. Er bestaat oneenigheid tusschen de leiders van den oorlog, Kuropatkin, den bevelhebber van het leger, en Alexjeff, den onderkoning van het Oost-Aziatisch gebied; en Skrydloff, de admiraal, schijnt in 't geheel niet met Alexjeff overweg te kunnen. Groote leemten worden ont-

[p. 507]

dekt in magazijnen en arsenalen, gevolg der corruptie van de hooge ambtenaren, de bewapening van het leger, artillerie, geweren en kruit, blijkt inferieur aan die der Japanners, en van het strategisch talent der Russen is nog weinig anders gebleken dan hun kunst van meesterlijk afwachten en van achteruit concentreeren hunner troepenmacht.

Men haalt wel, tot geruststelling van Europa tegenover Azië, telkens het voorbeeld van Engeland aan, dat ook in den eersten tijd van den Zuid-Afrikaanschen oorlog niet anders deed dan nederlagen lijden, maar men vergeet daarbij dat het Russische leger, hoe moedig het zich ook moge betoond hebben in den kleinen krijg tegen de volken van Midden-Azië, daarentegen in den grooten oorlog zelden gelukkig is geweest. Op welke overwinning heeft het te wijzen gedurende den Krimoorlog? En hoe heeft het niet gesukkeld in den krijg tegen Turkije gedurende het jaar 1877! Daarenboven had Engeland een groote finantiëele kracht, en de geldmiddelen van Rusland zullen spoedig uitgeput raken.

De manier waarop Witte, Ruslands groote Minister van Finantiën, het finantiëele stelsel van het Czarenrijk had georganiseerd, was op zichzelf al zoo kunstmatig dat de gouden facade, die hij voor het rijk had opgetrokken, al spoedig had moeten instorten. Een oorlog, en vooral een ongelukkige oorlog, die voor de toekomst een inkrimpen beduidt van handel en welvaart, zal die ruïne natuurlijk bespoedigen.

Ook Japan is ver van geldkrachtig; maar het is gelukkig, het verovert zich onderpanden die geldswaarde bezitten, en in zoover staat het toch niet te zeer ten achteren bij het kolossale rijk dat aan zijn uiteinden gaat af brokkelen.

Maar het heden van den oorlog is op zichzelf al te belangrijk om noodig te hebben nog meer gewicht te krijgen door beschouwingen over de toekomst. Ofschoon de menschen die van naderbij in die toekomst betrokken zijn zeker wel met eenige bezorgdheid zullen uitkijken.

Er heeft een gerucht geloopen dat koning Eduard VII aan zijn neef, Czar Nicolaas II, bemiddelingsvoorslagen heeft gedaan, en wanneer de koning van Engeland met den Duitschen keizer zijn samenkomst heeft, zal zeker de toestand van Oost-Azië het hoofdonderwerp van hun gesprekken zijn. Mogelijk zal er een tijdstip komen, wanneer geheel Europa met Noord-Amerika zich zal willen doen gelden, als deelhebbers aan de eindbeslissing over den strijd. Want het is om de toekomst van Azië dat het te doen is, en daarin zijn niet alleen Rusland en Japan gemoeid.

[p. 508]

Ook op ander gebied is de oorlog van de vorige maand in Mei voortgezet.

In Frankrijk is door het bezoek van president Loubet aan den koning van Italië, de strijd met de congregaties tot een schermutseling en een begin van oorlog geworden met het Vaticaan.

Ik houd het er voor dat die geestelijke krijg niet zoozeer een gevolg is van de onhandigheid of van het fanatisme van den nieuwen Paus en zijn staatssecretaris, zooals men beweerd heeft, dan wel dat hij nog een uitvloeisel mag heeten van de houding door het Pauselijk hof onder de voorgangers van dezen Paus aangenomen.

Want er was toch niets natuurlijker voor Paus Pius X dan een protest en een terechtwijzing te zenden aan de regeering van Frankrijk, nu het oudste kind der Roomsch-katholieke kerk, Frankrijk, vertegenwoordigd door zijn hoofd, geen middel had weten te vinden om de gevoeligheid van het hoofd der kerk te menageeren. Evenzoo als natuurlijk de regeering van Frankrijk, die zich zelf niet meer voor een kind aanziet, geen notitie behoefde te nemen van zulk een protest, dat op een fictie berust.

De moeielijkheid en de aanleiding tot den strijd rees eerst toen het Vaticaan van zijn tegenwerping tegen Frankrijks handelwijs aan de katholieke mogendheden van Europa kennis gaf en daaraan eene mededeeling toevoegde van de redenen die het genoopt hadden om toch de nuntiatuur te Parijs te laten bestaan en de betrekkingen niet geheel af te breken.

Ook Leo XIII, vooral Leo XIII, zou zoo'n verklaring hebben gegeven, hij die den koning van Portugal, toen hij zijn bloedverwant, den koning van Italië, een bezoek wou brengen, gedreigd had met opheffing van de nuntiatuur te Lissabon en met een verbreking van den kerkelijken band. De koning van Portugal had zich toen onderworpen, evenals Frans Jozef, de apostolische keizer, zich altoos onderworpen had gedragen aan het verlangen van den kerkvoogd. Het was een recht dat die mogendheden hadden op een dergelijken uitleg, en de nieuwe Paus, al was het alleen om de solidariteit met zijn voorganger op te houden, moest dien uitleg wel geven.

Maar het is ook geen wonder dat de regeering van Frankrijk, toen zij van die mededeeling aan de andere katholieke mogendheden kennis had gekregen, zich geërgerd gevoelde over de handelwijze. Want op zoo'n manier waren het vreemde machten die door den Paus als getuigen waren geroepen van zijn maatregelen tegenover Frankrijk en het had den schijn dat hij daarop de goedkeuring zocht van die vreemden en voor hen zijn houding wilde rechtvaardigen.

[p. 509]

Zulk een onder-voogdij-stelling mocht Frankrijk zich niet laten welgevallen, en het riep zijn gezant bij het Pauselijk hof terug, als een bewijs van groote ontevredenheid, zonder vooreerst nog verder te gaan en de verbinding met het Vaticaan geheel af te snijden.

De Fransche Kamer van afgevaardigden heeft bij overgroote meerderheid het gedrag van het ministerie erkend en goed gevonden. Maar volgens de verklaring van den eersten minister is dit alleen geschied onder beding dat de vraag over de aanstaande betrekkingen met den Pauselijken Stoel nog aan nadere overweging zou worden onderworpen. Frankrijk heeft willen toonen dat het tegen de voortzetting van den krijg met het geestelijk Rome niet opziet.

Ook hier, als in Oost-Azië, gaat het oorlogvoeren een beslissing te gemoet, maar een compromis is misschien nog mogelijk.

B*.