De Gids. Jaargang 67

[p. 198]

Buitenlandsch overzicht.

Schimmenschrik.
28 December.

Solon wou niemand gelukkig noemen eer hij wist dat zijn doodsuur had geslagen, - wie zou het ongeluk peilen van een jaar voor het ten einde liep!

Dit jaar is donker begonnen met de versperring der vrijheid van een volk tusschen blokhuizen en prikkeldraad, en tusschen honger en marteling van weerloozen. Maar er is een logika in bruut geweld die men desnoods nog kan accepteeren; men zegt: zoo gaat het in de wereld, en buigt voor iets dat men met een mooien naam noodlot zou kunnen heeten. Goed dan, 1902 is een brutaal jaar geweest.

Wacht even, we zijn er nog niet!

Het ruwe mensch met de onbeschofte oogen in het platte gezicht, wanneer het omgang onder de volken houdt, trapt in het vuil van intrigues en zwendelarijen... Welnu, 1902 is in alle opzichten een smerig jaar geweest.

Wacht nog, het eind is niet in zicht!

Beslijkt en bebloed zet de grove gestalte haar weg voort en tuimelt telkens als een die van onnoozelheid zijn weg niet weet... Best, - de lei heeft ruimte genoeg - 1902 is een brutaal, smerig, dom jaar geweest.

Wacht, daar is een maand nog over; dertig volle dagen hebben we te tellen eer het nieuwe de plaats inneemt van het oude, - schort het oordeel nog op, totdat de laatste uren ook gesproken hebben!

Ik luister.

Wat hoort ge?

Venezuela.

Een jaar dat opent met Transvaal en den Oranje-Vrijstaat, om te sluiten met de Staten van Venezuela!

[p. 199]

Maar dat bedoel ik toch niet. Ieder jaar scheidt uit met wat het kan, niet met wat het wil.

Niemand zal de Venezuelanen gaan vergelijken met de élite van de Boerenstrijders, en zelfs de meest geïnteresseerde bewonderaar van president Castro zal zich nog wel eens bedenken voor dat hij hem op één lijn durft stellen met president Steyn. Maar men is toch mensch al is men in Caracas geboren, en ik geloof zelfs dat men een dragelijk en omgankelijk mensch, ook daar en in Maracaïbo, kan wezen.

't Is niet tegen Venezuela dat ik 't heb, ofschoon ik er waarlijk geen groot respect voor koester. Neen, wanneer men van Venezuela spreekt en iets erg Venezuelaansch wil zeggen, dan bedoelt men niet de menschen die er in zijn, maar de mogendheden die er voor liggen.

Wat zal er van de Transvaal worden? is de vraag geweest van het begin van het jaar; en het eind van 't jaar antwoordt met Venezuela!

Daar zijn acht of negen Engelsche schepen door kruisers van de Venezuelaansche regeering opgebracht; het is mogelijk dat ze oorlogscontrabande voor de opstandelingen tegen president Castro als lading hadden, maar het is ook mogelijk dat ze onschuldige koopvaarders waren. Dit is de grief van Engeland: op vertoogen tegen de in beslag neming werd door Venezuela geen acht geslagen.

Daar zijn allerlei daden van onrecht en geweld gepleegd tegen eerzame Duitsche handelaars, in Caracas en omgeving gevestigd, en de geldsom tot wier uitbetaling Venezuela zich door een plechtige verklaring verbonden had werd niet uitbetaald. Dit was de Duitsche grief.

En er kwam nog een heel persoonlijke reden bij. De Venezuelanen, onder de regeering van Castro en op Castro's voorbeeld, tastten de Duitschers aan in den eerbied dien ze voor zichzelf als natie hebben. Castro sprak verachtelijk van de Gringos (de benaming voor de vreemdelingen, meestal Duitschers), en als ze met hun eischen van schadeloosstelling aankwamen, dan heette het: ‘Maar dat maken we later met de Duitschers wel onder een glas bier af.’ De goedmoedige Venezuelanen vertroostten de Duitschers met dat glas bier van de toekomst!

't Is om de snorren met de punten tegen het dak der hemelen te doen daveren!

Tegen de Transvaal waren 't ook de klachten van financiers die het luidst klonken, en het jaar 1902, bij zijn aanvang, vroeg en

[p. 200]

vorderde een beslissing; bij zijn afloop antwoordde het jaar met Venezuela.

Ze waren 't hier, in de Venezuelaansche zaak, openlijk eens, Engeland en Duitschland, en ze zouden samen gaan met hun vloten om hun ultimatums kracht bij te zetten; ze wisten dat Venezuela geen schepen had om weerstand te bieden, en geen kanonnen om terug te schieten, - zooals Engeland wist bij het begin van den Transvaal-oorlog dat men in Zuid-Afrika niet tegen de Engelschen op kon, - daarom gingen zij nu met hun tweeën, omdat Venezuela nog zwakker was dan de republieken van Zuid-Afrika.

De gezanten van Engeland en Duitschland zonden het ultimatum van hun regeeringen in bij den minister van buitenlandsche zaken te Caracas; daarop haastten ze zich in het geheim te vertrekken om onder de hoede te zijn van hun vloot. - Er was een tijd dat een Engelsch zeeman het niet eenmaal een waagstuk noemde, wanneer hij als gezant den dey van Algiers in zijn paleis trotseerde, verzekerd als hij kon zijn dat de heele macht van Engeland achter hem stond, dreigend. Maar deze twee gezanten slopen heen - volgens order.

Daarop kwam de tijd dat de Venezuelaansche vloot door de vereenigde Engelsche en Duitsche vloten werd opgepakt en gedeeltelijk vernietigd; en een leêg fort, om een verkeerd begrepen en overhaast afgeloopen ultimatum, werd met geweld gebombardeerd, zoo dat eenige stukken puin in de lucht vlogen, maar geen menschenlevens te betreuren waren.

Toen vroegen de helden welke heldendaad ze nu zouden gaan verrichten, en ze verklaarden dat president Castro niet meer voor hen bestond. Niets anders was voor hen op de wereld meer aanwezig dan hun begeerte naar voldoening, zich uitsprekend in ultimatums en bombardementen en blokkades.

Ze keken trotsch naar de lucht, en hoovaardig zagen ze naar den grond. Daar bemerkten ze een schim en een schaduw van een macht, die achter hen stond, en die heel vriendelijk voor hen was. Ze waren toch ongerust en begonnen op eens te twijfelen aan hun moed; daarom namen ze een derde mogendheid, Italië, bij zich, om met hun drieën te zijn - drie groote vlootbezitters tegenover een die zonder vloot was - en met hun drieën laf te mogen wezen tegenover de knikkende schim achter hun rug.

Wat ze niet hadden willen zien, de Venezuelaansche regeering met haar familiaar glas bier, en het Haagsche hof van arbitrage met zijn deftige karaffen water, dat werd nu onder den invloed

[p. 201]

van de schaduw der Vereenigde Staten plotseling voor hen een werkelijkheid, en ze zullen het zich moeten laten aanleunen dat hun zaak wordt opgeroepen: Wilhelm contra Castro, zooals weleer opgeroepen werd: Pickwick contra Bardell.

Wat vroeg ook weer het jaar bij zijn begin?

Transvaal.

En aan het eind luidt het antwoord: Venezuela.

Venezuela, dat zijn twee, drie bullebakken die een kleintje te lijf willen, en die op eens verlegen beginnen te kijken, als ze de schaduw bespeuren van den gendarmesteek. Maar ze houden zich moedig, zonder een hand verder te durven uitsteken, en op het brutale, beslijkte, domme gezicht verschijnt een hypocriet lachje.

De brute macht heeft haar logika, maar het grove geweld dat zwak in de knieën is en krakende geledingen heeft en schichtig is voor schaduwen!... o diepte van vernedering!

Transvaal, waarom?

Het antwoord dat het eind van het jaar van de kust van Venezuala brengt is de wreedste slag die u kon overkomen.

Een schim en ge waart gered geweest.

Onnoozel, bruut en bang en smerig jaar, kelder je weg in de diepte, de duisternis moge genadig wezen voor de schande van zulk een bestaan.

Waar zijn de schimmen niet in deze Decembermaand?

De rijkskanselier van Duitschland is er moedig en met waardigheid voor geschrokken, toen hij, tegen zijn vroeger woord in, ging wijken voor den bond van conservatieven en katholieken in den Duitschen Rijksdag. Heeft hij niet onder voorbehoud van enkele wijzigingen zijn instemming, en die der verbonden regeeringen, betuigd met het tariefvoorstel dat oorspronkelijk tegen de regeering was gekant?

Een gouden keten vereerde de Keizer hem als hoogste onderscheiding, en de telegrammen van vorsten vlogen op von Bülow toe om geluk te wenschen, toen de tariefwet aangenomen was. Had hij niet het puin omhoog doen stuiven door de gladde schoten van zijn welsprekendheid en geen mensch getroffen? En was hij niet verrichter-onverrichter zake teruggekeerd? zooals de commandanten van Venezuela terug zullen komen, voor wie zeker ook gouden ketens worden bewaard.

De schimmen!

De schaduw van Rusland.

[p. 202]

Men is moedig geweest - maar ik weet niet of het de algemeene aandacht heeft getrokken - op het Balkan-schiereiland.

Boelgarije verlangt naar uitbreiding over Macedonië dat het een Groot Boelgarije zal worden, en Vorst Ferdinand heeft een oogenblik aan den droom toegegeven of hij ook zonder den wil van Rusland, door een verbond met zijn buren, niet een deel zou kunnen krijgen van het begeerde gebied.

Ook Servië heeft zich onafhankelijk betoond. De Koning is tegen het Russische hof gaan pruilen, omdat men hem en Draga daar maar niet wou ontvangen, hij heeft zijn ministers veranderd, en de constitutie geschonden, en is bij Oostenrijk heul gaan zoeken, in éen woord, hij heeft zijn moedje getoond.

En nog meer zijn er moedig geworden. Er is sprake geweest van een conferentie te Abbazia tusschen Frans Jozef, den Keizer van Oostenrijk en Wilhelm II en Koning Carol van Roemenië, om den toestand in Macedonië te bespreken en gezamenlijk met den Sultan te onderhandelen.

Hier verschijnt de schim, o, een stipje van een schim.

Graaf Lammsdorf - is er onschuldiger naam denkbaar? - de Russische minister van buitenlandsche zaken is op reis gegaan. Op reis, ja, hij heeft nog immers niet de gelegenheid kunnen vinden om zich aan het Oostenrijksche hof te presenteeren, en welke tijd is aangenamer om te reizen dan de maand December? Vooral als men een omweg kan nemen, gelijk Lammsdorf heeft gedaan, over Belgrado, de hoofdstad van Servië, en Sofia, waar Ferdinand, de Vorst van Boelgarije, zetelt!

Vreemd is het om te zien hoe de schaduw die Lammsdorf werpt voldoende is om Servische ministers te doen buitelen die nauwelijks een paar weken geleden aan het bestuur zijn gekomen, en hoe Boelgaarsche droomwenschen op eenmaal inkrimpen alsof ze zelfs geen recht hebben op bestaan.

Van de conferentie te Abbazia spreekt niemand meer.

Er zullen zeker gouden ketens worden uitgedeeld.

O hypocriet, bruut-schichtig, vuil-onnoozel jaar, gluip weg in den donkeren chaos voor de schaduw die het licht van het aankomende nieuwe jaar reeds nu wil werpen! En neem Madame Humbert mee, en ook Madame Louise Giron, of ze moest het pleizier van haar schuld een beetje bescheidener gaan dragen.