De Gids. Jaargang 66

[p. 585]

Buitenlandsch overzicht.

28 Augustus.
Elk wat wils.

Net als iemand die niets te vertellen heeft en daarom een stortvloed van woorden loslaat, zoo babbelde de Augustusmaand er maar op los, zonder iets van beteekenis te zeggen. Het was een overstelping van kleine gebeurtenissen, pretentieus opgedirkt, met een flodderij van goud en fluweel, - en geen consistentie.

Koningen lieten zich kronen en Keizers ‘ontmoetten’ elkander. Exotische potentaten reisden Europa af en werden onthaald op vuurwerken en illuminaties, zelf een vuurwerk en een illuminatie voor het grauw dat zich blind keek op hun diamanten. Europeesche vorsten volgden het voorbeeld van hun Aziatische broeders en trokken door hun staten of buiten hun staten, en al rammelend met hun degens ‘bewaarden zij den vrede’: die vredebewaring - hun bijdrage tot de algemeene illuminatie.

Onderwijl werden er vloten geschouwd, - maar de schepen waren van minder kaliber, de heusche dienstdoeners stonden op post in de Middellandsche Zee en in de wateren van Oost-Azië; - en er werden revues gepasseerd en soldaatjes geplaagd. Ook werden er scholen van geestelijken gesloten en geestelijke zusters uit hun woningen verjaagd, en bij gelegenheid van het beleg dier geestelijke gebouwen kreeg de gendarmerie den inhoud van vuile potten op het lijf.

Maar dit zijn hooge staatsaffaires, en het leven en bedrijf van den enkelen mensch die geen staten te besturen en geen revoluties te maken heeft kwam niet minder aangenaam voor den dag. Was daar niet het geval van den eerzamen ontvanger der belastingen in Posen, die door de regeering uit zijn betrekking werd ontslagen om zijn huwelijk met de dochter van een kommies, vroeger korporaal bij het leger? - en klonk die zaak niet door de heele ruimte van het Duitsche rijk, van de eenen hoek tot den anderen, met haar bijwerk van koffiepraatjes en kleine-stad-schandaaltjes, zoodat ze zich verhief tot een typische gebeurtenis!

[p. 586]

In Amerika waren het de voetstappen van Pierpont Morgan die men volgde, nu hij in New-York zou komen om zijn schouders te zetten onder den topzwaren last van financiëele ondernemingen, en de ziekte van Schwab, den president van de staal-trust, den hoogst betaalden directeur eener maatschappij, werd besproken, of het een nerveuze kwaal was, gevolg van overspanning en overwerking, dan wel een diplomatiek onwelzijn, voorbode van zijn val.

Zoo strooide de Augustusmaand haar feitjes in 't rond, en ik heb, met deze opsomming, nog zelfs geen begin gemaakt om al haar flonkerend goedje samen te lezen. Aanslagen op voorname ambtenaren in Rusland en moord van zendelingen in China, plannen van legerhervorming in China en regeeringsbesluiten tot opheffing der ontevredenheid in Rusland, opflikkering van den moed der oppositie in Engeland door een paar verkiezingen voor het Lagerhuis, uiteengaan en uitgaan van de conferentie met de coloniale premiers te Londen, - al die gebeurtenissen en stemmingen komen aanrollen en voorbij schitteren...

Wat vergeet ik nog? - den wreeden opstand in de negerrepubliek Haïti, en het schouwspel van de verwarring in Venezuela, een komische bandieten-operette met bloedig tragische intermezzo's.

En - om terug te keeren tot Hem die in Europa op den voorgrond acteert - het telegram van den Duitschen Keizer aan den Pfins Regent van Beieren over de houding van de Beiersche Kamer tegenover de belangen der kunst; maar ook - om den komenden Keizer niet te vergeten - de decoratie van den Kroonprins van Pruisen met de Siameesche orde van Chakriki.

Welk een geruisch van plechtigheden en samenkomsten, welk een ijver en spanning, welk een haat en toorn en verontwaardiging, welk een beweging van plannen en bemoeiingen, welk een gekletter van wapens, welke zuchten van angst en benauwdheid,.... wat 'n versiering van illumineerglazen, wat 'n omhoogvliegen van luchtpijlen!

Niemand zal zeggen dat de kroning van Eduard VII niet indrukwekkend is geweest. De vorst uit zijn ziekte verrezen, van zijn bed opgestaan, door zijn geestkracht gedragen om de handeling te ondernemen die hem voor de oogen der menschheid als Koning van zijn land, als woordvoerder van zijn volk de noodzakelijke

[p. 587]

wijding zou geven; het kerkgebouw door de overlevering der eeuwen geheiligd tot een plek van uitverkiezing; de menigte van toeschouwers tegelijk getuigen en medehandelaars van de ceremonie als vertegenwoordigers niet alleen van het volk maar ook van de eeuwenheugende en levende geschiedenis van de natie; de handeling zelf der kroning, ingeweven in het innigste zielsleven van den mensch door haar vereeniging en samensmelting met de intiemste en ernstigste plechtigheid van den godsdienst, de communie. Alles moest samenwerken tot den indruk, en zonder stoornis werkte ook alles daartoe samen.

Maar het is slechts een impressie gebleven. De ceremonie heeft zich niet kunnen verheffen boven den indruk dat de kroning toch slechts alleen den persoon van den Koning gold, en het theatrale van de zuiver gestyleerde en nauwkeurig voorbereide handeling nam daardoor een enge verhouding aan.

Het ding, de plechtigheid, kon ook niet anders geven. Want het is niet meer dan een kader en een kleed, en hoe aangenaam het voor het oog mag zijn iemand in een passende kleeding te zien, een wereld bedwingenden invloed ondervindt men daarvan toch niet. De Koning, die door zijn persoonlijkheid de verbeelding ontvlamde, dat ze in hem de verjonging, en in zijn kroning de vernieuwing en wedergeboorte van het volk zou zien, - die Koning, de man in het kleed, ontbrak.

Zeker heeft de ziekte van den vorst het hare bijgedragen tot de impressie, die de kroning gaf van iets moois, maar onnoodgis. De glans van het heerschen was daardoor weg, en toen Eduard VII tot zijn volk sprak, deed hij het meer als een hartelijke reconvalescent dan als Koning.

Wanneer ik het wel heb, had de historie iets te zeggen, daar, in het gewichtige moment van Engelands nationale leven; maar de Augustus-ceremonie heeft er over heen gebabbeld - heel voornaam, zooals men het van een echte lady verwacht, en zoodat men zich schaamt het babbelen te noemen; maar 't was het toch.

De rest van de maandvertooningen mag men gerust vulgair noemen. Er is waarlijk niet veel voornaamheid in de ontmoeting te Reval der ‘beide machtigste Keizers’, die met elkaar voor het oog der wereld, als teeken der hechtste vriendschap, van epauletten, of van kwastjes aan de epauletten ruilen. Evenmin als er

[p. 588]

van distinctie sprake kan zijn wat betreft den strijd tusschen geestelijke vereenigingen en regeering in Frankrijk, noch van den eenen noch van den anderen kant. En in den grond der zaak is het ook daar een vertooning van martelaarschap hier en van republikeinsche verlichting daar.

Vertooning: dat is het sleutelwoord voor de pailletten van gebeurtenissen waarmede de Augustusmaand haar poovere plunje heeft opgeschikt. We gunnen den kroonprins van Duitschland graag zijn opsiering met de Chakriki decoratie, maar wat te zeggen van de vertooning van Duitschlands beschaving, als er het hierarchisch gevoel gekwetst wordt door het huwelijk van een burger met een onbesproken burgeres; - wat te zeggen van de toomeloos exuberante welvaart der Vereenigde Staten, wanneer zij op haar hoede moet zijn voor de zenuwachtigheid van Schwab, die een betrekking heeft van éen millioen dollars 's jaars en een appetijt naar het tiendubbele van die som!

Wat 'n onwezenlijkheid in de wereld!

Maar hier gaan mijn gedachten op eens naar die mannen die de hardste werkelijkheid van het leven hebben gevoeld, en die de bitterheid van het verdriet hebben geproefd na den hardnekkigen strijd. Toch zoo, dat ze, levende in de energie van het leven, hun persoonlijkheid hebben verruimd tot een vertegenwoordiging van het volksleven, tot een energieke uitrukking van de volksziel, - geen kleeren, maar mannen.

Ze zijn gekomen naar Europa, - geknakt en geveld, of ongebroken in hun kracht, naar het harde lot heeft gewild, - maar, gebogen of rechtop: Koningen.

En Europa is hun met zijn vertoon tegemoet gegaan; de Koningen moesten voor den Koning komen; de schijn wilde zich de oprechten tot vrienden maken.

Het heet dat zij naar ons werelddeel zijn getrokken om te vragen. Maar neen, in waarheid, zij hebben ons niets te vragen wat van waarde is; zij zijn het die ons te geven hebben.