De Gids. Jaargang 66

[p. 198]

Buitenlandsch overzicht.

27 Juni.
De Kroning in de Westminster Abdij.

De avond van den dag was gekomen - eindelijk; zijn roode zomervleugelen sloegen tegen de kerkramen aan en vulden de geweldige pijlerhal met een stervenden vuurgloed, ondergaande dan in de vaalgrijze schemering met golvingen van dieper en dieper blauw, totdat het licht zweeg in de teederstarre stilte van den nacht.

Een zucht steeg op in de ongemeten ruimte van het kerkgewelf.

Een verzuchting.

Uit den verlaten praal der weidsche tribunes, uit de plooien van het fluweel, uit het verguldsel der purperen zetels, uit de festoenen en tapijten, rees de klacht van de stomme, onnutte, eenzame dingen. En het was de droefheid der geduldige, lijdzame, in dood vergankelijke wezens die zich uitte als een bevrijding van hun strakke wezenloosheid in de stilte van den nacht.

Ten laatste, ten laatste was 't dan toch tot hen genaderd, het besef van het verdriet der menschen die te midden van hun opgewekten arbeid in het luistervolle kerkgebouw - op het hooren van de tijding, plotseling hun werk hadden gestaakt, hadden geknield, hadden gebeden en hen alleen hadden gelaten in hun stomme radeloosheid van doode verstijving!

Zij wachtten, zij zagen den dag voorbijgaan, zij zagen den dag voorbijgaan, en het hart van de doode vergankelijke dingen werd

[p. 199]

benauwd om die verlatenheid. Het getimmerte en het gemeubelte, het bekleedsel en het behangsel voelden zich geprest door hun onnut gedoe; de angst kwam over hen van hun leegheid en eenzaamheid. In de stilte van den nacht ademde tegen de duistere kerk-welving hun duistere zucht.

Een verzuchting.

Nieuwsgierig hoorden 't de eeuwig-jonge bewoners van het eeuwenoude gebouw. Het leek wel alsof ze maar naar een signaal hadden uitgezien om hun fluisterend kinderspel te beginnen. Van praalgraven en wapenborden, van lijstwerk en beeldhouwversiersel kwamen de deftig vroolijke engeltjes aangegleden om in het ruim van de kerk hun stramme marmeren vroolijkheid weer lenig te maken.

O, hoe ernstig-jolig gingen zij aan het optochtje-spelen! De kleine vleugeltjes wapperden, en het was als een geruisch van plechtgewaden; de kleine stemmetjes gingen, en het was als een onderdrukt geginnegap en een heel zacht loskomen van bevroren lachjes. Een paar waren op het hoofdaltaar geklommen en maakten gebaren terwijl hun voetjes tegen het marmer aanbengelden; anderen hadden zich in massa aan beide kanten van het koor opgesteld en zongen met een schim van geluid een vroom kinderwijsje; weer anderen waren op avontuur uitgegaan en hadden bazuinen gevonden, die bestemd waren geweest voor de verijdelde plechtigheid; enkelen ook klouterden tegen de orgelpijpen op; en in hun naïeve uitbundigheid, opgewekt als ze waren door het voorbeeld en de voorbereiding der vorige dagen, wilden ze muziek maken en bliezen: dezen in de openingen der pijpen, genen in de bazuinen, zoodat er waarlijk een schaduw van klanken zich bewoog door de duistere stilte.

Levendiger werd het rumoer van de kinderprocessie in het schip van de kerk....

Op eens het gebrom van een zwaren klokkeslag, - de ijle, marmeren kindervreugd verstomde. Onder het gedreun van de machtige metalen stem herstelde zich de eeuwige orde van het kille zwijgen. Nog waren de twaalf slagen uit den klokketoren niet voorbijgegaan of met optochtspel en avonturen was het gedaan en ieder had zijn oude plaats weer ingenomen op praalgraf en wapenbord en in het lijstwerk der versieringen.

[p. 200]

De twaalfde slag dreunde door.

Wie had het orgel aangeroerd? - Een toon, - een krachtige vlaag van tonen barstte los uit het instrument door de ongemeten ruimte. ‘Wij zullen opgaan naar het huis des Heeren. Onze voeten zullen staan in uwe poorten, Jeruzalem. Vrede zij binnen uw muren!’

Zoo gaf het orgel aan, en een koor van stemmen zong het lied: ‘Wij zullen opgaan naar het huis des Heeren.’ Het klonk geweldig als de opmarsch van een wereldleger, en onder die tonen vulde zich de zuilenhal der kerk met een menigte van pralende menschen. Een hand sloeg tegen de poort. Zij opende zich; een ros schijnsel als van daglicht drong door de opening, binnen trad de Koning met zijn gevolg.

‘Vrede zij binnen uw muren!’ luidde de begroeting van het koor. Vleiend sprak het orgel. Het goot over de hoofden der menschenmenigte zijn lieflijk lokkende klanken uit.

De Koning nam zijn plaats in.

‘Hoor naar mijn roepstem, mijn Koning en mijn God; want tot U richt ik mijn gebed.’

Het orgel bad. Aangrijpend diepe volle tonen, voerde het de klanken op tot een verteedering van behoefte aan heil en troost. Een siddering ging door de schaar van menschen, de Koning boog het hoofd.

Maar een schelle stem liet zich hooren. De prediker had den preekstoel beklommen, en hij had het woord genomen; het orgel zweeg.

Vrede was de tekst, en het begin van een nieuw leven voor het machtigste volk der aarde onder een nieuwe regeering die vrede had gebracht. De verderfelijke krijg was geëindigd; hij had getoond dat het machtigste volk ook het eerste was door zijn beschaving. Nu kon het zijn hand leggen op de wereld - in vrede. De kroning van den vorst was de dageraad die de grootsche toekomst opende. -

Volzin op volzin rolde door de kerk en brak als een bel boven de hoofden der menigte.

Onderwijl was het orgel opnieuw zijn spel begonnen. Het had den spreker eerst begeleid met wat gegrom van norsche geluiden,

[p. 201]

dan had het opeens een aanklagenden dissonant in de ruimte gegooid, om al harder te gaan brommen en de woorden van den redenaar te overstemmen.

Majestueus klonk de orgelstem daarna tot steun van het lied: ‘Zadok, de priester, en Nathan, de profeet, zalfden Salomo tot Koning.’

De Koning verhief zich van zijn zetel om naar het altaar te gaan en daar de zalving te ontvangen; de bisschoppen leidden hem ter weerszijde.

‘Zadok, de priester, en Nathan, de profeet, zalfden den Koning,’ zong het koor.

Het orgel vlamde op met forsch geluid als de Koning het middenpunt der heilige handeling nader trad.

‘Zadok, de priester, en Nathan, de profeet...’

Een reuzengestalte, als uit een rots gehouwen, stond eensklaps tusschen den Koning en het altaar. De breede hand, in staat den stierenkop te kneuzen, recht voor zich uitgestrekt, versperde hij den vorst den weg.

Met ontzetting keken de menschen hem aan. Zijn zienersoog, fonkelend, wild en extatisch uit het verweerde, leedgegroefde leeuwengezicht, beheerschte met macht de menigte.

‘Wie zijt gij?’ vroegen hem de bisschoppen.

‘Ik ben schaapwachter,’ was het antwoord. ‘Mijn vader had mij gezegd, de lammeren te hoeden en toetezien dat geen aan de kudde ontbrak. Maar het geweld mijner vijanden is groot, hun jagers hebben met netten mijn schapen omstrikt....’

Nu sprak het orgel mee. Het vertelde van de onmetelijke eenzaamheid van het veld, van de liefde voor den vaderlandschen grond, van het Godsvertrouwen van den herder; maar het zeide ook den angst van den man, die zijn kleinood bevreesd is te verliezen, het sprak van het leed, van den trots, van de zorg, die in den borst van den leider der kudde huizen, wanneer hij zich ten prooi ziet van den overmachtigen aanval.

Een siddering ging door de menigte in de kerk onder het rosse schijnsel van het onwezenlijke licht.

‘Gij hebt mij mijn kudde ontroofd, o Koning die voor het altaar van uw Heer wilt treden!’

‘Uit den weg, man!’ sprak de vorst, ‘hinder mij niet mijn weg!’

[p. 202]

Een flauwe straal van den grijzenden morgen kwam als een eerste bode tegen het kerkraam kloppen, - en de reuzengestalte voor het altaar verdween, weggenomen in de ijle lucht. Maar de Koning zakte ineen onder het gewicht van zijn kleed, en wie toeschoot om hem te helpen werd opgenomen in de grauwe verzwelgende duisternis.

Leêg de kerk van menigte en van vorstenpraal!

De schaduwen heerschen er, en een nevelgeruisch strijkt over de toetsen van het orgel als een fluisterende klacht over het voorbijgegane.

Weldra valt de nieuwe, fonkelende, harde dag met zijn helle stralen de kerkruimte binnen, en vult haar met het geluid van zijn klaar medoogenloos licht.

B*.