Maar dat is het onmogelijke gevraagd. Men hoort het brouwsel borrelen in den grooten ketel der geschiedenis, maar wie kan uit de bellen, die hier en daar aan het oppervlak rijzen en uiteen springen, met eenige zekerheid opmaken wat er gebrouwen wordt. Feiten zijn er genoeg om te observeeren, maar hun drift en hun richting in onderling verband te bepalen, wie zal het wagen?
Het is misschien verstandiger een enkele gebeurtenis na te gaan. Wanneer men haar doopceel in het verleden kan lichten, en de ontwikkeling kan volgen der politieke stemmingen die geleid hebben tot haar tegenwoordigen vorm in de gedachten en voorstelling der menschen, zoo heeft men ten minste een aanduiding en een bewijs van de groeikrachten, werkzaam op het huidige oogenblik.
Ik kies voor heden de onderhandelingen tusschen Engeland en de Vereenigde Staten gevoerd over den aanleg van het kanaal in Midden-Amerika, dat den Atlantischen en den Stillen Oceaan moet verbinden.
Onlangs (Washington, 18 November) kwam het bericht dat ter regeling der quaesties van den kanaalaanleg, een nieuw tractaat tusschen de beide mogendheden was gesloten, waarbij Engeland al zijn rechten, voortvloeiend uit het Clayton-Bulwer-verdrag van 1850, had opgegeven. (Een vorig tractaat, van 1900, evenals dit laatste naar de beide onderhandelaars het Hay-Pauncefote-verdrag genoemd, was door den Senaat der Vereenigde Staten, die de ratificatie der verdragen met het buitenland heeft, op het eind van 1900 zoo zeer gewijzigd dat Engeland het weigerde te erkennen.)
Het sluiten van de nieuwe overeenkomst, in deze maand November, ter vervanging van het voorgaand ontwerp van 1900, is het feit dat ik wil bespreken, en waarvan de beteekenis in het licht dient gesteld.
Hoe komt het dat de Vereenigde Staten met Engeland onderhandelen over de voorwaarden voor den bouw van een waterweg, die door gebied in Midden-Amerika loopt aan geen van beide partijen toebehoorend?
De reden ligt in het Clayton-Bulwer-tractaat van 1850.
Wij moeten een halve eeuw achteruit.
In 1850 bevonden de Vereenigde Staten zich in een periode