De Gids. Jaargang 65

[p. 584]

Buitenlandsch overzicht.

Februari.

De wereld is weer een maand ouder geworden, en, groote dame als ze is, heeft ze haar hart op kunnen halen aan heel wat rumoer van plechtigheden en varieteiten gedurende de afgeloopen maand.

Een Koningin is begraven en een andere is gehuwd, een nieuwe Koning is in statie door zijn hoofdstad getrokken .... het moet heel mooi zijn geweest: huldiging, huwelijk en grafstoet. (Men zie de illustraties.) Want men kan waarlijk niet zeggen dat de wereld tegenwoordig niet van Koningen houdt. Ze zijn een populair artikel, en als ze bij hun leven niet bemind zijn geweest, dan worden ze het zeker om hun dood. Ook de plechtigheden bij het overvoeren van Koning Milan's lijk moeten heel treffend en mooi zijn geweest. (Men zie de illustraties.)

Het mooie - hier, waar de wereld zich thuis gevoelt; - en men zorgt wel dat het leelijke vèraf blijft. Hoe naïef van Frankrijk, een paar jaar geleden met de Dreyfuszaak, om zijn zonden en slechtigheden binnen zijn eigen grenzen te bedrijven; - wanneer men zondigt als groote mogendheid, doet men het immers buitenslands.

Het verwoeste Zuid-Afrika, het gebrandschatte en vermoorde China, het van honger en ziekte uitgemergelde Indië staan als drie klaagsters om wraak aan den rand van de beschaafde wereldstreek. Maar ze blijven op een grooten afstand.

Van Engelsch-Indië hoort men nauwlijks meer; het heeft het zwaarste jaar van ellende doorgemaakt dat zich de verbeelding kan schilderen. Waarheen gaat het nu? - maar men hoort er niet van. De natuur is er heel hard geweest, daar ze het land hard van droogte heeft gemaakt, - toch is Engelsch-Indië altoos nog rijk genoeg aan rijstgewas om voedsel voor allen te hebben. Het is de administratie die in gebreke is gebleven; zij heeft den landbouwerstand in de door het kwaad getroffen districten (de helft van Voor-Indië) uitgeput en machteloos gemaakt, zij heeft

[p. 585]

de moeilijkheden van het transport voor een gelijkmatige verdeeling van levensmiddelen en veevoeder niet kunnen overwinnen. En ze ziet de bevolking ondergaan en sterven.

Het verdriet is daar stom en gelaten; de verbittering, wanneer ze er is, schuilt diep weg.

Daarentegen heeft China zich geweerd.

En de Boeren van Zuid-Afrika blijven zich weren. Wat 'n taai ras! Hoe ver ze ook weg zijn, ze dwingen Europa toch hun nog iets van haar aandacht te geven. Als Februari begon hoorde men van het gelukken van Christiaan de Wet's poging om den strijd uit den Vrijstaat naar de Kaap-Kolonie over te brengen; maar het eind van de maand zag den tocht, die de Engelschen in de overwonnen republieken had moeten isoleeren, onder zware verliezen en rampen mislukken; en onderwijl werden in de Transvaal Louis Botha en de zijnen al enger en enger besloten gehouden.

Toch is de proef van het overmachtige onrecht ter onderdrukking van het recht nog niet beslist ten voordeele van wie zich voor den machtigste houdt. Voor de Boeren geeft het leven en moed, en zoolang er leven is zal de moed gehouden worden.

De komst van Eduard VII op den Britschen troon heeft geen verandering gebracht in de houding van Engeland. Salisbury is onverschillig gebleven als altijd, met de mine van een groot heer die verlangt dat aan het gekibbel van den kleinen man, aan de deur van zijn huis in Afrika, nu eindelijk en voor goed een einde zal komen, en Chamberlain speelt resoluter dan ooit haantje de voorste zonder begrip dat iemand iets anders zou kunnen willen of zeggen dan hijzelf.

Waar Lord Salisbury de dingen neemt als ze moeten gaan, en Chamberlain de menschen dwingt, daar laten de leiders van de liberale partij zich leiden, en overtreffen elkander in makheid. Zonde van vèrafgezien raakt ons ook zoo weinig.

Maar Frankrijk, waarlijk, pakt de dingen weer aan als of het den strijd in zijn eigen land niet vreesde. Het ministerie Waldeck-Rousseau heeft er bij de vertegenwoordiging de wet op de vereenigingen (associations) ingediend, waardoor het de niet erkende geestelijke orden tot erkenning van de staatswetten wil noodzaken.

De wet zelf, zooals ze werd voorgesteld aan de afgevaardigden,

[p. 586]

was heel matig en hoog in haar taal. Hoe zou men 't ook anders hebben kunnen verwachten van een man als Waldeck-Rousseau, die niet alleen een voornaam jurist heet, maar die ook door de stem van Frankrijk geroepen is geworden om, na het beëindigen van de Dreyfus-zaak, rust en zekerheid aan het land weer te geven?

Het zijn de omstandigheden geweest die de wet van haar inoffensief voorkomen hebben ontdaan. Want het was in 't belang zoowel van de echte papenvreters als van de geestelijkheid zelf dat de wet op de vereenigingen werd tot een wet tegen de geestelijke orden. En een evolutie van de beide partijen in de kamer der afgevaardigden, van de uiterste linkerzijde met de uiterste rechterzijde, heeft een artikel (n^o. 2) in de wet doen opnemen waarbij geestelijke orden speciaal werden genoemd en onder een uitzonderingsbepaling werden gebracht.

Zoo is het een strijdwet geworden.

Dat arme Frankrijk dat buitenaf aan Europa zijn wil niet meer kan opleggen, en dat nu wel om te kunnen strijden met zichzelf oorlog moet voeren.

Het lijkt wel alsof Spanje aan zijn nabuur heeft willen vertellen (of heeft het willen waarschuwen?) waar 't heen zou gaan, nu het, bij gelegenheid van het huwelijk van den hertog van Caserta met de Spaansche infante, door gewelddadige betoogingen zijn haat tegen geestelijke heerschappij heeft aan den dag gelegd.

Maar dat is de opwinding van een dag geweest, half literarisch, half journalistisch opgewekt.

Arm Spanje, dat thans bijna geheel het terrein verloren heeft, waar het zich tegen minder machtigen kon doen gelden!

De Weyler, die vroeger tot onderdrukking van Cuba gebruikt werd, is nu een huishoudelijk dwangmiddel geworden...

En ze schijnen in den partijstrijd te willen leven, de Romaansche landen, Frankrijk, Italië, Spanje, terwijl de Germaansche staten ter wille der uitbreiding van hun handel en industrie het partijgetwist als iets minderwaardigs zijn gaan beschouwen.

Vooraan de Vereenigde Staten!

Het groote politieke leven, vijf jaren geleden nog zoo heftig, is daar tot zwijgen gebracht, om alle plaatsruimte te kunnen laten voor het groote industrieele leven. Het heeft ook zijn zonden buiten af, zijn moreel wondplekken, het groote Amerika - het heeft de

[p. 587]

Philippijnen als open rauwe wond, en Cuba als een groteske herinnering aan verleden en vergaan politiek enthousiasme. Maar vooral hebben de Vereenigde Staten hun onstuimigen gang en drang naar de industrieele wereldheerschappij.

De maand Februari heeft de samengroepeering gezien van verschillende spoorwegsystemen der Nieuwe Wereld; het transport is daardoor op vasten grondslag gebracht; terwijl de vereeniging der enkele takken van nijverheid tot groote maatschappijen aldoor haar voortgang neemt, en de industrie in staat zal stellen om met het minst mogelijke verlies van krachten, het uitgebreidste resultaat te verkrijgen.

Iedere nieuwe maand bijna is tegenwoordig voor Amerika een nieuwe, krachtige stap vooruit op dien weg.

Alleen Rusland, met de nog bijna onaangetaste reserve van zijn onmetelijke hulpbronnen, Rusland, een wereld op zichzelf zooals Amerika, kan op den duur een tegenwicht vormen.

Nu al laat het zich niet overbluffen door de Vereenigde Staten, en wil het toonen dat het den oeconomischen oorlog met tarieven op zich durft nemen. Het heeft zijn graan, zijn ijzer en zijn steenkolen, en is niet verlegen om cliënten tot afneming van die waren. Desnoods verbruikt het ze zelf nuttig binnen zijn eigen grenzen.

Want die grenzen zijn elastisch, ze drukken de menschen niet naar binnen tot onderlingen strijd, gelijk bij andere landen het geval is; maar ze nopen hen hun krachten aan te wenden tot verruiming van het gebied.

Rusland groeit; - de overige staten kunnen zich alleen vergrooten.

Maar Rusland groeit, - het is nu over Mantchoerije heengegroeid, sinds de laatste Chineesche twisten; en het begint zich al meer en meer uit te zetten in de richting van Perzië, alsof het ook over dat land heen zou willen groeien, tot -

Onderwijl vergroot zich Engeland door tweemaal honderd-duizend man op de been te houden om van tijd tot tijd een pompon op de Wet te veroveren, en hem een paar koebeesten te ontstelen, in de hoop dat hij ten slotte geen pompons, - geen doodsmiddelen, - en ook geen levensmiddelen meer zal kunnen overhouden.