De Gids. Jaargang 64

[p. 192]

Buitenlandsch overzicht.

28 Maart.
Maartsche buien.

De gebeurtenissen van de maand stonden onder den invloed van het grillige, nukkige, verraderlijke Maartsche weer. Scherpe vlagen, ijzig genoeg om alle bloed in het lichaam te doen stollen, dan op eens een vriendelijk zonnetje en lauwe luchten, gevolgd door sneeuwstorm en hageljacht. Het was een en al ongedurigheid.

Februari bracht nog juist in zijn allerlaatste dagen de insluiting en de overgaaf van Cronjé; de allereerste dagen van Maart antwoordden op die gebeurtenis door het ontzet van Ladysmith, om weldra met de inbezitneming van Bloemfontein aan te komen. Het gezicht van den oorlog in Zuid-Afrika veranderde daarmee.

Tot nog toe kon men het oog altijd gevestigd houden op een drietal uitstekende punten, ten oosten, ten westen en ten zuiden der verbonden Republieken, waar de krijg zich aan vastklampte en waar hij stokte. Die steunpunten van onze verbeelding, het legerkamp van Cronjé, de omsingelingstroepen van Kimberley en de posities aan de Tugela-rivier werden plotseling weggeslagen, en de vechtwind blies die merkteekenen omver en den oorlog den Vrijstaat binnen.

Een geweldig geblaas. Het heeft de Engelschen eenige dagen lang half dol van opwinding gemaakt, nu die steenen van aanstoot waren verwijderd. Het genie van Roberts, het overleg van Kitchener en de bewegelijkheid met de volharding van de troepen schenen aan de overweldigende massa van Engelands kracht datgene te schenken wat alleen de brutaliteit van het stoffelijk overwicht kan verontschuldigen en vergoeden, namelijk: verstand en vlugheid, of in één woord: bezieling. En een heel mooie taak leek voor den

[p. 193]

veldheer weggelegd die de overwinning op zijn gevleugelde schreden meevoerde, om door zijn vastberaden tact en eenvoudig door den ademtocht van zijn zelf beheerscht talent een vijandige streek te hertooveren tot een vrijwillig onderworpen land.

Het triomfeerende blauw vertoonde zich aan Engelands hemel daar de flinke bries de zware wolken had weggevaagd. Daarentegen verschrompelde de zaak der vrije republieken als een verdord blad, klaar om door den wind in een uithoek te worden gerold. Wat waren dat voor geruchten van oneenigheid tusschen de leiders der vrijheidsbeweging! Wat beteekende het onverwachte aanbod van vrede aan Engeland, onbeholpen in zijn vorm na de ondervonden teleurstelling, na de geleden nederlaag? Was er niet iets dubbelzinnigs in, alsof men tegelijkertijd een excuus zocht om verder te strijden en toch een poging waagde om een stilstand van den oorlog te verkrijgen? Daarop volgde dan een beroep op de bemiddeling der vreemde mogendheden, - noodeloos en onvruchtbaar van den beginne af.

Maar opnieuw draaide het weêr. Het rustig verrassende vooruitgaan van de Engelsche legermacht stokte, het schijntje van ontmoediging bij de Boeren, voorspel van verdeeldheid en onderwerping, week, en het ontdekte de onbuigzame taaiheid van het ras. Niet aan den kant van de Boeren, maar bij de Engelschen vertoonde zich moeheid. Opstanden kwamen voor in den rug van het overwinnende leger, stoute tochten werden ondernomen en gelukten ondanks de waakzaamheid van de indringende macht, en het aanzien van de dingen herstelt zich zoo ongeveer als het vroeger zich vertoonde. De linies van verdediging zijn wat meer bijeengetrokken, maar zij houden zich, en de krijg staat weer op de westgrens bij Mafeking en aan de oostelijke grenzen van Natal, en in het Zuiden tusschen Bloemfontein en Kroonstad.

Zij zullen er niet meer aan deel nemen, de twee mannen van wie men gehoopt had dat zij hun krachten zouden meten met de legerhoofden van den vijand. Cronjé gaat naar St. Helena, een krijgsgevangene; Joubert is van zijn post afgeroepen door een feller potentaat en door een duurzamer overwinnaar dan Lord Roberts.

Vreemd lot van de menschen in dezen oorlog. Een Cecil Rhodes die te Kimberley, in de knip zat raakt vrij en triomfeert; maar een Cronjé laat zich in 't open veld omsingelen en wordt in gevangenschap gevoerd; een Redvers Buller ontkomt aan zijn verdiende nederlaag, een generaal White blijft in 't leven te midden

[p. 194]

van den angst en van de ontbering van het belegerde Ladysmith, maar een Joubert wordt door ziekte geveld.

De Boeren kunnen, in dezen verheffenden tijd van hun volks-bestaan, niet van geluk spreken. Zij zijn geen gelukkige menschen, maar zij zijn als mannen die den hun toevertrouwden post verdedigen, en die wijken wanneer zij moeten wijken, alleen om een nieuwen post in te nemen.

Zoo vormen zij den harden kern van Zuid-Afrika.

Engeland zal er zijn tanden op stomp bijten.

Want al is het nog zoo verzekerd van de eindelijke overwinning op de Boerenrepublieken, het bereidt zijn eigen vernedering voor, indien het zijn verovering tot het einde door wil zetten. De eenige overwinning die het waarlijk kan helpen is een zelfoverwinning, en een terugkeer tot de vroegere politieke beginsels.

In dit opzicht is de non-interventie der groote mogendheden nog niet zulk een betreurenswaardige zaak.

Een tusschenbeide komen wekt het verzet op, maakt hardnekkiger in 't ongelijk. En hoe zullen vreemde mogendheden het raadsel van de toekomst van Zuid-Afrika oplossen, en waarborg blijven voor de goede oplossing?

Neen, het samen uitvechten, totdat de partijen - misschien, wie weet? - elkander de hand reiken, is voor beide beter, hoe hard het den kleinere ook moge vallen, hoeveel ook van de levenskrachten van den kleineren staat moge worden gevergd.

Maar daarenboven, geen van de mogendheden die zin in interventie heeft.

Het is Maartsch seizoen in Europa, niemand voelt zich behagelijk.

Hoe grillig gaat het in Duitschland toe, waar Keizer en Rijksdag elkander beurtelings ontstemmen en noodig hebben; en hoe oppervlakkig is de rust van Frankrijk waar alleen voor 't oogenblik expositievrede (een moderne vorm van Godsvrede) heerscht.

Alleen Rusland dringt behoedzaam, zonder ophouden, zijn macht verder voort over de landen die het voorbeschikt heeft tot zijn domein. Het onderwerpt Noord-Perzië aan zijn invloed, het verlangt zijn aandeel van Klein-Azië, het gaat afrekening houden met Turkije....

Dat alles rustig overlegd, stap voor stap, zeker.

Het is de periode voorbij van avontuurlijke politiek, het voelt zich te groot, het laat zich niet storen door Maartsche buien en nukken.

B*.