De Gids. Jaargang 62

[p. 365]

Aanteekeningen en opmerkingen.

Het goed recht van den Vondel-‘vertaler’ Verkuyl. -

Nooit kraaide een haan als hem de kam was afgebeten;
Een dog en baste nooit, maar droop, als hij 't verloor,
Met ingetrokken staart en hangende ooren door.

Ik citeer uit de Vondel-uitgaaf van Alberdingk Thijm, voortgezet door Penon en Unger. Die vermelding is noodig omdat ik, door het raadplegen van die uitgaaf alleen, mij tegenover den heer Verkuyl, den ‘bewerker’ van Vondel's Gijsbrecht, aan een onjuistheid heb schuldig gemaakt, waarvoor ik hem voldoening schuldig ben. Hier sta dan de verklaring, dat de woorden ‘en gaat een andren gang’, die ik voor een variant van 's heeren Verkuyl's vinding aanzag, voorkomen in een uitgaaf van 1659 door Vondel zelf ‘vermeerdert en verbetert’. Hetzelfde is het geval met de verandering van ‘erbarremt’ in ‘ontferremt’, waarvan de heer Verkuyl, die zich om de versmaat niet bekommert, ‘ontfermt’ maakt.

Dus

zoo ik schuldig hen, en heeft het mij gemist,

't Is uit onnoozelheid, en zonder arg of list.

Wie echter niet ‘zonder arg’, zij 't dan ook vrij van list, mag heeten, is de heer Verkuyl. Hij kraait niet, noch bast, maar ‘afdruipen’ doet hij evenmin. Met een onverstoorbare kalmte bepleit hij, in het Weekblad De Amsterdammer (van 10 en 17 Juli) en in een elftal stellingen die hij mij toezond, het goed recht van zijne verhanseling van den Gysbrecht.

Onze nationale dichters, die door het volk in het oorspronkelijke niet verstaan worden, - zoo redeneert hij - moeten voor dat volk

[p. 366]

worden vertaald. Met een beroep op Prof. Cosijn, die in een opstel over ‘de voorstellen der Vereeniging tot vereenvoudiging onzer schrijftaal’ sprak over het steken van de litteratuur van het voorgeslacht in een nieuw gewaad, meent de bewerker zijn woordveranderingen en zinverdraaiingen te kunnen rechtvaardigen. Hij vergeet één ding; Prof. Cosijn had het over spelling, en niet over woordenkeus of woordschikking.

De heer Verkuyl meent het goed. Hij wilde geven: een vlotleesbaren Gysbrecht, voor weinig geld, in een aantrekkelijk uiterlijk. En hij is er vast van overtuigd, daarin geslaagd te zijn. Het ongeluk heeft gewild - klaagt hij, - dat hij, voor een Letterkundige Bibliotheek de uitgaaf van een treurspel van Vondel bezorgend, in handen is gevallen van ‘kunstcritici’ en niet van ‘minder letterkundig-ontwikkelden of schoolmannen’. ‘Waar dit laatste het geval is geweest’ - gaat hij voort - ‘daar is het doel begrepen geworden en luidde de beoordeeling gunstig. Maar School en Kunst zijn zeer verscheiden zaken.’

Inderdaad men moet maar ongelukkig wezen!

De heer Verkuyl zij echter gerust. Zijn beminnelijke openhartigheid moet zelfs den strijdlustigste en strijdvaardigste ontwapenen. Van het oogenblik af, dat School en letterkundige Kunst ‘zeer verscheiden zaken’ zijn, houdt alles op, laat ik den Vondel-bewerker naar hartelust morsen en de beoordeeling van zijn werk gaarne over aan hen die hij zelf daarvoor het meest bevoegd acht: ‘minder letterkundig ontwikkelden of schoolmannen’.

J.N.v.H.