De Gids. Jaargang 62

[p. 204]

Buitenlandsch overzicht.

28 Juni.

op het oorlogspad.

De beroemde schrijver van de geheimen der cabinetten van Europa heeft ons meêgedeeld dat de groote kunst der tegenwoordige diplomatie daarin bestaat: om de eerste te zijn bij het uitspreken van een verlangen of het stellen van een eisch. Daar iedere mogendheid bang is om een oorlog te beginnen, heeft men niet anders te doen dan op zijn ingenomen standpunt te volharden en zijn tanden te laten zien. De anderen moeten dan wel toegeven.

Zoo sprak de Europeesche Machiavelli een jaar geleden. En aan den anderen kant van den Atlantischen Oceaan heeft men van de les geprofiteerd. De Vereenigde Staten hebben Spanje behandeld als of 't een soort China was, en tegelijkertijd hebben zij een houding tegenover de andere mogendheden van Europa aangenomen als rekenden ze hen niet veel hooger dan Chineezen. Maar de Spanjaarden, de zwakken, aanvaardden den oorlog tegen alle voorschriften van de diplomatie in; de sterke machten daarentegen hebben de regels gevolgd en des te vriendelijker gekeken, hoe meer Amerika een zuur gezicht trok.

Tot nog toe, ten minste, hebben ze zoo gedaan.

Rusland heeft een oorlogschip naar de Amerikaansche wateren gestuurd waarvan de commandant strijkaadjes ging maken voor de autoriteiten; Frankrijk, van sympathie verdacht voor Spanje, heeft zich gehaast zijn liefde te betuigen voor de Staten die het in de

[p. 205]

vorige eeuw aan hun onafhankelijkheid hielp; Duitschland heeft zijn vriendschap verklaard voor het rijk waar zooveel Duitschers een tweede vaderland hebben gevonden; en Engeland!... Engeland is teeder geworden.

Zoodra het eerste kanonschot van den Amerikaanschen kruiser bulderde, die een Spaansch handelsvaartuig deed bijdraaien, hebben de Engelschen gevoeld: die menschen, die Yankees, zijn van ons geslacht.

Geen wonder dat de Amerikanen lust krijgen om toe te grijpen.

Deze oorlog, die om der wille van eenige duizenden Creolen op Cuba begonnen is, en die zoo makkelijk vermeden had kunnen worden, laat al op uitgebreid gebied zijn invloed gelden.

In de Vereenigde Staten zelf gaat het groote vraagstuk omtrent het al of niet in bezit nemen van posten buiten de vastlandsgrenzen de partijschappen in beweging brengen, of liever: een nieuwen inhoud schenken aan de oude partijprogramma's.

De Senaat heeft den oorlog gewild, en in den Senaat hebben de democraten de overhand; maar het lijkt waarschijnlijk dat de Republikeinen, de partij van Mac Kinley, voor het voortzetten van den krijg en voor de vergrooting van het territoor der Unie zullen wezen, om daarmede die kaart uit het spel van hun tegenpartij over te nemen.

Daarvoor zijn twee redenen: ten eerste is de oorlog, nu hij eenmaal wordt gevoerd, een populaire zaak geworden, en de bovendrijvende partij, die het bij de presidentsverkiezingen gewonnen heeft, moet van die strooming van populariteit gebruik maken om haar overwicht ook voor de volgende presidentskeus te bevestigen. De Republikeinen hebben daarenboven de geestdrift voor den krijg noodig om een republikeinsche meerderheid in den Senaat te verkrijgen.

De tweede reden is deze: het is de Republikeinsche partij die 't meeste het verkeer aanhoudt met Europa, omdat het de geldwereld is die bij de Republikeinen domineert; en terwijl het samengaan met Engeland noodig is voor de uitbreiding van het gebied zijn de Republikeinen de aangewezen partij om die verstandhouding met Engeland te verzekeren.

[p. 206]

Men leert deze ontwikkeling der gebeurtenissen kennen uit het feit dat Bryan, de candidaat der democratische partij, zich thans tegen de uitzetting der grenzen verklaard heeft, hij die eerst, door aan zijn vroegeren mededinger, den president; een commando in het leger te vragen, had getoond dat hij niet ongevoelig was voor den luister die het militairisme aan een politieke partij bijzet.

Het is een chassé-croisé tusschen Republikeinen en Democraten geworden; of liever, er kan een plaatsverwisseling van de twee partijen geschieden; want deze dingen zijn nog in wording. En van hoeveel omstandigheden hangt hier de ontwikkeling van de beginnende zaken niet af! Fouten in de leiding van den krijg, of zelfs mislukte oogsten kunnen een wijziging van de populaire opinie teweeg brengen, en de Republikeinen van front doen veranderen.

Van weinig minder gewicht zal de Spaansch-Amerikaansche oorlog blijken voor de verhouding tusschen de Europeesche mogendheden.

Tot aan dit jaar toe heeft de Unie zich in Europa alleen doen kennen als een economische macht. Thans is zij een politieke macht geworden.

Voor het geïsoleerde Engeland was de oorlogsverklaring een boodschap uit den hemel. Want zonder den moreelen steun van Engeland, de grootste zeemogendheid, zouden de Vereenigde Staten allerlei bezwaren in hun zeekrijg ondervinden; en ter wille van dien steun zouden zij zich nauw aan Engeland sluiten, zoo dat zij met hun beiden overal in de wereld als broedernaties voor den dag zouden kunnen komen. Handelsvoordeelen in het economische verkeer, politieke voordeelen bij de internationale verwikkelingen! Zoo bemerkt men dat Engeland de Unie overal voortschuift en de Amerikaansche nederzetting op de Philippijnen bevordert, omdat het daardoor een bondgenoot krijgt in de zeeën langs Azië's Oostkust, wiens koloniaal bezit van zijn welwillendheid af hangt: een bondgenoot dus en tegelijkertijd een cliënt.

Frankrijk heeft in deze aangelegenheid geen flink aangegeven gedragslijn; het moet uit den aard der zaak weifelen tusschen Spanje dat een soort bloedverwant is, en Amerika dat niet mag vervreemd worden. Evenals in zooveel andere opzichten wacht Frankrijk ook hierin een wenk en een duw van Rusland, en Rusland behoort tot die stillen in den lande die ook niet de

[p. 207]

minste aanduiding over hun spel geven voordat ze hun slag hebben geslagen. Heel vriendelijk en onpeilbaar tot dien tijd toe.

Heeft de Keizer van Duitschland, die zich altoos naast Rusland en in den weg van Engeland wist te plaatsen, misschien den wensch van Rusland voorkomen door zijn vloot voor Manilla ter observatie te zenden?

Het schijnt wel dat de Keizer daarbij een politiek plan volgt, al heet de verklaring dat de Duitsche schepen alleen bij de Philippijnen verschenen zijn om Duitsche belangen te beschermen. De laatste reserve van de Spaansche vloot stevent thans naar de Philippijnen. Dat wijst op een zeker overleg tusschen Spanje en Duitschland.

In Oost-Azië wil het Duitsche rijk, na zijn vestiging op Kiaotchiao, thans zijn woord meespreken. Het komt moedig met zijn vier of vijf kruisers acte de présence maken waar nieuwe indringers in de Aziatische wereld verschijnen. Daàr laat Keizer Wilhelm niet toe dat de zaken alleen door Amerika in verbond met Engeland worden beslist. En al is zijn macht ter zee niet groot, de Keizer weet dat, volgens de moderne regels van het diplomatisch beleid, wie het eerste er bij is om zijn eisch te stellen, zijn wil kan doorzetten.

Bij de Philippijnen zal zich nu denkelijk het eerst den invloed toonen van het Amerikaansche oorlogvoeren op de betrekkingen tusschen de Europeesche mogendheden.

B*.