De Gids. Jaargang 60

[p. 207]

Bibliographie.

Nieuwe verzen van Willem Kloos. Amsterdam, W. Versluys. 1895.

Disjecti membra poetae. Want disiectus, uit zijn voegen gerukt, was de dichter, zichzelf niet meer meester, en de eerste de beste regel uit dezen nieuwen bundel toont ons hem in zulk een stemming, wanneer hij een of anderen ongenoemden vijand toeroept:

Bliksinend zal 'k u ter-neer slaan als een beest.

Zoo weerlicht het nog van tijd tot tijd in deze verzen en hoort men er den donder van dichtbij of meer uit de verte in rommelen. Vaak ontbreekt de ‘forsche lijning’, waarvan Kloos in een zijner gedichten spreekt, en hinken zijn verzen onrythmisch voort, te vergeefs hun gebrek door stoplappen als ‘ook, ook, ook’ (in sonnet 26) trachtend te verbergen. Maar telkens ook hooren wij weer den dichter-strijder: ‘een trouw soldaat in 't leger van het Noodlot’, als hij de klaroen steekt ‘de statige klaroen (zijns) diepsten Iks’, of wel den teêr gestemden zanger, die den drang voelt ‘om zijn armlijk zijn uit te zingen’, en die onder de vleugelen van de liefde een schuilplaats zoekt en vindt tegen de stormen van het leven (sonnet 42).

De verzen in het Fransch waren beter weggelaten. ‘Un brebis’ en ‘l'hêtre’ zijn schoolfouten, tegen welker herhaling een goed vriend den dichter had behooren te waarschuwen.

Het lijkt wel of de dichter Kloos door zijne vroegere vrienden en geestverwanten, onder wie hij destijds als de eerste onder zijns gelijken schitterde, thans min of meer als een outlaw beschouwd wordt. Moet dat zoo blijven? Of nadert het oogenblik, waarop hem onder de mannen der jongere letterkunde de plaats weêr wordt gegeven aan de spits, een plaats die hem toekomt et par droit de conquête et par droit de naissance?

Huiselik leed, door C.P. Brandt van Doorne. Amsterdam, H.J.W. Becht. 1895

De zich noemende Brandt van Doorne is iemand die durft. Hoewel het hem bekend moet zijn, dat ons publiek, gesteund door onze dagbladpers, op het punt van de sexueele moraal vrij kitteloorig is, ontziet hij zich niet, in Huiselik leed een van de gewaagdste toestanden uit te beelden, die ooit in een Nederlandsche novelle voorkwamen, en - zie, hoe de fortuin de stoutmoedigen te hulp komt! - men beeft niets dan lof voor den schrijver, roemt zijn soberheid en zijn natuurlijkheid, zijn stijl, tot zelfs zijn spelling, zonder ook maar in het minst zich geërgerd te toonen over het toch in den grond ergerlijk motief, dat wel als het hoofdmotief

[p. 208]

van de novelle beschouwd kan worden. Dat mag men geluk noemen! Op het gevaar af van dat geluk te bederven, mogen wij de opmerking niet terughouden, dat het niets dan kleine hartstochtjes, kleine tobberijen, kleine aspiratiën zijn, waarvoor onze aandacht gevraagd wordt, terwijl alleen een groote, alles overweldigende passie het scabreuze van het geval zou hebben kunnen verklaren en aannemelijk maken. Maar in de teekening van dat kleine, dat platte, laag bij de grondsche getob en voortdurend te-kort-komen van een onbemiddeld officiersgezin in ons vaderland, in de figuur van Jeanne de Vrij vooral, heeft de schrijver een talent getoond, dat wij gaarne erkennen.

M. Chop. Leiddraad door Richard Wagner's werken. In het Nederlandsch bewerkt door Wilhelmine van Westrheene. Amsterdam, A.M. van den Broecke. 1895.

Als leiddraad kan dit werk, waarvan de reeds verschenen aflevering de opera Tannhäuser behandelt, goede diensten bewijzen aan hen, die, zonder zich nu in de studie van Wagner's werken bepaald te willen verdiepen, er toch meer van willen leeren kennen dan het enkele tekstboek.

Het is evenwel jammer, dat de schrijfster, nu zij zich toch, blijkens den titel, tot taak heeft gesteld, geen vertaling, maar eene bewerking te leveren, de subjectieve meeningen, die de heer Chop hier en daar ten beste gelieft te geven, maar niet achterwege heeft gelaten. Behalve dat die persoonlijke gevoelens in een leiddraad misplaatst zijn, valt er bovendien heel veel op af te dingen, en kunnen zij in sommige opzichten ook aanleiding geven tot verkeerd begrip. Ook hadden bij de bewerking onjuiste uitdrukkingen, die de heer Chop soms bezigt, hersteld kunnen worden; zoo b.v. waar hij spreekt van de groote ‘aria’ in het laatste bedrijf, waarin Tannhäuser zijn techt naar Rome verhaalt.

De eerste aflevering geeft een overzicht der geschiedenis van het ontstaan der opera Tannhäuser en een voor leeken bevattelijke analyse van het werk.

De uitgaaf geschiedt in 10 afleveringen, elk van 3 vel druks; de eerstvolgende aflevering zal eene ontleding van Die Meistersinger von Nürnberg bevatten.

V.