De Gids. Jaargang 59

[p. 565]

Aanteekeningen en opmerkingen.

Van waar komt het woord ‘gids’? - Elk rechtgeaard lezer van De Gids zal met belangstelling en zelfs met eenige aandoening de scherpzinnige gidsverklaring van Dr. A. Kluyver in de November-aflevering hebben gelezen. Indien die welgeaarde lezer onaangenaam mocht zijn getroffen door de gedachte dat ons gids van zoo'n gering komaf zou zijn, misschien kan dan de volgende aanteekening zijn leed eenigszins verzachten. Dr. Kluyver wil gids afleiden van een zigeunerwoord gadjo. ‘De Zigeuners,’ zegt hij, ‘noemen zich zelf rom of kalo en ieder die niet behoort tot hun volk noemen zij gadjo. Dit woord was dus stellig een van de eersten die anderen van hen konden hooren. Gadjo en het vrouwelijke gadji werd een gewone boeventerm voor kameraad.’ Ik veroorloof mij dit te betwijfelen. Het woord gadjo is geen echt zigeunerwoord. Terwijl rom = skrit ra̅ma en kālo (zwart) = skrit kālo, echt indischzigeunersche woorden zijn, den ganschen stam eigen, door allen uit Indië meegenomen, is gadjo een vreemd woord, door de Zigeuners overgenomen, evenals zooveel andere woorden en dingen. Het is het hongaarsche woord gazda, dat ‘huisheer, eigenaar, waard, boer, meester, baas’ beteekent. In diezelfde beteekenissen, en ook in die van ‘huisvader’ wordt het door de tegenwoordige Zigeuners gebruikt.

Hieruit volgt 1^o. dat, zoolang het onzeker blijft of het door Zigeuners in Hongarije overgenomen woord een algemeen zigeuner-woord is geworden, de metamorfose er van in een algemeen nederlandsch woord onwaarschijnlijk is, en 2^o. dat de overgang der oorspronkelijke beteekenis van het woord in de slechte, door Dr. Kluyver gepostuleerd, minstens problematiek moet heeten.

S.J. Warren.

[p. 566]

De familieberichten van de Leidsche Maatschappij. - Het pleegt in de Leidsche Maatschappij der Nederlandsche letterkunde - getuige de wetenschappelijke onder-onsjes, meer bekend onder den naam van maandelijksche vergaderingen - wel zeer geleerd, maar tevens vrij huiselijk en familiaar toe te gaan. Die huiselijkheid en familiariteit wordt echter door de Maatschappij, dunkt mij, wel wat te ver gedreven, nu zij de ‘Levensberichten der afgestorven medeleden’, welke het boekdeel vormen, waarmede hare leden jaarlijks worden begiftigd, door de familie der afgestorvenen laat schrijven. In de onlangs verschenen Levensberichten toch, die, dank zij de breedsprakigheid der heeren - de eenige dame gaf in dit opzicht een goed voorbeeld -, niet minder dan 570 bladzijden beslaan, schrijft Prof. Oort over zijn zwager Hooykaas, de heer Boele over zijn schoonvader Nijhoff en mejuffrouw De Veer over haren vader H. de Veer.

Ik zou de Maatschappij, in allen ernst, willen raden, nog een stap verder te gaan. Zij noodige hare leden uit, bij hun leven - het is mijn doel niet, spiritistische mededeelingen uit te lokken - hun eigen levensbericht ten behoeve van het jaarlijksche doodenboek te schrijven. Zoodoende zal men een reeks gedenkschriften, confessies, herinneringen kunnen krijgen, welke allicht interessanter en aangenamer lectuur opleveren dan de meeste der necrologiën van al die beste, brave, smettelooze, onovertroffen leden, waarop wij thans jaar in jaar uit vergast worden. Aan eene commissie van redactie zou kunnen worden opgedragen om over de stukken, aleer zij afgedrukt worden, het oog te laten gaan, ze, voor zoover het feiten betreft, zoo noodig aan te vullen, en, waar het wenschelijk en zonder schade mogelijk is, te bekorten....

J.N.v.H.