De Gids. Jaargang 59

[p. 174]

Bibliographie.

Frits Lapidoth, Fransche teekenaars. 's Gravenhage, Loman en Funke.

Van een boekje dat uit de pen komt van den sympathieken, aangenaam koutenden ‘chroniqueur’ Frits Lapidoth, en dat door hem ‘met de grootste bescheidenheid’ aan het publiek wordt aangeboden, - een boekje welks schrijver, zoo ge hem hier en daar een weinig oppervlakkigheid mocht willen verwijten, u met een zucht zal antwoorden ‘dat hij nu eenmaal tot al te groote oppervlakkigheid veroordeeld was,’ - een boekje waarin ‘vluchtig geschreven’ Spectatorartikelen ‘als zoodanig’ herdrukt zijn, - een boekje waarin gij achten-dertig, meestal niet kwaad uitgevallen, reproducties aantreft van Parijsche teekeningen, karakteristiek ‘zoo mogelijk’, maar althans ‘voor niemand ergerlijk,’ en dat bovendien ‘zoo mogelijk goedkoop’ (zoo goedkoop mogelijk?) heeft willen zijn, - van zulk een boekje zou zelfs de strengste kriticus met een goed geweten geen kwaad kunnen zeggen.

Men wordt zelfs wat verlegen onder dat totale gemis aan pretensie, dien parti-pris van bescheidenheid, dien de schrijver bijna zuchtend, als een soort van nooddwang, aanvaardt. Hij mocht de artistieke eischen zijner conscientie vooral niet te hoog stellen! De uitgevers wilden enkel en alleen ‘het groote publiek voldoen,’ meer niet, het publiek dat telkens allerlei namen hoort noemen van Parijsche teekenaars, dat sommige geïllustreerde bladen vrij geregeld, van andere slechts nu en dan een verdwaald nummer onder de oogen krijgt, en dat belangstellend of nieuwsgierig genoeg is om te willen weten, wat dat voor bladen zijn, wat het van die teekenaars te denken heeft, waarin het karakteristieke van ieders talent gezocht moet worden, en hoe hoog ze bij de kenners staan aangeschreven.

Welnu, de uitgevers kunnen, meen ik, tevreden zijn. Wat zij gewild hebben is vrij wel door hen bereikt. De nieuwsgierigheid van den lezer wordt bevredigd.... en opgewekt tevens; soms misschien wel wat meer geprikkeld dan in het eerzame plan der uitgave lag opgesloten..... Maar, 't gaat dan ook moeielijk, als men over de teekenaars van ‘La Vie Parisienne’ praat, om niet te laten raden wat men eigenlijk niet zeggen mag.

Moge de dankbaarheid van het publiek ook de onvoldaanheid van den schrijver een weinig temperen. Hij heeft niet alleen uitnemende ‘renseignementen’ geleverd; maar heel dikwijls ook voelt men in zijn

[p. 175]

volzinnen de artistieke emoties trillen waarmeê hij het werk van een Willette, een Ibels, een Toulouze-Lautree heeft bekeken. Nu ja, 't is altijd een zeer delicaat werk om met woorden een kunst te karakteriseeren die juist zonder woorden, uitsluitend door het oog tot het gemoed wil spreken; en 't pleit niet tegen Lapidoth's gaven als schrijver, maar wel voor zijn oprechtheid wanneer hij, na een ‘lyrische ontboezeming’ over Chéret, daaraan deze regels toevoegt (blz. 171): ‘Al deze woorden vormen geen enkele tint, en, al smeed ik samenstelling aan samenstelling tot een groot stuk decadente(n)proza, Ge zult er de pastels van Chéret niet door zien, noch ze u er door kunnen voorstellen.’ Zoo is het. Eén reclameprent van de ‘pastilles Géraudel’ of de ‘Saxéoline’ is voor de kennis van dezen artist meer waard dan elke omschrijving zijner affiches. En, hoe aantrekkelijk des schrijvers stukje over Willette ook moge wezen, om den Pierrot van dezen teekenaar te kennen, moet gij den ‘Courrier français’ hebben gezien, of, beter nog, een bezoekje hebben gebracht aan ‘Le Chat Noir’ .... Het is al mooi dat Lapidoth ons dat visioen, zoo wij het gehad hebben, weer zoo duidelijk voor den geest roept.

Maar wel zou ik gewenscht hebben dat de schrijver, waar hij heeft om- en bijgewerkt, dien arbeid met wat meer kalmte had kunnen verrichten. Er is nu, bijvoorbeeld, schijnbaar althans, een zekere tegenspraak tusschen deze twee uitspraken over Grévin: (blz. 27). ‘Die maatschappij (van het tweede keizerrijk) of liever, dat rottend onderdeel eener maatschappij, heeft Grévin bestudeerd, gehekeld en ook wel een beetje gepoëtiseerd’, en (blz. 32): ‘Zeker vormt zijn werk geen document voor de zedengeschiedenis van het tweede Keizerrijk. Grévin was een levend misverstand.’ Zoo had ook de nieuwe en geheel bijzondere indruk dien tegenwoordig de teekeningen van Forain in den Figaro zoo terecht ook op den schrijver gemaakt hebben, wel behoorlijk verwerkt mogen zijn in zijne studie over dien teekenaar en niet, blz. 59, terloops, tusschen twee haakjes, aangestipt moeten worden midden in een zin over het ‘kwâjongensachtige’ zijner satire.

En dan de slechte punctuatie en de vele drukfouten! De uitgevers hebben den schrijver blijk baar geweldig gehaast. Of zijn sommige dier drukfouten misschien eerst schrijffouten geweest? Mogelijk was dit het geval bij ‘Parisia’ voor ‘Lutetia’ (blz. 43) ‘Gabriël’, voor ‘Michaël’ (blz. 56), misschien ook bij ‘Ville d'Adam’ voor Ville de l'Isle Adam (blz. 47.). Nu, de gelegenheid om deze kleine vlekjes te doen verdwijnen zal zich wel spoedig voordoen. Want een zoo prettig, handig en goedkoop boekje, vol interessante mededeelingen over zooveel bekende en onbekende Fransche teekenaars, zal wel spoedig zijn uitverkocht. Het titelprentje mag gerust hetzelfde blijven. Want al valt het buiten den trant van de meeste in den bundel gereproduceerde teekeningen, het is zoo'n aardig en waar stukje Parijsch leven, even vér van 't Mnsée Grévin als van Chéret's Olympia of Willette's Chat Noir - dat zingende studententroepje, op weg naar Bullier, met den koepel van het Panthéon als achtergrond!

A.G.v.H.

Victor de Meijere. Verzen Antwerpen, De Nederlandsche boekhandel. 1894.

De bundel van den heer de Meijere in zijn groot formaat op onafgesneden Hollandsch papier, met artistieken omslag en tekstversieringen, uitgegeven door den Nederlandschen boekhandel te Antwerpen - eene instelling, die voor de verspreiding van de Nederlandsche letterkunde in Vlaanderen zich zeer verdienstelijk maakt -, trekt door zijn uiterlijk zóó de aandacht, dat men iets buitengewoons verwacht. Een optreden in bescheidener vorm ware wellicht voor dit debuut van den

[p. 176]

Vlaamschen zanger verkieslijk geweest.

Het wil ons toch toeschijnen, dat de jonge dichter - al spreekt hij van de ‘wanhoopswieken,’ waarmede het leven om hem heen slaat, van zijn ‘zware smart’, van den ‘weedom van (zijn) menschheid,’ al roemt hij, in navolging van Kloos, op zijn Hoogmoed, die hem doet uitroepen:

want: Ik slechts ken mij zelf en ook mijn eigen doel, dat langs 't leven heerlijk òp zal bloeien;

al ‘bruischt,’ naar hij beweert, ‘de bêe der wereldziel grootsch trillend door (zijn) hart,’ - het wil ons toeschijnen, dat hij in den grond slechts met meer of minder geluk herhaalt wat anderen vóór hem oneindig krachtiger, op voller toon, met grooter meesterschap gezegd hebben. De dichter meent het ongetwijfeld goed, hij gelooft aan de ‘hooge zangen,’ waarin hij ‘fierlijk’ meent ‘uit te zingen 't boordevolle leven’; maar is er niet eenige zelfbegoocheling, eenige grootspraak in dit alles? Of is het de nog onvoldoende beheersching van den vorm, die als nagebootst, als niet doorleefd doet schijnen, wat inderdaad zelf gevoeld en zelf gedacht werd? Zeker, dat èn de taal (deze vooral door onzuivere woordenkeus, die het beeld verwart en verzwakt) èn de versvorm nog onvolkomen zijn. Niemand wordt gedwongen van zijn verzen sonnetten te maken, en wanneer men dien strengen vorm, die o.a. eischt dat de eerste twee coupletten niet meer dan twee verschillende rijmklanken hebben, niet meester kan worden, dan schrijve men andere verzen.

Hadden wij de Meijere's Verzen onder een andere rubriek aangekondigd, dan zouden wij door aanhalingen gaarne de goed gelukte versregels tot hun recht hebben laten komen. Maar dan ook zou onze eindindruk van deze gedichten geen andere geweest zijn dan deze: zij spreken zoo luid en zoo veel, maar zij zeggen zoo weinig.