De Gids. Jaargang 58

[p. 500]

De zûpers van Blîënbèèk.

- ‘Ge kunt niet denke, kerel, wat da' Blîënbèèk hier veur 'n zûpnest is,’ zei mijn vriend Richard, op de bank onder de linden vóór ‘de Zwaan.’ ‘Daor mot ik ou 's 'n historie van vertèlle.’

Ik had Richard in bijna dertig jaren niet weergezien en vond hem erg verboerd. Wij waren academievrienden geweest, doch sinds hij sjeesde en door zijn vader naar Blijenbeek werd gezonden, had ik hem zoowat uit het oog verloren. Een enkele maal slechts was mij iets over hem ter oore gekomen, eerst dat hij getrouwd was, een flinke pachthoeve bezat en heereboer was, later nog eens dat het hem goed ging, en eindelijk dat zijn vrouw gestorven en hij dus op betrekkelijk jeugdigen leeftijd weduwnaar was. Mijn neef Robert, dien ik 't laatst naar hem vroeg, zeide: ‘Je zoudt hem haast niet meer kennen.... Dat volkje te Blijenbeek is altemaal aan den drank en je weet, op zoo'n dorp....’ Ik moet bekennen, dat op den eersten blik zijn opgezette wangen en zijn roodbruine, ronder geworden neus mij onmiddellijk aan die woorden herinnerden en voor het vraagstuk plaatsten, of zijn aankomend buikje wel uitsluitend en alleen aan de gezonde lucht van Noord-Limburg mocht worden toegeschreven.

- ‘'n Raar historie,’ vervolgde hij; ‘mer we zullen eurst 's lèèg drinke’ en hij klopte reeds met zijn ledig glas op de tafel. ‘Of smaakt ou da' bierke nie?... Wil-de ook liever 'n cognäcske of e grögske?’

- ‘Nee, nee... 't is uitstekend!’ zei ik, terwijl ik uitdronk en den kastelein, die reeds wachtte, het ledige glas overreikte.

[p. 501]

- ‘Ge mot dan wéte,’ zoo begon hij in zijn Noord-Limburgsch dialect, ‘we hebben hier 'nen ouwen dokter gehad, die kerel zoop toch zoo verschrikkelik, dat 'et nie om te zèggen is. 't Was-t-er nog zoo eene van 't ouwe systeem, wèt-de-wel, 'n groote, zwaore kerel mit 'n vest aan, tot onder de kin dichtgeknoopt en 'nen ouwe jas, dao kos-te wel soep van kaoke. Z'n ooge pûlden 'em ût de kop, z'n onderlip hing 'em tot op 't derde knoopsgat, z'n beentjes waren zoo dik en zoo kort geworde, - in één woord, hè was bommel gezope. Hij ging dan ook nie meer ût en de patiënte moste mer nao hem komme. Daor ginds hèèt-i gewoond, in diën ouwerwètsen tabernakel, die ge daor ziet ligge’ en hij wees naar een groot, half bouwvallig steenen gebouw aan den overkant. ‘En dan zat-i daor in de groote, donkere keuken en zoop mer den heelen dag, dat i nie meer op kost van z'ne stoel....’

Richard dronk met een flinken teug zijn glas half leeg en ging toen voort:

- ‘Nou hadde we hier te gelîker tîd 'ne rîken boer, die woonde op de Milsbèèk, die groote boere hofstèè, waor ge straks langs zît gekomme. En die kerel kost toch ook zoo benkelijk zûpe, d'r was 't end van weg.’

Hier weidde mijn vriend een oogenblik uit over de uitgestrektheid, de voortreffelijkheid en de opbrengsten van de Milsbeek, waarna hij zijn glas eenige malen in de rondte zwenkte, om het bier tot schuimen te brengen en 't vervolgens te ledigen tot op den bodem.

- ‘Toe, drink es lèèg, kerel, we zîn nie elken dag bî-een!’ noodigde hij. ‘'t Is zuveren drank, dè kan ik ou verzekere!’

Ik verzocht hem zich niet te laten storen en zijn gang maar te gaan, ik zou wel aanstonds volgen. Doch reeds naderde de kastelein met twee nieuwe volle glazen en Richard vertelde weer:

- ‘Op 'n goeie keer vûlt den boer, Mattesen, zoo hietten-î, zich nie wel en gaot nao den dokter. Toen den dokter 'm heurde binnekomme, drèide-n-î zich èven om op z'ne stoel um en zei: “Zoo, zît-de gij daor?... Ik dacht 'et wel... 'k heb ou al lang verwacht... Ge zûpt te veul, kerel, ge zûpt te veul!... Laot mîn ouwe pols mer 's vûle... Wel zeker, pront, det is 't!... Ge zûpt te veul klaore jenever, kerel, da's de pest!... Dè mot-de nie doen, kerel, dao krîgt-de ook die rooi

[p. 502]

rendjes van om de ooge... 'k Heb 'm ook gedronke, mer 'k zî d'r heelemaol van truggekomme... Daor, kîk mer... doe zoo as ik en zûp beiersch bier, da's 'ne goeien drank en ge kunt 'et ummers betale!” En meteen hief-î z'n groot glas beiersch omhoog, da veur 'm stond...’

Of Richard mij toen pantomimisch wilde toonen, wat daarna de dokter deed, weet ik niet, maar ook hij hief zijn glas op en dronk het weer met een enkelen teug half leeg. Ik begon te begrijpen, dat hij nooit meer dan twee malen over één glas dronk.

- ‘Nou zou 'k ou motte vertèlle,’ zoo vervolgde hij weer, ‘wat da veur den boer veur 'nen toer gewèèst is, om van de jenever aan 't beiersch bier te komme... Ziet-de wel, de plas was 'em te groot... Da was-î nie gewend. En wat hèèt-î toen gedaon? Toen is-î mer aan 't rooke gegaon van de morge tot den avoend. De zwaorsten tabak en de zwaorste sigare ware nie zwaor genog. En binne drie maond had-i 't al tot vértien, vîftien pötjes per dag gebrocht.... Mer dao bleef 'et lang nie bî!’

En toen met eene andere stembuiging:

- ‘Ik kan ou niet zegge, hoe mîn van daag dè bierke smaakt!... Hé, kastelein!...’ En weer klopte hij met het ledige glas op de tafel. ‘Ik zal ou mer aan ouw eige lot euverlaote... als ge 't lèèg hèt, mot-de mer e nieuw bestèlle!’

Hij dronk even 't schuim van 't volle glas, dat de kastelein hem aanbood en begon toen weer te vertellen:

- ‘'Et duurde zoo wat 'n jaor en den boer vûlt zich weer nie wel en gaot weer nao den dokter. “Zoo?... Zît-de gij daor?...” zei den dokter, toen i 'em heurde komme, “ik dacht 'et wel... Ik heb ou al lang verwacht!... Ge zûpt te veul, kerel, ge zûpt te veul! Loat mîn de pols mer 's vûle.... Welzeker.... krek, zoo is 't! Ge zûpt te veul beiersch bier!... Da mot-de nie doen!... Beiersch bier - da's de pest!... Dao wordt-de ook zoo bèverig van!... Ze knoeie d'r van alles in, 't is of ze de minse wille vergève mit hullie knoei!... 'k Heb 't ook gedronke, mer 'k zî d'r van bekeerd, heur!... Wèt-de wat-de doet?... Doe zoo as ik, kerel, en zûp rooie wîn - da 's ne goeien drank! Ge kunt 'et ummers betale!... Daor, kîk mer...” En i nam 't wînglas, dè veur 'm stond tusse de vingers en dronk 'et in ééne keer lèèg...’ - - - ‘Wilt de nie 's

[p. 503]

ûtdrinke?’ vroeg hij mij weer en nam zelve een flinke teug. ‘Ajasses, wa zît-de kînderechtig... vruger kondt-de toch ook goed buize!...’

Ik poogde mij te veron tschuldigen en dronk even aan mijn glas.

- ‘Ik ben 't niet meer gewoon...’ zei ik.

- ‘Da's de waorheid!’ riep Richard, ‘'t is alles mer gewoonheid!... Mer dè kan 'k ou verzekere, van da bierke kun-de net zooveel drinken as-de mer zelf wil.... Bèteren drank wordt 'r in geen tien uur in den omtrek gebrouwe... Hé, kastelein!... Mer nou wou 'k ou verder vertèlle. Van 't beiersch bier tot de rooien baai - dè ging gemekkeliker. En den boer vûlde-n ook det 'et 'em goed dee. Van de snaps was i kribbig en kwaodârig geworde, van 't beiersch bier loom en slaoperig en sikkeneurig. Mer van de rooien baai vûlde hè zich opgefleurd, en hè kost soms mit half dichtgeknepen eugskes zoo innig vergenuugd achter de fles gaon zitte grimlache.... En zûpe!... zûpe!... Ge zoudt zègge, waor ééne mins alleen 'et allemaol laote kan!... Dat duurde soms zoo lang, dat-i van z'ne stoel glee en as 'ne zak in mekare viel. Hè raakte-n 'em zoo godsliederlik-onbermhertig van de morge tot den aovend det i mer toesoer-aan in éénen doezel of smoorzat was.... 't Was 'n zûpe, kerel, of euvermorge de werreld most vergaon en geen nuchter ziel in den hemel kost komme! - - - Zèg, wilt-de nou nie liever e cognäcske?... Of hoe wilt-de?... Ik neem nog e pötje bier...’

- ‘Straks,’ antwoordde ik, ‘wil ik wel....’

- ‘Percies, kerel, straks e cognäcske of twee, drie, as afzakkertje... Niks zoo goed, as-de veul bier gedronken hèt... Mer drink noe eurst nog e pötje bier, werèchtig, 't zal oe geen kwaod doen... Kastelein!...’

- ‘En hoe ging het toen verder?’ vroeg ik.

- Ja, nou mot ik ou nog 't einde van de geschiedenis vertèlle... 'Ne goeie keer, dao vûlt den boer zich weer nie heel wel en gaot nao den dokter. - ‘Ik dacht 'et wel!’ zei den dokter. ‘Zoo!... zît-de gij daor?... Ik heb ou al lang verwacht... Ge zûpt te veul, kerel, ge zûpt te veul rooie wîn!... Dè mot-de nie doen!... Rooie wîn, da's de pest; ze zwèvelen en snijën en vervalse det ding of ze de minse wile kapot make mit hullie knoei!... Dao wordt-de zoo naar en akelig van, da' ge sprinkhanen en ratten en olifanten en van

[p. 504]

allerlei gedierte begint te zien en armen en beene nie meer kunt stil houwe... Ik heb 'em ook gedronke, maer ik lust 'em nie meer... Wèt-de wat-de doet? Ge kunt 'et ummers betale, doe zoo as ik, kerel, en zûp grog, da's 'ne goeien drank!’

Met het ernstigste gelaat van de wereld, terwijl hij zijne hand op mijn arm legde, om goed te bevestigen, wat hij zegde, besloot Richard:

- ‘En toen, kerel, zîn ze allebei aan 't grog-zûpe gegaon en ze hebbe zich dood gedronke. Ze zîn allebei op éénen dag begrave. - - - Nou zul-de toch zeker wel e cognäcske luste?... Hé, kastelein!...’

Emile Seipgens.