De Gids. Jaargang 57

[p. 200]

Bibliographie.

Trinette, Schets door Herm, Heijermans Jr. Amsterdam. H.J.W. Becht. 1893.

De personen, die in deze novelle van den schrijver van 'n Jodenstreek! optreden, zijn Waalsche Belgen, bijna uitsluitend uit den geringen stand: arbeiders, acrobaten, kellnerinnen, ‘artisten’ uit een Brusselsch café-chantant van den allerlaagsten rang, enz. Zij bewegen zich, nagenoeg allen, zeer laag bij den grond, dikwijls in den modder, en de heer Heijermans heeft daarin aanleiding gevonden om zijn onbetwist talent van naturalistische schildering ten toon te spreiden. De vuile kroeg te Rochefort, de kermistent waar wij een worsteling bijwonen van den acrobaat met een liefhebber, het café-chantant, waarin wij op een dronkenmansvechtpartij worden onthaald, alles wat zich in de onderste lagen der Brusselsche samenleving beweegt, wordt kleurig en in bijzonderheden beschreven door iemand, die dit blijkbaar van nabij heeft gezien en het artistiek weet weer te geven. Met dit al blijft Trinette, gelijk de schrijver het ook noemde, een ‘schets’; het zit alles los in elkaar; gecomponeerd is het boek niet, en daar er bij de personen welke wij te zien krijgen alleen van zinnelijk gevoel sprake is - iets als liefde, van een moeder, van een echtgenoot, van een minnaar, van een kind, schijnt de heer Heijermans in die wereld niet te hebben waargenomen - heeft de schrijver zich met eigenlijke karakterschildering niet behoeven op te houden.

Vreemd is de spreektaal, welke hij zijn personen in den mond legt. Zonderling is het die Walen tot elkander te hooren zeggen: ‘Jassus wat bè-je flauw!’ ‘Maal je om 'm?’ en zelfs in Rotterdamsch argot: ‘Doe zoo eng niet,’ Dat klinkt valsch. De locale kleur verdwijnt op die manier geheel en al, en men raakt het spoor bijster.

Na Trinette, na Dora Kremer blijft de heer Heijermans voor ons nog altijd de schrijver van 'n Jodenstreek!

‘Nummer elf.’ Oorspronkelijke roman door Maurits, Batavia, G. Kolff & Co. Amsterdam, Loman & Funke.

Wanneer ons romanlezend publiek niet op de hoogte komt van de zeden der Neerlandsch-Indische samenleving, dan ligt dit zeker niet aan Maurits, die niet moede wordt, in den eenen roman voor en den anderen na, ons die samenleving in al hare kleuren en geuren te schilderen.

‘Nummer elf’ zou tot ondertitel kunnen dragen: ‘de wraak van eene Indische huishoudster’, en daarmede zou de lezer gewaarschuwd zijn voor hetgeen hem te wachten staat. Van grooten vooruitgang in de kunst van den romancier getuigt deze nieuwe roman niet: vroegere romans van Maurits hadden verwachtingen opgewekt, wier vervulling op zich laat wachten. Maurits blijft de gemakkelijke verteller, die de Indische maatschappij goed kent, in zijne verbalen nu en dan aardige trekjes weet aan te brengen en van de eerste tot de laatste bladzijde natuurlijk en onderhoudend is, al slaat zijn natuurlijkheid, gelijk in ‘Nummer elf’, wel eens tot platheid over. Dat er geen diepte is in zijn karakterteekening, mag men hem wellicht niet te luid verwijten: in de oppervlakkige samenleving, die hij schildert, valt waarschijnlijk niet meer diepte waar te nemen. Maar toch!...