De Gids. Jaargang 57

[p. 182]

Bibliographie.

Eenzamen, door W.G. van Nouhuijs. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf. 1893.

Om ons een zuiver beeld van zijn talent te geven, zou de heer Van Nouhuijs, of zouden zijn uitgevers, zich hebben moeten vergenoegen, met in dezen bundel, in plaats van dertien, acht of negen novellen bijeen te brengen. Nu toch komen er enkele stukjes in voor, die, uit vroeger tijdperk dagteekenend, daarvan de duidelijkste sporen dragen en eenigszins uit den toon vallen. Daartoe rekenen wij vooral Vrouwelist, Idylle, Een sprookje van geloof, die in taal en wijze van voorstellen meer conventioneels vertoonen dan wij van den heer Van Nouhuijs in de laatste jaren gewoon zijn. Niet dat hij in de meeste andere schetsen zoo bijzonder modern is. Een moderner novellist bij voorbeeld, zou er de voorkeur aan gegeven hebben, het tafereeltje, dat Een Aanzoek heet, niet te laten afloopen met het, zeer fijn geteekend, blijeindend slot; hij zou de Lize van deze novelle eerst tot het besef hebben laten komen, dat 't het geluk was wat haar en den persoon van Anton naderde, als het te laat en dat geluk voor goed voor haar verloren was. Zoo wil het de droeve kunst. De heer Van Nouhuijs doet niet aan gewild pessimisme, al kent hij den ernst en den weemoed van het leven. In de beste van de hier verzamelde stukjes, waartoe wij Eenzamen, Nog mislukt, Tante Mary, Een Aanzoek, De Vreemdeling rekenen, is een rijpheid, een fijnheid van toets, een kunst om op eenvoudige dingen, op zachte aandoeningen een teer doorschijnend licht te doen vallen, die hoog te waardeeren zijn. Groote kunst geeft de schrijver in dezen bundel niet; de kleine kunst echter, welke wij hier te genieten krijgen, is van een zeer zuiver en edel gehalte.

[p. 183]

G.A. Bredero, Met proza van Albert Verweij en vignetten van T. Nieuwenhuis. Amsterdam, S.L. van Looij & H. Gerlings. 1893.

Bredero heeft zich over zijne nakomelingen uit de 2e helft der 19e eeuw niet te beklagen. Ten Brink hield sedert 1857 niet op, in ernstig betoog en romantisch verhaal, voor zijn lievelingspoëet propaganda te te maken: in 1885 heeft men te Amsterdam Bredero's driehonderdsten geboortedag gevierd, o.a. met de vertooning van Het Moortje, welk blijspel voor velen een revelatie was; een nieuwe uitgaaf van Bredero's werken, in 3 deelen, werd in 1890 voltooid. Wat de heer Verweij thans voor den liederendichter doet, is wel geschikt om dezen in nog ruimer kring dan tot dusver te doen waardeeren.

De ruige en hoekige Bredero met zijn liedjes en deuntjes, waar zon en regen nog aanhangen - zooals Verweij ons pittig en kleurig schildert - Bredero, ‘zonnigst en stormigst kreatuur van zijn tijd’, de chronisch amoureuse en tegelijk de ‘groote werkelijkheidsminaar’, komt hier in een schat van liederen geheel tot zijn recht. Wat klinkt dat frisch en jolig en oprecht! Al viert hij, in zijn amoureusheid, aan zijn zinnelijkheid onbeschroomd den toom, straks doet zijn liefde hem weer hooger gestemde, edeler klinkende tonen aanslaan; maar altijd gaat het van harte, rechtstreeks borrelend uit de frissche ‘Bron der minnen’.

In 1666 legt Molière zijn Alceste het volksliedje in den mond, naar welks oorsprong tot heden te vergeefs gezocht wordt:

Si le Roi m'avoit donné

Paris sa grand'ville,

Et qu'il me fallût quitter

L'amour de ma mie;

Je dirois au Roi Henri:

Reprenez votre Paris,

J'aime mieux ma mie, au gué!

J'aime mieux ma mie.

Vier en veertig jaar vroeger zingt Bredero in de ‘Groote Bron der minnen’ (1622) het ‘Liedeken’, waarvan het eerste couplet aldus luidt:

Al waert dat mijn, de god Jupijn,
Of yemandt van de goden,
Haar glants of schijn, of gants haer sijn
Van godlyckheyt aanboden,
Dat ick se mocht verliezen,
Ick gingh tot haer met dese reen,
Ick blijf veel liever hier beneen,
In mijn armoed opter aerden,
In becommerinch en verdriet,
Eer ik wouw die last aanvaarden,
En hebben daer mijn liefste niet.

Is de overeenkomst niet merkwaardig?

Onze boek-versieringskunst maakt vorderingen. De vignetten van T. Nieuwenhuis - motieven van krabben, zeesterren, koralen, zeepaardjes, enz. - geven een aantrekkelijkheid te meer aan het mooie boekje.

Uit Nederland en Insulinde. Letterkundige causerieën van G. Jonckbloet, R.K. Pr. Pastoor te Batavia. le bundel. Amsterdam C.L. van Langenhuysen. 1893.

Wel wat pretentieus die titel voor een bundel te Batavia geschreven opstellen over Nederlandsche letterkunde; maar aan een boekje onder de tropen opgesteld, kan men wat kleurigheid op den omslag vergeven. Men mag het loven, dat het ‘geestdrift en poëzie moordend’ klimaat, waarin de schrijver zijn leven doorbrengt, het vuur bij hem nog niet heeft uitgebluscht. Dat het vuur vooral bij hem blaakt, wanneer hij over geloofsgenooten onder de Nederlandsche letterkundigen spreekt, over Alberdingk Thijm, pater Broere, pater van Meurs, den Fransch schrijvenden Limburgschen dichter Charles Beltjens, en dat hij daarbij, gelijk tegenover de twee laatstgenoemden, in zijn geestdrift wel eens te weinig maat houdt, is begrijpelijk. Trouwens

[p. 184]

pastoor Jonckbloet vervalt licht in uitersten, - misschien alweer een effect van het tropisch klimaat. Nadat hij op de eene bladzijde met dwepende vereering over de gedichten van de Génestet heeft gesproken, vindt gij hem op de andere, jammerend over de ‘verwoestingen door de Génestet's poëzie in honderden jeugdige gemoederen aangericht’; over verreweg het grootste gedeelte van Van Eeden's Ellen spreekt hij met geestdrift: ‘diepgevoeld’, ‘hoogzangerig’, ‘wonderschoon’ ‘een werelddichter waardig’, noemt hij het; maar Verweij's Persefone, dat toch waarlijk niet tot de excentrieke gedichten gerekend kan worden, noemt hij het ‘malle’ Persefone en het bekende Rouw om het jaar ‘potsierlijk’. De keus van de epitheta zelf toont, dunkt ons, duidelijk, waaraan het den heer Jonckbloet hapert.