De Gids. Jaargang 56

[p. 363]

Uitzichten.

Het stuk wereld, dat men ergens veilig uit eene kamer ziet, wijd achter glas, tusschen een lijst van gordijnen.

_* * _*

In Stockholm, eene voorkamer van het Grand-Hôtel aan Blasiïholmhavn. Eene groote lucht van wolken, grauwe wolken als drijvende urnen, urnen van regengoden. Tusschen de wolken door, schuinrechte zonnestralen, een hellend vlak van zonnestralen, apotheoze boven het koninklijk paleis, dat, aan de andere zijde van het water, met zijne lange dakbalustrade oprijst als de stedekroon zelve der stad. De Saltsjö trilt goud van schubben, als stukken liquide pantser. Aan den Noordbrug - een gesp, die over het water heen de twee eilanden samenklampt - groent een tuin aan de zee, het Stroomparterre.

Naar achteren warrelt het verschiet van de stad weg.

Het is violet in den avond; eene helle maansikkel hoornt boven aan de balustrade van het paleis, als een juweel. De wolkjes zilveren liefjes donzig. Het paleis somber en vierkant daaronder, massief groot, scherprecht tegen de lucht af. Al het gaz van het Stroomparterre slaat zich trillend diep naar beneden, tot den bodem toe.

Een stoombootje gaat vlugjes over het water, - donkere silhouet op liquide donker, - met een lichtje hier en daar, een rood lichtje van achteren, als een robijn, die een tweeden robijn spiegelt.

Aan de kade, voor het Hôtel, wachten andere booten, met lichtjes, stil.

_* * _*

[p. 364]

In Parijs, eene achterkamer op de tweede verdieping van een groot huis; de kamer somber, de meubelgordijnen eenvoudig terzijde weggeschoven, somberrood. Voor het glas bloemen van guipure; de vensters gaan als glasdeuren open naar binnen, met een roestig vergulden kruk; een ijzeren balconhekje krinkelt er laag voor, met éene zelfde arabesk rechts en links.

Ik zie in den cour, die, achter het huis, met eene poort in de Rue de l'Arcade uitkomt; het huis heeft daar een achteruitgang. Over den muur van den cour heen zie ik de façades van de Rue de l'Arcade. Alles is stil, gedempt als in eene provinciestad; het gebruis der boulevards is hier niet te hooren. Eene enkele maal eene zware kar, die eenzaam wegrammelt; een rijtuig, vlug, wiele-ratelend, met een tikkelenden hoefslag van het paard.

In den cour, in tobben, vervelen zich drie groote maagdepalmen. Joseph, een voorschoot voor, staat er fluitende een jas uit te borstelen, een paar schoenen te schuieren.

Op het muurtje is een duiventil; duiven schieten nu en dan door den cour witte zigzagstralen; ze wandelen over de heele smalle randjes, die op den achtergevel van het huis lijsten trekken; ze wandelen er nuffig en draaien met hare vederschouders en bewegen hare gladde kopjes, met kralen van oogen, zenuwachtig heen en weêr. Soms wandelen er een paar, vlak voor mijn raam, voor het hekje. Om ze mak te maken, voor mij, leg ik er een klontje suiker neêr, dat ze doet wegfladderen.

- Ze eten geen suiker, meneer! zegt Joseph, die binnenkomt, met een glimlach, alsof hij de duiven verontschuldigt.

Na eene poos komen ze weêr, de duiven, die twee zelfde. Een witte en een grauwe, met eene roze borst. Ze pikken aan de suiker met neuswijze snebben. Maar ze eten niet.

De suiker blijft een paar dagen liggen, en verregent.

_* * _*

In Ostende, eene kamer in het Hôtel Continental, met een nauwen driehoek van een loggia, waar alleen een canapé staat. De ramen open. Het zont; alles is zon in wijdte van zee en licht. Onder mijn oogen de Zeedijk: de menschen wandelen er, zomermenschen, bont in de zon.

Het strand daaronder, aquarelachtig gevlakt; allerlei vlakjes, als spatten van penseelen - helrood, violet, zachtblauw, krijtwit,

[p. 365]

geel, - op het aschblond van het zand, dat zachtjes aangoudt. Hóopen kinderen: een gegons van een bijenkorf ruischt zwaar eentonig naar boven. De koetsjes, linnenwit vierkant aan den zoom van de zee. De baders zijn nauwlijks te zien, verborgen achter die koetsjes; nu en dan rijst er een roze silhouet, als een bleeke kreeft.

De zee halfcirkelt er wijd achter, onder een effen lucht van verzonde parelkleur. De zee is blauw, zon-blauw, midzomer-blauw.

De dikke rooksleep van een steamer bezoedelt het blauw, maar de vuile vlakken verblauwen, veretheren weêr gauw.

De Zeedijk buigt zich met een ronde bocht van gratie tegen de zee en de lucht aan; op die bocht verrijst het paviljoen der Kurzaal als een coulisse tegen blauw tooneeldoek van lucht en zee; er waaien vlaggetjes, het is er bespikkeld met die zelfde schelle penseelvlakjes, als over het strand daar beneden. Alles tintelt met iets van wereldschheid; de zon is er wereldsch, de zee blauwt met elegance van golfjes.

Des avonds, de sterren in de lucht: illuminatie. Het ruischt er niet meer, als een bijenkorf. De badkoetsjes staan gerijd onder aan den Zeedijk. In het geschemer van den avond nemen ze een vreemden vorm aan, allen den zelfden. Ze staan daar als een choor van witte monniken, die het hoofd in een kap verstaken; ze buigen het hoofd een beetje en strekken éen arm in een wijde mouw zegenend of oreerend uit; de witte pij valt hun tot de voeten. Die het dichtst bij staan zijn zeer duidelijk, die verder af ráden zich meer als monniken, maar zijn de zelfde. Ze buigen allen het hoofd, en allen strekken die wijde mouw van zich af. Het is er een lange rij, een spookachtig choor, dat zwijgt, maar onder éene zelfde emotie groot gebaar.

De Kurzaal is verlicht; de muziek huppelt er als op satijnen schoentjes ....

_* * _*

In Chaudfontaine eene kleine achterkamer, die dadelijk op de moeras-groene Vesdre ziet. De bergen staan er nauw achter, beklemmend, in den avond. De rivier is dood, verstorven.

Mij buigend uit het raam, zie ik reusachtige waaiers electrisch licht, als een witten ether uit gloeizonnen. Het Kurhaus, dood, verstorven als de rivier, sombert daar in weg. Het is als wil het niet sterven, als ontsteekt het daarom al zijn hel gegloei, om te lokken, als kaarsen muggen lokken.

[p. 366]

Niemand zit aan de tafeltjes, in den witten ether. In het dorp zeurt uit een mallemolen een deun, altijd dezelfde.

_* * _*

In Hilversum, van ons balcon, over den Eng. Links, vlak onder ons, de Vaart, tusschen hare taluds van gras, met een stuk hek. En daarachter, wijd, de wijdte van het land onder den wolkenkoepel der lucht.

Des morgens, de nevels, die reepen mousseline en tulle, de een over de ander, trekken; éene verre geheimzinnigheid van mist, van verre mist, en, hier en daar met nauwlijks den vorm van wat boomen, die boomen uit droomen zijn: witgrijze oaze in een woestijn van nevelmysterie. De lucht parelmoert een beetje in het oosten met de allereerste tinten van grijs en roze, en iets van primitief, heel bleek geel: de geboorte van kleuren uit den chaos van mist. En verder: de lucht laag; de tulle reepen, als atmosfeer van tooneeldoek, sluieren de wijdte, de geheele wijdte is één droom .....

In de zon verdwijnen de mousselinen en tulles, worden ze herfstlucht; de boomen worden boomen; de weg naar Loosdrecht zigzagt bleek voort naar de verte, zilver van natte plekken, waar er het licht op spiegelt; het torentje spitst in de hoogte. Achter die verschieten zijn andere verschieten; het is of heél ver weg nog iets van water trilt, en daar achter zijn weêr lijnen van horizont, kimmen achter kimmen, en meerdere, hoe klaarder het wordt.

Recht voor ons ligt de mist nog over de boomen en het mysterie geeft hun daar iets van bergen, van heuvels, ver weg.

De zon gaat onder achter Loosdrecht; limpide ether van mat goud, waar helle gouden wolkenarabesken als krullen in opschieten, valt recht achteruit een regengrauwe wolkenbank, die zich langzaam herschept in vorm op vorm: voorwereldlijke vormen van groote pachydermen, mastodonten en leviathannen, beklemmend zwaar in de lucht, maar boven de bank zijn de witte wolken allen gemengd met roze en geel als van rozen. De kerkspits wordt éene zwarte streep ...

Over de taluds van de Vaart dichtbij grazen de schapen, dik rond wollig in wintervacht, groezelig vuil; ze hebben weinig van koppen en pooten; ze zijn als bewegelijke vlakken, met zonne-zoomen bovenop hunne ruggen van wol. De herder, in een wijden duffel, wijdbeens, de handen in de zakken, zijn langen stok onder

[p. 367]

den arm, slingert van den eenen klomp op den anderen, achter ze aan.

Verder op keeren langzaam twee karren terug, zwaar, met zwaar trekkende paarden. Ze teekenen ruw over de teêr doorschijnende lucht groote zwarte silhouetten, groote wielen, en groote beesten; ze schijnen in den hemel te zullen gaan ...

Hilversum,
Nov. '91.

Louis Couperus.