De Gids. Jaargang 56

[p. 217]

Eene moordenaarster.

Zij zat op een hoek der tafel, met den linker voet op den grond, die onder haar schamelen onderrok te voorschijn kwam. Haar borst hijgde, haar gelaat met den spitsen neus was doodsbleek, haar lippen waren saamgeknepen, en zij hield haar donker en wijd open oog op één punt gevestigd.

Naast haar, op den leemen vloer, stond een emmer met roodachtig water, waarin ze 't bloed van haar bovenrok had uitgewasschen. De deur van 't aangrenzend keukentje stond op een kiertje en daar, op den vloer van bruine baksteenen, naast de knots, waarmee ze 't varkensvoer onder elkander stampte, lag het lijk van haar man, dien ze met dat hout had doodgeslagen.

't Was eindelijk er van gekomen. Lang had ze 't geweten, dat het zoo gebeuren moest - als hij haar niet eerst vermoordde.

Ze was vroeg opgestaan in hun armoedige hut aan de Del, daar waar de bodem lager wordt en het bosch ophoudt. Ze had vuur aangelegd en koffie gezet en toen haar man kwam, sneed ze brood - zwart brood, zooals de paarden krijgen vóór de herberg - brood voor hem, brood voor haar, en een dikkere snede, die ze aan een kant legde.

Toornig, sarrend, nog katterig van den roes van gisterenavond, zag hij haar aan:

- ‘Wât mot det?’

- ‘Ich mot nao 't veld,’ zei ze kortweg.

- ‘En mos-te daorom al 't brood mitnumme?’

- ‘Wirk ouch,’ snauwde zij, ‘dan höbbe weer brood genog - in plaats van te verzoepe, wât ich verdeen.’

- ‘Du rooi kernalie!’ schold hij en greep naar de dikkere snede.

[p. 218]

Maar zij legde er de hand op.

- ‘As-te durfs!’ raasde zij.

Toen greep hij het mes en dreigde er haar mee:

- ‘Mot ich dich ...?’

Zij kende hem; ze wist, dat ze minstens zou mishandeld worden. Onwillekeurig was ze opgesprongen en toen hij, vloekend en tierend, met het mes in de hand om de tafel kwam, greep zij de knots, die op den haard lag. Dreigend en afwerend, met vlammenden blik stond ze daar.

- ‘Schinaos! kernalie!’ brulde hij en drong op haar in. Zij zwaaide het hout en liet het neervallen op zijn hoofd, dat hij viel en roerloos bleef liggen.

Die slag dreef haar woede tot het uiterste. Zich zelve niet meer meester, onverstaanbare woorden uitstootend, aan een dier gelijk, sloeg ze hem nog twee malen op den grijzen, half kalen schedel, tot hem het bloed door neus en mond spatte.

Plotseling kwam ze tot bezinning met het begrip, dat hij dood was. Haar eerste gevoel was een gevoel van overwinning, van triomf, toen van voldoening, van vreugde. Nu was 't uit, nu was ze van hem verlost. Dat alles een oogenblik slechts - toën schrok ze. Maar haar geest was helder, bijzonder helder. Ze haalde water en wiesch het bloed van haar bovenrok. Straks zou ze 't lijk in den kelder werpen.

Onder 't wasschen bekroop haar de angst - meer en meer. Ze zouden komen om haar te vatten ... 't Kon niet uitblijven ... Iedereen moest begrijpen, dat zij hem vermoord had.

Ze vergat het wasschen en het verbergen van 't lijk en verzonk in gedachten.

Wat kon 't haar schelen? ... De toekomst zou in elk geval beter zijn dan de lange, lange rij van jaren vol leed en ellende, die ze met hem had doorgebracht. Zij gevoelde thans meer dan ooit, hoezeer ze hem haatte ....

En haar heele verleden trad haar voor den geest.

Ze zag duidelijk den heerlijken herfstmorgen vol geurig waas en tintelend zonnegoud, toen hij vóór haar stond aan den zoom van het bosch en zei

- ‘Anne-Marie, as-te noe wils, dan trouw ich mit dich.’

Zij was jong en hij droeg een langen blonden knevel, dien hij had meegebracht van 't volk, waarbij hij zes jaar als

[p. 219]

remplaçant had gediend. Hij schertste half en glimlachte toen hij 't zeide, zoodat zijn witte tanden onder de blonde snor te voorschijn kwamen. Andere meisjes waren bang voor hem, maar zij zag hem gaarne. Zij wist, dat hij haar overal vervolgde, en op de kermis had hij alleen met haar gedanst. Zij was arm, dood arm ... Haar vader was stoelenmatter en zij moest van deur tot deur gaan. Als ze geen geld genoeg meebracht, kreeg ze stompen van hem met de vuist ... En hij verdiende goed geld met smokkelen en stroopen ....

Nochtans had ze ‘loup!’ gezegd. Maar hij had ernstiger gesproken:

- ‘Nèè, 't is mich gemeind.’

Toen had ze ja gezegd. Wie anders zou haar ook gewild hebben? .. Ze had immers die vervloekte geschiedenis achter den rug. Die pruisische meid, waarmee ze in de stad diende, had de gestolen kousen en hemden van haar mevrouw in haar sluitmand gestopt, toen de politie kwam. Daarvoor had ze twee maanden gezeten. Als zij haar sluitmand beter gesloten had, was haar heele leven anders geweest. Nu hielden alle menschen haar voor een diefegge, behalve hij. Hij lachte er mee. Hij had ook gezeten, al twee malen, voor stroopen en smokkelen.

Toen waren ze getrouwd. Lang hadden de wittebroodsweken niet geduurd. Zij werd zwanger en toen was 't, of hij een afkeer van haar had. Hij was dronken thuis gekomen en had haar, woedend in zijn roes, des nachts van zich afgestooten.

- ‘Maak dich e-weg, mit dîn dîk liif!’

Dat woord had ze nooit kunnen vergeten. Als haar later het bloed kookte, had het haar steeds in de ooren geklonken. O, ze was lang niet malsch geweest, zij had het hem ook hard op zijn brood gegeven, dien verdoemeling. Maar hij had haar gesard en geslagen, zoo dat haar kind ontijdig en dood geboren was. Daaraan was hij schuld. Zij had tegengeslagen, tot hij haar op den grond wierp en met voeten trapte.

Zoo was het voortgegaan. Hij had gedronken, was des morgens op zijn strooptochten gegaan en had des avonds zijn geld in de herberg gelaten. Zij had gewerkt en gebrek geleden. Heele dagen hadden ze niet tegen elkander gesproken, tot het tot een uitbarsting kwam en ze elkander ranselden, dat de buren er bij te pas kwamen. Ze zag nog de stukken

[p. 220]

en scherven liggen, van het huisraad, dat hij bij die gelegenheden stuk wierp.....

Hij had haar zwart gemaakt en belasterd bij iedereen, die 't maar hooren wilde. Zij had ook aan iedereen verteld, wat voor een beest hij was.

Waarom was ze toen niet van hem afgegaan? Waarom was ze te laf geweest? Ze kon immers de handen flink uit de mouwen steken. Maar hij was haar voorgekomen. Er was een meid teruggekomen in 't naburig dorp, die met hem in de gevangenis had gezeten. Iedereen wist, dat hij naar die meid liep.

Ja, ze had hem nog alles kunnen vergeven, maar dat nooit. In stilte had ze het uitgeschreeuwd en uitgegild en hem verwenscht en vervloekt. Dat wijf had ze wel kunnen vermoorden. Toch had alle hoop haar nog niet begeven. Er was iets, dat haar sarde, tegenover dat wijf. Ze deed al het mogelijke om hem weer te behagen en hem weer tot haar te trekken.

In dien tijd was 't gebeurd, dat hij op een draagbaar werd thuis gebracht. Een veldwachter had hem in 't been geschoten. Zij had hem verpleegd en opgepast dag en nacht en hem niets laten ontbreken. Hij had beterschap beloofd en die andere meid was van armoe heengegaan, nu ze geen geld meer van hem kreeg.

Ze werd weer zwanger en haar kind werd op tijd geboren; maar 't was zwak en teer en niet levensvatbaar. Zij had te veel gebrek en ellende geleden.

Intusschen was hij genezen en al lang weer zijn ouden zwier gegaan. Hij bleef soms heele dagen en nachten uit, dronk en lachte in de herberg en sloeg haar thuis. En die andere meid was teruggekeerd uit den vreemde met een kind als een roos, een kind met blond haar, zooals zijn knevel was, en iedereen zeide, dat het van hem was.

Zij zorgde en zwoegde voor háár kind, maar het was klierachtig en wilde niet gedijën. Ze zag het nog zitten, daar in zijn stoeltje, met zijn groot hoofd en zijn klein gezichtje.

Voor dat kind had hij niets over. Hij sprak er nooit tegen en als de vlaskop van die andere kwam bedelen, gaf hij het centen en speelde met hem, in haar tegenwoordigheid ...

Haar kind was gestorven; zij had bloedige tranen gehuild en een kransje van bloemen om zijn hoofd gelegd .... Hij had er zijn pijp niet eens om laten uitgaan.

[p. 221]

- ‘Wât janks-te noe? ... 't Kos ummers toch neet lève!...’

Zij hoorde nog den onverschilligen toon, waarop hij 't zegde.

Toen was ze ziek geworden en hij was nog harder aan den zwier gegaan. Hij zou haar alleen hebben laten sterven, indien andere menschen haar niet bijgestaan hadden.

Toen ze weer beter was, werd het erger dan ooit. Hij had gehoopt, dat ze gestorven was - zoo had hij haar dikwijls genoeg gezegd. Thans moesten ze weer voortleven. Als twee vijanden die elkander haten in 't diepste der ziel, met onverzoenbaren haat, en voor elkander geen vingerbreed willen wijken, stonden ze elken dag, elk uur tegenover elkander. Waar ze elkander konden sarren en treiteren, lieten ze het niet. O, zij had hem ook niet gespaard! Wat haar voor den mond kwam, had zij gezegd, zoowel als hij. Hij vloekte en raasde en zij vloekte en schold tegen hem in, en als hij haar sloeg, verweerde zij zich.

De pastoor en de burgemeester en het heele gehucht waren er bij te pas gekomen - niets had gebaat.

Zij had honger geleden, maar gebedeld had ze nooit. Ze had getracht haar leed te vergeten in den drank, maar 't was haar niet gelukt. Meer dan eens had ze zich willen verdrinken of ophangen, maar ze was er niet toe gekomen. Daar zou hij plezier van gehad hebben, en dat wilde ze niet.

Kijven en schelden, razen en vloeken, ranselen en vermaledijën, zwoegen en slaven, honger en gebrek lijden, haten en zich zelve verteren van woede en wanhoop - dat was haar leven geweest ....

Ze had lang daar gezeten, met den blik van het donker oog op hetzelfde punt gericht. Plotseling sprong ze op, wierp de deur van het keukentje open, liep woedend op het lijk aan, stak nog eens met gebalde vuisten de beide armen dreigend over hem uit en stiet een rauwen gil uit - een gil, waarin al haar haat zich voor de laatste maal tegen hem uitte ...

Dan keerde ze terug, zette zich weer werktuigelijk op den rand der tafel en met haar grijs hoofd knikte ze herhaaldelijk tegen zich zelve, als een teeken van goedkeuring en tevredenheid.

Ze had lang zitten peinzen. Dat er eenige boeren om de hut liepen om te zien, waarom ze vandaag gesloten bleef, merkte zij niet. Toevallig kwamen een paar gendarmen op hun

[p. 222]

ronde aan de Del en drongen bij haar binnen. In den beginne ontkende zij alles. Had zij te boeten voor 't geen ze aan hem gedaan had? ...

Spoedig echter werd ze met vragen overstelpt en in 't nauw gebracht. Toen vertelde ze alles koud en hardvochtig, hoe 't was toegegaan.

Ze werd aangehouden en men dwong haar het hout te dragen, waarmee ze hem had doodgeslagen. Toen ze door 't dorp kwam, waaronder de Del behoort, werd de doodsklok geluid.

Over wien? ... Over hem of over haar? ...

Wat kon 't haar schelen! ... Verstokt en gevoelloos, zooals hij haar gemaakt had, stapte ze voort tusschen de gendarmen, door de joelende en hoonende menigte, met de moorddadige knots op den schouder.

Emile Seipgens.