De Gids. Jaargang 54

[p. 379]

Bibliographie.

Moderne Problemen. Novellen door Frits Lapidoth. 2 dln. Leiden, S.C. van Doesburgh. 1890.

Met Klaas Buijs, den held van de novelle De molen ‘D'Geelvinck’, heeft de heer Lapidoth dit gemeen, dat hij een vijand is van sleur en zich niet gaarne laat opsluiten achter ‘de tralies der gewoonheid.’ Er spreekt toch uit de meeste stukken in deze bundels een streven naar ongemeenheid en oorspronkelijkheid van motieven, dat groote waardeering verdient, en dat alleen reeds volstaat om deze novellen van het gros harer Nederlandsche zusters zich gunstig te doen onderscheiden. Daar staat tegenover dat de schrijver wel eens een ‘modern probleem’ ter behandeling kiest, dat, hoe aardig ook gevonden en hoe interessant ook op zich zelf, ten slotte te machtig blijkt of te ingewikkeld om in het kort bestek en in den vorm eener novelle te worden afgewikkeld, of zelfs maar duidelijk gesteld. Dit blijkt uit De molen ‘D'Geelvinck’, waarin de aardige beschrijving van de Zaanstreek, hare bewoners, zeden en gebruiken, en de levendige vertaaltrant goed moeten maken wat het onderwerp: de invloed, door oppervlakkige socialistische bemoeiingen op het karakter van een goedhartigen onderwijzer geoefend, aan duidelijkheid te kort schiet. Evenzoo in Verboden suggesties, de novelle waarin een verschrikkelijke, maar helaaas! al te bekende ziektetoestand stout opgezet en voortreffelijk gedetailleerd wordt. De verboden suggestie is, volgens den hypnotiseur, die hier het door hem waargenomene mededeelt, die suggestie welke, zij het ook met nog zoo menschlievende bedoelingen, met een ander dan een zuiver geneeskundig doel geschiedt; en nu wordt ons wel verteld, hoe Dr. Vandanger weigert zich tot het doen van een dergelijke suggestie te leenen, en hoe hij daardoor met zijn besten vriend voor goed gebrouilleerd raakt, maar de ‘verboden suggestie’, welke ons als het onderwerp van de novelle was aangekondigd, blijft achterwege. Ook uit enkele andere stukken, uit Professor Beukhof bijv., blijkt het nadeel dat de keus met zich brengt van die onderwerpen, welke zich beter tot een populair wetenschappelijke behandeling dan tot behandeling in den vorm eener novelle leenen.

Het best slaagt de heer Lapidoth, wanneer hij uit zijn ‘Moderne problemen’, hoe luguber ook, een komisch effect weet te halen, zooals hij dit met zooveel geluk deed in de kostelijk gevonden en met groot talent vertelde geschiedenis van De Phonograaf van Wijbrand Longus, welke de lezers van De Gids zeker nog niet vergeten zijn.

Het is reeds elders opgemerkt, dat de heer Lapidoth, al woont hij sedert jaren te Parijs, echt Nederlandsch is gebleven, hetgeen, onder meer, hieruit blijkt dat de Hollandsche typen in zijne novellen beter

[p. 380]

geslaagd zijn dan de Fransche; zij zijn natuurlijker, oorspronkelijker, minder conventioneel. De heer Lapidoth is een novellist met karakter; en karakters zijn zoomin in de letterkundige als in de maatschappelijke wereld zóó dik gezaaid, dat wij ze niet op grooten prijs zouden moeten stellen, waar wij ze aantreffen.

W.J. Hofdijk in zijn leven en werken, door C.J.B. van der Duys. Edam, N.W. Lienard Everts. 1800.

Voor de bijzonderheden uit het leven van Hofdijk heeft dit boekje eenige waarde. De wijze, waarop de schrijver belangrijke en onbelangrijke feiten uit gedrukte en ongedrukte bescheiden, uit couranten, tijdschriften en mondelinge mededeelingen, wist bijeen te brengen, getuigt van zijn groote vereering voor den Kennemer bard. Doch daarmede is dan ook alle lof uitgeput. Wie Hofdijk als dichter in proza en poëzie kennen, zullen uit dit geschrift zeker niets nieuws leeren; wie met zijne gedichten nog niet, of slechts oppervlakkig bekend zijn, zullen hier van zijn talent een verkeerden indruk ontvangen en door de met zeer weinig smaak gekozen aanhalingen - de allerzwakste producten van Hofdijks Muze worden ons hier voorgelegd als waren het meesterstukken - zeker niet in geestdrift voor den dichter ontsteken.

Wij zouden dit slecht gestileerd en slecht gecomponeerd boekje, wemelend van taalfouten en bovendien op elke bladzijde door tal van drukfouten ontsierd, gaarne met stilzwijgen zijn voorbijgegaan. De ophef echter, waarmede het wordt aangekondigd, bracht ons er toe, het hier met een enkel woord te bespreken.