De Gids. Jaargang 54

[p. 191]

Bibliographie.

Frans Netscher. Uit ons Parlement. Portretten en Schetsen uit de Eerste en Tweede Kamer. Met illustraties van J. Holswilder, Amsterdam. L. Warendorf Jr.

Wanneer de een of andere muziekvirtuoos, ten gevolge van het succes dat hij met zijn solo behaalt, zich verleiden laat zijn stuk te herhalen, dan gebeurt het niet zelden, dat hij het er de tweede keer minder goed afbrengt dan de eerste. Iets dergelijks is, naar het ons toeschijnt, den heer Netscher overkomen. Zijn In en Om de Tweede Kamer had succes - gedeeltelijk de scandale, maar dan toch succes. De pamflettist liet zich overhalen, nog eens iets in dien trant te schrijven - en nu is hij minder gelukkig. Het is wel dezelfde manier, het zijn dezelfde uitdrukkingen, maar het is toch niet hetzelfde. Misschien waren de modellen, die voor hem poseerden, ditmaal minder dankbaar; misschien ook was de schrijver minder op dreef, of had hij het beste van zijn geest en van zijn opmerkingsgaaf op dit bijzonder terrein reeds bij een vorige gelegenheid verbruikt. De eigenlijke portretten gaan in dit boek soms schuil onder wijdloopige politieke beschouwingen, of gaan vergezeld van mededeelingen niet zonder nadere contrôle aan te nemen.

Zonderling klinkt het, de herstelling van het Binnenhof, waartoe onder het ministerschap van den heer Tak besloten werd, dien staatsman te hooren toerekenen als ‘een daad van kunstrestauratie, die hem bij de komende geslachten in langduriger bekendheid zal doen voortleven dan hem dat mogelijk met een zijner redevoerigen gelukken zal.’ Dat de heer Tak deze zaak - reeds vóór zijne komst aan het ministerie voorbereid - tot een einde bracht, geeft hem zeker aanspraak op rechtmatige hulde; maar het heeft toch eenigszins den schijn alsof men de politieke geschiedenis van zijn tijd vergetenis, wanneer men nu juist het licht op den heer Tak laat vallen als restaurateur van het Binnenhof in de eerste plaats, en de groote politieke rol die hij gespeeld heeft bijna geheel in het duister laat.

Erger is het, wanneer de heer Netscher, door antipathie verblind, geen oog meer heeft voor de eigenaardige talenten van zijn modellen, en er bijv. niet tegen opziet om den heer Fransen van de Putte, wiens aangeboren redenaarstalent, al spot het met de schoolsche regelen der welsprekendheid - éloquence qui se moque de l'éloquence - ‘allen menschen bekend’ is, geheel onder op het lijstje van middelmatige sprekers te plaatsen.

De heer Netscher schijnt spoedig te vergeten. Hij spreekt op blz. 24 van de korte schokkende dribbelende pasjes van den overleden griffier Veegens. Wie zich dezen waardigen man herinnert zooals hij met vasten tred en lange passen

[p. 192]

zich door de straten der residentie bewoog, zou bijna denken dat de heer Netscher indertijd een ander voor hem heeft aangezien. Een historische onjuistheid is het verder (blz. 51) dat de heer Held door de leden der rechterzijde bij zijne komst zoo slecht werd ontvangen; de heer Schaepman was een der eersten die hem kwam geluk wenschen. Onjuist is almede de vermelding dat de heer Patijn, die ook al tot de antipathiën van den schrijver schijnt te behooren, lid van de Eerste Kamer is geweest.

In het waarnemen van de uiterlijke eigenschappen van kamerleden en ministers, van den vorm van hun hoofd, de lijn van hun neus, de kleur en de uitdrukking van hun oogen, hun handgebaren, hun loop, de snit van hun jas, hunne gewoonten en tic's, hunne manier van staan, van zitten, van een redevoering te beginnen en naar een redevoering te luisteren of niet te luisteren, en in het vinden van de juiste woorden om die uiterlijkheden te teekenen, heeft de heer Netscher een groote virtuositeit. Daarin zit zijn kracht, maar daartoe bepale hij zich dan ook.

Stanley. In Afrika's donkere wildernissen. In het Nederlandsch bewerkt door H. Tiedeman. Arnhem & Nijmegen, Gebr. Cohen. 1e afl.

Wie meende dat er in de 19e eeuw, de eeuw der positieve wetenschappen en van het realisme in de kunst, geen plaats meer zou zijn voor avontuurlijke reizen en romantische ontdekkingstochten, bedroog zich. Juist in de laatste jaren heeft men, in ons vaderland en daarbuiten, de wetenschap hand in hand zien gaan met den lust naar avonturen, met den drang naar het onbekende; en het land van Barentsz en van Abel Tasman heeft voor die reizen naar het verre Noorden of naar de binnenlanden van Afrika steeds levendige belangstelling getoond.

Een artikel van Prof. Kan gaf in Februari jl. den lezers van De Gids een duidelijk overzicht van den tocht, door Henry M. Stanley tot het opsporen en zoo noodig ontzetten van Emin Pacha (Dr. schnitzler) in Januari 1887 ondernomen, en door den onverschrokken en onvermoeiden reiziger op het laatst van 1889 volbracht. Reeds uit deze schets, samengesteld met behulp van de brieven, welke Stanley uit Afrika aan de geographische genootschappen zond, bleek met welke onnoemelijke, en voor ieder ander onoverkomelijke bezwaren, Stanley op zijn tocht te kampen had; hoe honger, ziekten, aanvallen van vijandige volksstammen zijne manschappen hadden gedecimeerd; maar ook met welk een schier bovenmenschelijke geestkracht de aanvoerder der expeditie die gevaren trotseerde, den tegenstand overwon. Sedert kwam Stanley in Europa terug, en de vorstelijke hulde, die hem, waar hij zich vertoonde, gebracht werd, en die door den ernstigen man waardig werd aangenomen, toonde welk een diepen indruk zijn heldhaftig bedrijf overal gemaakt had.

En nu geeft Stanley zelf in een groot werk, In darkest Africa, aan de beschaafde wereld een relaas van zijne tochten, ontdekkingen en ontmoetingen; en nauwelijks is dit bekend, of een Nederlandsch uitgever heeft den moed om dit met platen en kaarten geillustreerd boek in het Nederlandsch, in keurigen vorm en voor geringen prijs, zijn landgenooten aan te bieden.

Indien de volgende afleveringen beantwoorden aan hetgeen deze eerste aflevering doet verwachten, dan heeft men hier met een van die uitgaven te doen, waarvan men verbaasd staat dat zij in een land met een zoo beperkt taalgebied als het onze mogelijk zijn; maar dan zullen ook de oorspronkelijke en vertaalde romans, welke onze boekenmarkt overstroomen, een geduchten mededinger vinden in dit boek, dat eene werkelijkheid beschrijft, romantischer dan waarvan menig romanschrijver ooit droomde.