De Gids. Jaargang 46

[p. 574]

Bibliographisch album.

Geschiedenis der stedelijke boekerij van Amsterdam, door Dr. H.C. Rogge. Amsterdam, IJ. Rogge, 1882; in 4^o.

Geschiedkundig onderzoek is den heer Rogge uitmuntend toevertrouwd; dit blijkt weder uit bovenstaand geschrift. Was mij zijn plan bekend geweest, ik had hem nog enkele bijzonderheden kunnen mededeelen. Het is b.v. de vermelding wel waard dat in 1812 op last van de Fransche Regeering verslag moest gegeven worden van den toestand der Bibliotheek, het gebruik, de lezers, de beambten enz., waartoe modellijsten werden verstrekt. ‘Tous ces renseignemens devront m'être remis’, schreef de Prefect aan den Maire, ‘dans un court delai. Au surplus, ces renseignemens généraux à me procurer ne doivent point empêcher que l'on s'occupe des catalogues que l'arrêté du 8 prairial an XI a prescrit de former.’ Bij het indienen der verlangde inlichtingen werd beloofd: ‘Une notice détaillée des livres dont l'achat s'est fait depuis la formation du catalogue sera faite incessamment.’

Maar korten tijd daarna verheugde men zich in ‘Neerlands herstelling’ en vergat men in zijn vreugde veel van het goede dat men van het Fransche bewind had kunnen leeren.

Eerst in 1847 werd er een zeer voddig supplement gedrukt op den catalogus van 1796.

Wie met de lijdensgeschiedenis van de Amsterdamsche bibliotheek eenigszins bekend is zal niet zonder glimlach bij den heer Rogge blz. 27 gelezen hebben: ‘Dezen (namelijk de Curatoren in 1853) namen hunne taak ernstig op. Zij achtten eene algemeene reorganisatie noodig en dienden plannen in bij den Gemeenteraad, die met bijval werden begroet.’ Wie zou niet denken dat er toen werkelijk een plan gemaakt was om de bibliotheek

[p. 575]

der hoofdstad van het rijk, de bibliotheek van eene groote handelstad, eene eenigszins waardige plaats onder de openbare boekerijen te doen innemen?

Van die ernstige wijze waarop Curatoren in 1853 hunne taak opvatten en van de plannen die zij indienden is echter al heel weinig gebleken. In 1858 was de jaarlijksche som waarover de Bibliotheek kon beschikken tot aankoop van boeken nog ƒ 800-, het jaargeld van den Custos, die de meeste werkzaamheden van een bibliothekaris moest vervullen, nog ƒ 400.-. De Commerz-Bibliothek te Hamburg gaf toen reeds 5000 Thaler jaarlijks voor boeken uit! Ik kan er bijvoegen dat Curatoren hiervan niet onkundig gelaten werden.

Er is nu verandering gekomen. De Stads-Bibliotheek is Universiteits-bibliotheek geworden. Er is een bibliothekaris aangesteld op een behoorlijk tractement. Velen hebben door schenkingen en legaten hunne belangstelling doen blijken. Welke thans de jaarlijksche inkomsten zijn? Alleen daarvan zal het afhangen of de Amsterdamsche op den duur eene degelijke bibliotheek zal kunnen worden.

Utrecht, Februari 1882.

P.A. Tiele.

Vermomde en naamlooze Schrijvers, opgespoord op het gebied der Nederlandsche en Vlaamsche letteren. Tweede uitgave der ‘Bibliotheek van anonymen en pseudonymen’, door Mr. J.I. van Doornink, Archivaris in Overijssel. Aft. 1 en 2. Leiden, E.J. Brill. 1881/82.

De Overijsselsche Archivaris, Mr. J.I. van Doorninck, die vóór 13 jaar in zijn Bibliotheek van Anonymen en Pseudonymen een belangrijke bijdrage leverde tot de geschiedenis onzer letterkunde, heeft bij de tweede uitgaaf van zijn werk, waarvan thans onder bovenstaanden titel de eerste twee afleveringen zijn verschenen, zijn arbeidsveld aanzienlijk uitgebreid. Niet alleen is aan de Zuid-Nederlandsche schrijvers van 1830 tot heden een plaats ingeruimd, maar de samensteller heeft ook de naamletters uit tijdschriften en dagbladen, alsmede de namen van beroemde schrijvers uit den vreemde, wier werken in het Hollandsch vertaald zijn, in zijn werk

[p. 576]

opgenomen. Door deze uitbreiding heeft de arbeid in belangrijkheid oneindig gewonnen, maar tevens is de taak van den heer van Doorninck er belangrijk door verzwaard.

Op volledigheid zal een dergelijk werk, vooral in een land als het onze, waar ‘geslotenheid’ vaak als een deugd, en eenig opstel (vooral in couranten) met zijn naam onderteekenen niet zelden als ‘aanstellerij’ wordt beschouwd, wel nooit aanspraak kunnen maken. Wanneer Mevr. Storm-van der Chijs, die zich nooit verschuilt, wordt aangezien voor Constantijn, de begaafde auteur van Hilda, of wanneer de schrijver van deze aankondiging wordt gedoodverfd als de Fantasio der Europeesche brieven uit het Dagblad van Neêrlandsch Indië, dan zijn deze en andere onjuistheden, welke in dit werk wellicht zullen worden aangetroffen, onvermijdelijke en zeer vergeeflijke misslagen.

Opsporingen als deze, wier groote waarde voor de geschiedenis onzer letterkunde wel niet betwist zal worden, kunnen alleen door veler hulp slagen. Juicht men het doel toe, men helpe de middelen vinden. Door mededeelingen en terechtwijzingen make men den samensteller zijn taak, door inteekening op het werk den uitgever de voortzetting dezer uitgaaf mogelijk.

J.N.v.H.