De Gids. Jaargang 12

[p. 480]

A^bm. des Amorie van der Hoeven, J^r.

Les grandes ames, qui se manifestent de temps en temps parmi les hommes, sont des ouvrages de la providence destinés à une fin qui ne tient pas à ce monde: ce sont des germes qui poussent dans l'éternité.
Hemsterhuys.

Een kort woord ter nagedachtenis van een jeugdigen geleerde, dien wij geëerd hebben en lief gehad, en die eenige der edelste vruchten van zijnen geest aan ons Tijdschrift toevertrouwde, vinde hier eene plaats! Konden wij slechts half uitdrukken, wat wij bij zijnen dood gevoelen, onze herinnering zou niet krachteloos zijn.

Ab^m. des Amorie van der Hoeven is na eene slepende ziekte, met voorbeeldig geduld en onderwerping doorgestaan, op den 20sten Maart, te Utrecht, naauwelijks 27 jaren oud, ontslapen. In den bloei zijner jaren, dus, werd hij aan zijne teederminnende betrekkingen, aan zijne gemeente, aan de maatschappij ontrukt. Door de natuur met een buitengewonen aanleg en uitstekende vermogens toegerust, die hij onvermoeid had geoefend, heeft hij echter in dit korte leven meer nut gesticht, dan men van langduriger loopbaan had mogen verwachten. Reeds vroeg vertoonde hij eene onweêrstaanbare neiging tot de predikdienst, door het voorbeeld van eenen uitmuntenden vader gewekt, door den invloed van zijne vrome moeder aangewakkerd. Onder de droomen zijner jeugdige verbeelding bekoorde hem vooral het zendelingswerk, en wij herinneren ons nog de hooge ingenomenheid, waarmede hij gewoon was van deze als zijne aanstaande bestemming te spreken. Toen in 1834 het tweede Eeuwfeest van de stichting der Remonstrantsche

[p. 481]

kweekschool binnen Amsterdam gevierd werd, was hij onder de schare, uit alle oorden des vaderlands zaamgevloeid, om de rede des Hoogleeraars te hooren. In even bevallig en los Latijn, als zijn Hollandsche stijl later was, heeft hij ons verhaald hoe de wensch hem trof, toen door den redenaar geuit, ‘dat geen derde jubeldag voor deze kweekschool mogt aanlichten!’ Niets, waande hij, bleef den kweekeling der Broederschap over, dan de geschiedenis eener afdeeling te boek te stellen, die welhaast zich op nieuw met de kerk, waarvan zij was losgemaakt, vereenigen zou. Later door woeste kreten van eene andere zijde verschrikt, hield hij vast aan het denkbeeld, dat men uit de lessen der geschiedenis bedachtzaamheid zou leeren. Daarom bewerkte hij met veel zorg zijne twee Verhandelingen over Clericus en Limborch, overvloeijende van een tal onbekende bijzonderheden, meestal opgedolven uit onuitgegeven handschriften en brieven, waarvan eens de toekomstige geschiedschrijver der Broederschap de onschatbare waarde erkennen zal. Dat hij de dubbele doctorale waardigheid door deze proefschriften dubbel verdiend had, zal niemand betwisten. Ons treft daarin weder, bij het doorlezen, die aandoenlijke liefde voor zijnen vader, die een hoofdtrek in zijn karakter was, en hem tot zijn' jongsten snik is bijgebleven. Een bezoek, in het najaar van 1843 aan de Duitsche Hoogescholen gebragt, is in zijne ‘Academiereis’ beschreven met onovertrefbare, bekoorlijke eenvoudigheid. Wij behoeven aan de lezers van de Gids zijne ‘Aphorismen’ niet te herinneren, en kleinere opstellen, doorgaans met de initialen van zijnen naam geteekend, allen te herkennen aan den meesterlijken stijl, dien zij als familietrek vertoonen, en waarvan enkelen in den Referent zijn opgenomen. Wanneer het titelblad de letters ‘v.d.H. Jr.’ te lezen gaf, haakten wij naar het genot. En is er, wat vorm en stijl betreft, in den ganschen omvang onzer letterkunde, iets voortreffelijkers aan te wijzen dan sommige bladzijden uit zijnen brief aan Dr. van Oosterzee, - helaas! tegelijk het laatste wat voor het publiek uit zijne pen is gevloeid? Die zelfde zuivere, onbesmette smaak kenschetste ook zijne kanselredenen, zoowel de eerste, die wij hem als student hoorden uitspreken, en waarvan de herinnering nog levendig bij ons is,

[p. 482]

als de laatste die wij van zijne lippen opvingen, toen houding en stem en gelaat de doodelijke krankte reeds openbaarden. - Wat de gemeente te Utrecht in dezen voortreffelijken Evangeliedienaar verloren heeft, moge de rouw over zijn verlies getuigen, en zal, naar wij ons vleijen, elders waardiglijk worden vermeld. Wij matigen ons geen oordeel aan over de wetenschappelijke verdiensten van zijnen theologischen arbeid, maar willen toch den milden geest doen bemerken, waarin de opleiding doorstraalt van den vader, die ‘Custos incorruptissimus omnes Circum doctores aderat.’ Mogt eerlang eene bevoegde hand, ook in dit opzigt, aan onzen betreurden medearbeider regt doen wedervaren!

Hoe vurig hadden wij een langeren duur van dit nuttig, weldadig leven gewenscht! Maar God heeft het niet gewild. Hij nam hem weg, toen de groote gebeurtenissen aanvingen, waarvan de stervende een voorgevoel had uitgedrukt, en die naar zijne heiligste overtuiging den triumf zouden voorbereiden van dat eeuwig gezegend Christendom, voor welks verkondiging hij had geleefd, en in welks vertroostingen hij gerust en kalm is ontslapen.

Hoe veel schoone verwachtingen zijn met hem begraven!

24 Maart 1848.