De Gids. Jaargang 12

[p. 474]

Twee Gedichten van Piet Bogcheljoen¹.

I. 13 maart 1848.
Een nieuw Wilhelmus.

Gij, koning! uit Oranjebloed,

Gij hebt geen haar meer door den hoed,

1 Wel verre dat wij Piet Bogcheljoen, sints onze eerste ontdekking (zie Gids, Jaarg. 1847, No. 1) uit het oog zouden hebben verloren, is er menig gedicht en lied van hem uit vliegende blaadjes in onze verzameling overgegaan. Wij hebben echter steeds geaarzeld daarvan verdere mededeeling te doen, omdat wij huiverden de krachtige verontwaardiging, die zich met snerpende geesseling van personen en toestanden in zijne liederen uitstortte, een nog grooter publiek te verschaffen, dan ze welligt reeds aangestoken en ontvlamd had. Onderstaande gedichten van onzen ‘Vondel uit de achterbuurt,’ kwamen ons echter te merkwaardig voor om die terug te houden. Merkwaardig zijn ze om den geest, die er uit spreekt en dien wij meenen dat de uitdrukking (schoon dan ook minder beschaafd) is van het gevoel, dat de beste en trouwste aanhangers van Willem van Oranje, de geregtste voorstanders van Nederlands heil vervulde en in deze oogenblikken vervult. Dát was, dát is de stemming van Nederlands volk, voor zoo veel het, hoog of laag geplaatst, koning en vaderland waarachtiglijk lief had en lief heeft. Merkwaardig zijn ze bovendien om den meer beschaafden vorm en de toenemende heerschappij over de taal, die er (met het vroeger medegedeelde lied vergeleken) uit kenbaar is. Zoo mogen dan deze Gedichten, naast een teeken des tijds, tevens eene voorspelling der betere toekomst zijn, welke niet alleen de volksklasse, waar Piet Bogcheljoen uit sproot, maar het geheele Nederlandsche volk aan de geestkracht en liefde van den tweeden Willem van Oranje zullen dank weten.
De Inzender.

[p. 475]

 

Geen ellebogen door de mouwen,

 

Maar gouden kroon en purpren kleed,......

 

En toch, geloof het vrij, wij houên

 

Nog even vast aan trouw en eed,

 

Als eens ons voorgeslacht het deed.

 

 

 

Och! 'k bidje, doe het evenzeer,

 

En denk met ootmoed aan 't weleer,

 

Toen Willem pover was maar krachtig;

 

Toen waren onze vadren rijk......

 

Thans zijt Gij boven allen magtig,

 

En wij - eens koningen gelijk,

 

Wij zonken laag en diep in 't slijk.

 

 

 

Zie! waar ge in 't purper ons ontmoet,

 

Daar steekt ons 't haar soms door den hoed,

 

Ons de ellebogen door de mouwen; -

 

Neen, koning! wij misgunnen 't niet,

 

Dat Gij zoo'n fikschen staat kunt houên,....

 

Maar 'k bidje, denk, wanneer Gij 't ziet,

 

Aan wat hier voortijds is geschied.

 

 

 

Geen tiende penning den tiran!......

 

Maar vijftig aan den wakkren man

 

Uit ons Oranjehuis gesproten,

 

Die Neêrland rukt uit slavernij; -

 

Voor hem ons beste bloed vergoten,

 

Voor hem de ruwe geuzenpij,

 

De bedelstaf, zij 't nood...... maar vrij!

 

 

 

En thans, wat boeit ons? - Niet de magt

 

Van half Euroops verbonden kracht,

 

Van Frankrijk, England of van Spanje,

 

Maar hoog gepeupel, dat zijn net

 

Om Nederland en om Oranje

 

Met sluwen list heeft uitgezet,

 

In 't mom van eerbied, regt en wet.

 

 

 

Breek, fiere leeuw! die banden los!

 

Gij, koning! werp dien purpren dos

 

Uw schouders af - ruk van uw slapen,

[p. 476]

 

Zoo 't moet, die rijkversierde kroon,

 

En sta als man des volks in 't wapen,...

 

Dan juicht ons hart met dankbren toon:

 

Dát is der Nassouws groote zoon!

II. 14 maart 1848.
Mond en Hart.

Wij bogen voor den koning neêr

En riepen wel: ‘lang moog hij leven!’

Doch dat is maar uitwendige eer

En die het pligt was hem te geven;

Maar zóó in 't innigst van 't gemoed

Hem lief te hebben boven maten

En huis en hof en goed en bloed

Voor Hem en 't Vaderland te laten,

Dat staat er - of ik heb het mis, -

Dat staat er in geen wet geschreven,
Dat moet in 't diepst van 't harte leven,
Dat is wat meer nog dan te geven

Den koning wat des konings is.

Maar, koning! nu Gij 't hebt getoond,

Wat liefde voor de Nederlanden,

Wat hart voor 't volk er in U woont,

Nu voelen we ook ons harte branden

Van liefde en eerbied sterk en diep;

Nu zien wij met bewondrende oogen

Uw leeuw, die lang, te lang haast, sliep,

Voor Neêrlands heil ten strijd gevlogen:

En wordt bij 't laatste nageslacht

[p. 477]

 

De naam des Zwijgers nooit vergeten.....

 

Gij, Willem! zult de Spreker heeten

 

Voor 't woord dat uwe en onze keten

 

Verbrak - en Neêrland redding bragt.

 

 

 

Och, koning uit Oranjebloed!

 

Och, tweede Willem van Nassouwen!

 

Wij danken God, dat ons gemoed

 

Weêr krachtig zich aan U kan houên:

 

Weêr is Oranje en Nederland

 

Voor ons op 't innigst zaamgeweven,

 

Weêr voelen we ons aan U verpand,

 

Al waar 't om goed en bloed te geven.

 

Dát tintel' door de ziel U heen,

 

O Koning! zoo als 't ons ontgloeije,

 

Opdat, waar liefde en eendragt groeije,

 

De bede aan mond en hart ontvloeije:

 

‘Lang blijve Oranje en Neêrland één!’