De Gids. Jaargang 5

[p. 595]

Album.
Korte berigten over boekwerken, vlugschriften, enz., aankondigingen van vertalingen, letterkundig nieuws, enz.

Viertal Leerredenen, over onderwerpen, ontleend uit de geschiedenissen des Ouden Verbonds, door H.M.C. van Oosterzee te Elkerzee. Te Zierikzee, bij J. van de Velde Olivier. 1841.

‘Om eene reden, niet voor openbare mededeeling vatbaar’ - ‘door den drang der omstandigheden genoopt,’ zendt de Eerw. oosterzee twee van dit viertal Leerredenen in het licht. De beide andere Stukken werden aan dat tweetal toegevoegd, ‘om aan het bundeltje eenigzins de gedaante van een Boekdeeltje te geven.’ - De twee Leerredenen, die de Schijver alzoo uitgeven moest, ‘bestonden toevallig beide in onderwerpen, ontleend uit geschiedenissen des O.V.,’ en daarom heeft hij ook, ‘om de Symmetrie, de twee anderen uit dezelfde soort van zijne Leerredenen uitgekozen.’ - Zulk eene Symmetrie, zoo als de Schrijver, overdragtelijk, deze gelijksoortigheid van teksten noemt, zegt waarlijk niet veel, en is tot niets nut, zoo er niet tevens eenheid heerscht in de onderwerpen, zoo niet tevens één hoofddoel de onderscheidene Stukken verbindt.

In de eerste Leerrede wordt, naar Gen. IV: 3-16, de treurige geschiedenis van kaïn analytisch behandeld. Na behoorlijke verklaring van den tekst, ziet O. in kaïn: Het kwaad in deszelfs wasdom, rijpheid en vruchten; in Gods handelwijze met kaïn: Dat God waarschuwt tegen het kwaad, het kwaad ziet, straft en vergeet. Tot dit laatste, ‘dat God het kwaad vergeeft,’ geeft de tekst geene aanleiding; wel, zoo er gezegd ware: ‘Dat God de straf matigt.’

N^o. 2 Handelt, naar aanleiding van Deut. III: 23-27, over: ‘Gods wijsheid en liefde, ook dan kenbaar, wanneer hij ons ontzegt, hetgeen wij als ten hoogste wenschelijk voor ons hadden gerekend.’ Aan dit thema ontbreekt de noodige eenheid.

De Schrijver let I. op moses bede en Gods antwoord in den tekst, en beschouwt het een en ander in betrekking tot hem zelven (tot wien?); II. overweegt hij het genoemde onderwerp

[p. 596]

in betrekking tot ons, naar aanleiding van het geschiedverhaal, waardoor het aanschouwelijk wordt gemaakt; III. wordt ons ter vermaning en besturing gegeven eene les der bescheidenheid, der dankbaarheid en der wijsheid.

N^o. 3 Heeft tot tekst 1 Sam. XXIV: 6, en schetst: De zalige zelfvoldoening over eene goede daad, bij zware verzoeking tot het gehoor geven aan de inspraak van den hartstogt. Wij zijn het met des Schrijvers opvatting van den tekst nog niet eens, maar naar zijne opvatting, is het thema goed gevonden. Na het verhaal van david's overwinning op zich zelven, beschouwt O. ten tweede: Des menschen overwinning over zich zelven in het algemeen en met betrekking tot ons, als de bron van de zaligste zelfvoldoening, en let daartoe: Op den strijd, dien de overwinning kost, op het middel, waardoor dezelve wordt behaald, en op de zalige zelfvoldoening, die de waarde dier overwinning bewijst. Deze Rede wordt besloten met het aanwenden van het overdachte, te onzer zelfbeproeving, aanmoediging, besturing en waarschuwing. Uit de opgegevene dispositie blijkt, dat het opgegeven thema niet volledig is, den omvang der Leerrede niet bevat.

N^o. 4 Bevat eene voorstelling van het voor ons gewigtige en leerzame van elia's verscheiden, naar 2 Kon. II: 1-11. Eerst wordt elia's uitgang uit dit leven naar den tekst voorgesteld, en daarna wordt die gebeurtenis van hare belangrijke en leerzame zijde ter beschouwing aangeboden, tot elia zelven, tot elisa en 's mans tijdgenooten, tot ons.

Wij wenschen wel, dat al de Leerredenen, die in het licht worden gegeven, typen waren van echte kanselwelsprekendheid. Vele, en ook de hier aangebodene, zijn het niet. Wij hebben reeds eenige aanmerkingen medegedeeld, die het gezegde staven.

De stijl is over het algemeen vrij goed, doch mist hier en daar de noodige duidelijkheid. De stijl van den Brief, die tot Voorrede dient, is naauwelijks middelmatig.

Hier en daar vonden wij stootende drukfeilen; voor het overige is de uitvoering redelijk goed. In één opzigt verdienen deze Leerredenen onzen lof. Hoewel handelende over onderwerpen, aan het Oude Verbond ontleend, zijn het Christelijke Leerredenen. Zoo geheiligd door het Evangelie, kunnen onderwerpen uit het O.V. nuttig en geschikt gemaakt worden ook voor Christelijke hoorders; want wij weten, dat die Heilige Schriften wijs kunnen maken tot de zaligheid, welke is: διὰ πίστεως τῆς ἐν χϱιστῷ Ιησοῦ.