De Gids. Jaargang 1

Drie Jaren in Noord-Amerika, door James Stuart, Esq.

Motto: The true state of every nation is the state of common life.
Samuel Johnson.
Gevolgd naar den derden Engelschen druk. In drie Deelen. Te Gorinchem bij Jacobus Noorduyn, 1836.

‘Vaarwel, grijzend Europa! dat uw' doodsnik nabij,

Uw staten ziet wagglen bij 't molmen van grondvest en schoren;

Waar bandlooze volksdrift de strijdleus van vrij,

En Vorstlijke wilkeur van Godsrecht doet hooren;

En slechts de schandkeus rest van woede of slavernij.

Wij ijlen naar 't halfrond, waar jong en vol kracht,

De staten opwaarts stijgen;

Waar vrijheid ten troon zit in staatlijke pracht,

En dwang en oproer zwijgen.

Ziedaar den aanvang van het u vast niet onbekende gedicht: Vaarwel van een' Landverhuizer aan Europa van Boxman. En

[p. 447]

het is er verre af, dat ge daarover ontevreden zijn zoudt, al gaat de Auteur nog verder en stelt tegen het ‘zinkend, karig, armlijk, waanziek, dweepziek, duistrend, stervend Europa’ het ‘goudland, het maagdlijk, het bloeijend, het vrijland,’ over. Daarvoor is hij Dichter, en Amerika, nu de klassieke namen onzen poëten te ouderwetsch gaan worden, de dichterlijkste naam op de rolle der volkeren. Maar dat het jeugdige halfrond tot voor eenige jaren bij uitsluiting in dezen geest bezongen, en nooit onpartijdig beschreven werd - waardoor menig Landverhuizer bij gebrek van eene statistieke opgave met eene Ode in den zak op reis ging en bedrogen uitkwam - dit was zeker bejammerenswaardig, en lag geenszins in het plan der menigvuldige Amerikazangers, even weinig als om door hunne eenzijdige schildering in het algemeen een scheef denkbeeld van de nieuwe wereld te geven. Maar hoe goed ook de bedoeling mogt zijn dergenen, die hij de beschrijving van Amerika, in proza en poëzij, aan hunne verbeelding den ruimen teugel lieten, en aan de oevers van den Hudson het eindelijk ontdekte Luilekkerland plaatsten, en in den President der Vereenigde Staten den Cyrus van Xenophon meenden te hebben gevonden, de invloed van hunne partijdige beschouwing was toch in meer dan één opzigt nadeelig, al ware het alleen, omdat ze menigeen', die het oude rijmpje nu op zijne eigen hand meende te moeten veranderen in

West
Best

met ontevredenheid over zijn' gulden ‘thuys’ vervulde. Later evenwel ging het der Maagd van Amerika als andere jonge meisjes; toen ze de eerste vaag der jeugd achter den rug had, begon men haar met meer kalmte te bezien en te beoordeelen, en men kwam er toe, om te bekennen, dat het ook van het Goudland waar is, dat het niet alles goud is wat er blinkt. Dat ook wij aan de voordeelen van dien voortgang deel hadden, dankten wij aan den Ridderlijken Hertog, die de hoogmoed en wellust van ons leger is, die ons reeds voor eenige jaren eene reisbeschrijving van Amerika schonk, waarin onzijdige naauwkeurigheid met oorspronkelijke belangrijkheid om den voorrang streden. Zoo scheen men dan op den goeden weg te zijn, en was het ook inderdaad: maar wat gebeurt? Daar nu de oogen der menschen ééns geopend waren, begrepen de vernuften, dat het oude stijl geworden was, Amerika in de hoogte te steken, en daar de letterkundige wereld wel eenigermate aan eene wipplank gelijkt, waarop zij, die de uitersten bezetten, naar de hoogte gaan, maar de bezitter van het juste milieu stil blijft, vonden zij goed, de tegenovergestelde partij van hunne voorgangers te kiezen: en zoo maakte de pelgrimsstaf

[p. 448]

van Chateaubriand en het kruisvaarderszwaard van De la Fayette plaats voor de boosaardige spotternij van Misstr. Trollope en de satirische roede van Kapitein Basil Hall. Het is waar, dat de Engelschen op het punt van Amerika altijd even veel geloof plegen te vinden, als de Romeinen in hunne berigten betreffende Carthago; doch daar de tijdgenooten van den Westerschen Hannibal langzamerhand beginnen uit te sterven, scheen de tijd gekomen, dat de mond van John Bull eindelijk rusten zou van dat eeuwige: Censeo Carthaginem esse delendam. En waarlijk, die tijd was ook nader dan men dacht: ja de partijdigheid zelfs der genoemde Auteurs werd eene der redenen, dat eindelijk in Engeland zelf aan het heerlijke Schiereiland regt werd gedaan. Er stond namelijk een wakkere Schot op, James Stuart genaamd, die, door een driejarig verblijf in de Vereenigde Staten in staat gesteld, eene beschrijving in het licht gaf, welke zich door onzijdigheid en naauwkeurigheid onderscheidt, en alzoo de belasterde Maagd van de onvriendelijke aanvallen des onridderlijken krijgsmans en der kwaadsappige Misstress wreekt. Want deze Stuart, ziet gij, is nu eens volstrekt geen genie, in de schilderkunst even zoo weinig als in de poëzij, waarvan ten blijk kan verstrekken, dat hij bij beschrijvingen, waar hij gevoelt, dat de stijl eenige verheffing behoeft, als daar is van den waterval van Niagara, anderen naschrijft; maar daarentegen is hij een solide en dóórkundig man, die aan het hoofd van zijn Werk den geest er van uitdrukte in de spreuk van Johnson: ‘the true state of every nation is the state of common life, en die, overeenkomstig met dien regel, het tot zijn doel stelt, u de maatschappelijke en huisselijke inrigtingen en zeden van het volk, waaronder hij reisde, te doen kennen. Zoo vindt ge hier noch de dichterlijke tafereelen van De la Martine, noch de geestige schetsen van Alexandre Dumas; maar het is u als hoordet ge een' man van studie en ervaring in een' beschaafden kring zijne ontmoetingen verhalen: gij krijgt door zijne onopgesmukte beschrijving een helder denkbeeld van de streek en de natie, waarover hij spreekt; gij kunt eindelijk niet nalaten achting voor zijn karakter op te vatten.

Wat wilt gij, dat ik er u meer van zeggen zal?

Het Werk van Stuart onderscheidt zich door talrijke blijken van veelsoortige kennis, inzonderheid in het vak der land- en staathuishoudkunde. Daar hij bij iedere gedenkwaardige plek de geschiedkundige herinneringen vermeldt, die zich daaraan hechten, hebt gij gelegenheid 's mans historisch geheugen te bewonderen. Door de inlassching van Officiëele Stukken, Proclamatiën, Brieven en dergelijke, wint zijn Werk aanmerkelijk in belang. Door het gebruik, dat hij maakt van andere schrijvers, en daaronder met name van des Hertogs reize, zet hij aan zijne aanteekenin-

[p. 449]

gen gezag en verscheidenheid bij. In de verdediging van Amerika tegen derzelver aanvallers, vooral tegen Misstr. Trollope, is hij gematigd en overtuigend; en ofschoon hij hier en daar zijn Werk met piquante bijzonderheden en anekdoten verlevendigt, is hij vreemd van alle bejag van geestigheid, die, door het zoeken naar uitersten, de waarheid in een schuinsch licht stelt. Men krijgt hem lief om zijne betuigingen van erkentenis voor de hem betoonde gastvrijheid en beleefdheid. Waar hij zijn Vaderland, in zijne berigten, met Amerika vermengt, is hij beminnelijk-onpartijdig; waar hij over de verschillende Godsdienstige gezindheden der Vereenigde Staten spreekt, heerscht er in zijnen toon gemoedelijke eerbied en broederlijke verdraagzaamheid. Kortom, de Auteur heeft niet alleen in alle opzigten aan al de eigenschappen eener goede en bruikbare reisbeschrijving voldaan, maar daarenboven aan zijn Vaderland een Werk geschonken, dat, om zijne letterkundige verdiensten, eene onderscheidende plaats in de lektuur van smaak verdient.

Vraag mij verder niet, met welk gevoel mij de inhoud van dit boek vervuld heeft. Wat zou het u baten, te weten, welke hooge ingenomenheid de schildering van dat Land in mij opwekt, dat - maar ge kent de Ode van Boxman. Liever, dan die hier te omschrijven, laat ik ten slotte de schets van Washington Irving volgen, die gij als eene soort van pièce justificative op den heerlijken lierzang kunt aanmerken: (II. 118).

‘Het nationaal karakter is nog in een' gistenden staat, het kan schuimen en nederzinken, maar de bestanddeelen zijn gezond. Het heeft reeds bewijzen van krachtige hoedanigheden gegeven, en het geheel belooft zich tot eene uitnemende zelfstandigheid te zullen vormen. Maar de oorzaken, welke werkende zijn om hetzelve te versterken en te veredelen, en de dagelijksche bewijzen der bijzonder goede eigenschappen gaan voor de kortzigtige opmerkers verloren, die alleen gevoelig zijn voor de kleine reinheden, aan deszelfs tegenwoordigen toestand bijzonder eigen. Deze zijn alleen in staat, om over oppervlakkige zaken te oordeelen, of over die zaken, welke in aanraking met hun eigenbelang of personeele gunstbewijzen komen. Zij missen eenige van die gemakkelijke gerijfelijkheden en nietsbeduidende genoegens, die aan eenen ouden, geheel voltooiden en overbevolkten Staat eigen zijn, waar de gelederen van den nuttigen arbeid opgevuld zijn, en velen een slaafsch bestaan verdienen, door de grilligheden van den smaak en zelfsinvolging (?) te bestuderen. Deze nietige genoegens zijn echter bij kleingeestigen alle van belang, en zij zien niet, of zij willen niet erkennen, dat dezelve bij ons door groote en meer algemeen verspreide zegeningen vergoed worden.

‘Al de schrijvers van Engeland vereenigd, indien het mogelijk

[p. 450]

was, dat zij hunne talenten aan zulk eene nietswaardige vereeniging konden wijden, zouden onze snelle opkomende (snel-opkomende? of wat is snelle belangrijkheid?) en weergaloozen voorspoed niet kunnen verbergen. Zij zouden niet kunnen ontkennen, dat deze hunne (hun) oorsprong niet alleen te zoeken is in natuurlijke en plaatselijke, maar ook in zedelijke oorzaken, - in de staatkundige vrijheid van nuttige kennis, de heerschende, gezonde, zedelijke en Godsdienstige grondbeginselen, welke kracht en geest aan het karakter van het volk bijzetten: en welke inderdaad de erkende en wonderbare steunsels van hunne eigene nationale kracht en glorie zijn geweest.’

Het Werk is over het algemeen beter vertaald, dan het bovenstaande zou doen denken, en buiten het vignet met eene steendrukplaat van den Niagara-val versierd.