'tGheestelijck Bloem-hofken
(1637)–Anoniem 'tGheestelijck Bloem-hofken–
AuteursrechtvrijBeplant met veel lieflijcke Bloemkens, van verscheyden Coleuren, tot dienst van alle Liefhebbers der Cantijcke soetgeurigheydt
[pagina 402]
| |
Op de wijse: Van den 78. Psalm. O mijn volck wilt mij leeringh nu aenhooren,Wel op mijn Harp, wilt lieffelijck uytbeelden,
Hoe dat Gods volck vervallen is door weelden,
‘t Welck Moyses sach van in voorleden tyden,
| |
[pagina 403]
| |
En David gingh het selfde oock belyden:
Hoe Israel is gansch gheweecken af,
Door dat het hem van God tot weelden gaf.
Gen raed en wasser om haer te verleyden,
Soo langh als sy (gedwongen) tot God schreyden:
Maer als de Roed’ eens op hiel van kastyden,
En datje d’hand Gods niet en wilden lyden,
Terstont sachmense dwalen uyt den wegh,
En maeckten met vleesch en bloet overlegh.Ga naar voetnootm
Alsoo ginck oock met d’Apostelsche Kercken,
Ghelijck men in den ouden tijd kan mercken:
Soo langh ‘t vervolgh haer overal benouden,
En datse hier gheen Tabernakel bouden:
Maer zwerfden als Pilgerims hier en daer,
Doen stont de Kerck in ‘t kruys als een Pilaer.
De Bisschoppen die men doen heeft ghevonden,
Ga naar voetnootmDie waren vroon, onstraffelijck van gronden,
Men sachse niet trachten na hooghe staten,
| |
[pagina 404]
| |
Maer hebben goedt exempel nae ghelaten:
Want sy al meest gelijck Slach-schapen soet
Hebben haer Leer bezeghelt met haer bloet.
Geen vyer, noch zweert, noch ooc der dieren tanden
Noch honger, noch doolen in vreemde Landen,
Noch spot, noch smaet, noch goederen berooven,
En kond in haer de Liefde Gods verdooven,
Iae hoe het Cruys haer meerder heeft ghesmert,
Hoe meer haer Ziel in Godt ghedronghen wert.
Ga naar voetnootmSo dat van spijt verdweenen de Tyrannen,
Als sy ontelbaer Vrouwen ende Mannen
Vrymoedigh saghen haer ten vyere gheven,
En datse met haer wreetheyd niet bedreven,
Dan datse ‘t zaet maer zaeyden overvloedt,
‘t Welck scheen te zijn der Martelaeren bloedt.
Och wat een vreugt wasser doen te aenschouwen,
Als de natuer was in sulck zwaer benouwen,
Hoogheyds verderf en konder niet in breecken,
| |
[pagina 405]
| |
Men hoefde niet konstigh te leeren spreecken:
‘t Smaeckten al soet wat uyt de Liefde quam,
Alst maer en wees de weghen van het Lam.
Niemand nae geld of goed behoefd’ te trachten,Ga naar voetnootm
Of datmen hem uyt ydel er sou achten;
Oock hoefde men gheen Kercken groot te maken:
De predik-stoelen waren de brandt slaecken,
Op de Richt-plaets, ‘t volck hoorden aen ‘t Sermoen:
De Trommels waren de Luy-klocken doen.
d’Vader van ‘t kint, ‘t kint van de vader scheyde,
De vrou haer man, de man zijn vrouw geleyde
Ter doot, gelijck als na een Bruylofts jeughdigh,
In hechtenis sprongen de tranen vreuchdigh,
In ‘t schryden van der Liefden brieven soet:
Den stijl was gantsch gericht nae het gemoet.
‘t En quam niet nauw in de vergaderinghen,
Wie datter eerst sou spreecken, of sou singhen,
Of waer de plaets van Bisschop, of Diaken:
| |
[pagina 406]
| |
Men hoefden oock gheen nieuwen text te maecken,
Altijdt was daer matery by der handt,
Om ‘t hert tot troost te openen ‘t verstandt.
Ga naar voetnootmSomtijds werdt daer een groetenis ghelesen,
Somtijts werdt ‘t volck tot lijdsaemheyd gewesen:
Den kloecken strijd van soo veel vrome Helden,
Tot opmerck men somtijdts ten toone stelden;
Sy waren veel ghestadigh in ghebeen,
In ‘t Veld, of in verworpen Huyskens kleen.
Door Liefd de herten smolten al in eenen,
Men sach persoon van grooten noch van kleenen,
Van rijck, noch arm, ‘t waren ghemeyne leden,
Elck d’anders noot ghewilligh hulpe deden,
Want niemand uyt oorsake van ‘t ghewin
Quam tot ‘t Geloof, maer uyt gedrongen min.
God gaf zijn Kerck veel mannen van verstande,
Die elck om ‘t meest in grooten yver brande;
Die goedt noch bloedt en sochten te bevryden,
| |
[pagina 407]
| |
Want haer goedt was: om ‘s Heeren vvil te lyden.
D’een in de stadt, d’ander op ‘t veld seer vlack,
Met kommer, druck, en seer veel onghemack.
| |
Het tweede Deel. Hoe dat nae der handt, door de vrije tyden, de Bisschoppen weeldigh gheworden zijn, waer door sy ‘t Geloof verlooren, de lusten ghedient, en de Kerck tot een val ghebracht hebben.Waer doen de tyden nu verloopen waren,
Tot datmen schreef ontrent drie hondert jaren:
Doen ‘t zwaer vervolgh ten eynde is ghekomen,
Doen heeft men haest veranderingh vernomen:
Het kruys was wech, het vleys zijn vryheyd vont,
Dat gheen Tyran vermocht, dat deed de zond.
| |
[pagina 408]
| |
Door Constantinus eenen Keyser machtigh
Werden de Hoofden van de Kercke prachtigh,
Vet ende grof, en daer toe rijck van goeden,
Met zwaren twist sy op malkander worden,
’t Voorsitten socht elck, en ‘t hooghste gebied:
Doen sach men eerst der Kercken groot verdriet.
Elck houd’ om ‘t meest de steenen Tempels schoone,
Maer in den Gheest verloren sy de Kroone:
Concilien begosten te versaemen,
En wat sy sloten dat was jae, en Amen.
Dus door ’t goedt duncken hebben sy geplant,
In plaets van Gods gebodt, menschen verstant.
Ga naar voetnootmEerst’lijck door dien dat sy als ‘s werelds vrienden
De Coninghen nae haren wille dienden:
Op dats’ haer Rijck op aerden niet verlooren,
Want nae het Cruys en wildense niet hooren,
Trocken tot haer der Coninghen gheweldt
Op datse mochten blyven onghequelt.
| |
[pagina 409]
| |
Die eerst den lust der wereld moesten laten,
Dat waren nu meest vveldighe Prelaten:
Speel-hoven schoon, oock Ros-baren om tydenGa naar voetnootm
Was haer vermaeck, oock kost’lijcke Maeltyden,
En Christi Beeldt, dat eertijdts was in ‘t hert,
Nu aen den wand cierlijck ghehangen wert.
d’Rijckdommen, die inwendigh eerst bestonden,
Die werden nu al uyterlijck bevonden:
Kelcken van hout, werden in goudt verandert,
En ‘t geest’lijck goudt dat werd in hout verwandert,
Want door dien dat der Zielen kracht verdooft,
Soo weet het vleys geheel haer overhooft.
Hoewel dit vleys in lusten lagh bedoven,
‘t Wou noch den naem behouden van gelooven:
Want desen list haddet daer by ghevonden,Ga naar voetnootm
Dat het gheloof niet mindert door de sonden.
Siet hoe den Mensch, eylaes! vervallen kan,
Als hy niet stadigh in den Heer houdt an.
| |
[pagina 410]
| |
Die eertijdts waren selfs verjaeght gebannen,
Dat waren nu gheworden tot Tyrannen,
Sy waren met een houten Cruys te vreden,
Dat sy quansuys uytterlijck eere deden,
En meynden Godt was daer mede ghedient,
Hoe wels’ in ‘t hert noch bleven ‘s werelts vrient.
Soo wist de Slangh (nae Pauli Propheteren)
D’eenvoudigheydt door schalckheyt te verkeeren,
Midts liefde deser Werelt met haer lusten:
Want sy en laet Gods Kinderen niet rusten:
Watse niet kan verwinnen door de macht,
Dat doetse in het hert, door het ghedacht.
Doen werdt de vrou in de woestijn ghedreven,
En haer werden twee vleughelen ghegheven,
Op dat den Draeck haer niet en soud’ verslinden:
Godt lietse daer der zielen voedtsel vinden,
Die niet en droegh in ‘t hert dan synen Soon,
Sy werdt bewaerd als syn Oog-appel schoon.
| |
[pagina 411]
| |
Het derde Deel. Hoe dat eenighe Vroomen uyt de vervallen Kerck opstaende, met nieuwen yver weder begonnen hebben, welckers navolgers als de voorgaende door de klippen der aerdscher begheerlijckheydt schip-breuck in het gheloof gheleden, en een generael verval veroorsaeckt hebben.Gelijck een Wormken uyt des Phenix asschen,
Heeft God in ‘t laetst der tyden laten wassen,
Een volck, dat vyerigh socht nae Gods gheboden,
Dat ‘s Werelds lust en liefde is ontvloden:
Want God heeft haer ghesegent met het Cruys,
Ghelijck hy deed ‘t behinsel van sijn huys.
So langh het kruys, so langh de vyeren bloncken;
| |
[pagina 412]
| |
Soo langh Gods volck den bitt’ren kelck droncken
Soo langh sy hier hadden geen seker steden;
Soo langh de Weerelt haer heeft afghesneden:
Soo langh bloeyd’ ootmoet, liefden, en aendacht!
Soo langh was ‘s werelds vriendschap kleyn geacht
Maer doen den Sathan haer oock quam bekoren
En leyden haer des Werelds rijck te voren
En lietse vry op een sacht bedde rusten:
Doen werd het hert benevelt van de lusten,
Doen werd den Geest ghedruckt onder de voet,
‘t Geen men eerst vlood’ dat hieldmen nu voor goedt
Eerst quam de wereld door een Venster kijcken,
Maer men wild’ haer in alles niet ghelijcken,
Geleertheyd, pracht, rijckdom, en hooghe staten,
En woud’men in ‘t beginsel niet toelaten:
Maer door het langh ghevry van ‘s werelds boel,
Soo kreechse noch te met in ‘t hert haer stoel.
Als Dina door ‘t behagelijck aenschouwen,
| |
[pagina 413]
| |
Van ‘s lands kostuym, door Sichem quam in rouwen:
Soo werd ‘t onnoosel hert oock overwonnen,
Van ‘s Werels liefd’, want dese heeft begonnen
Haer rijckdom, schat, en gelt te prysen hoogh:
Soo datse door haer weeld’ menigh bedroogh.
Soo haest den smaeck in ‘t herte was ghekomen,
Van d’ydel weeld’, de liefd’ heeft afghenomen:
Want liefd’, en kruys in ‘t vleys, gaen veeltijd t’samen,
Maer nu begostmen hem het Kruys te schamen:
[...]a scheen dwaesheyd te zijn in lyden groot,
Veracht, versmaet te zijn, tot in den doodt.
Door vreese van Armoed’ of ander lyden,
[zor]ghvuldigheyt het herte quam bestryden,
En sprack: u leven nu seer langh kan wesen,
Mids datter gheen vervolgh en is te vreesen,
Loopt, timmert, plant, en set u Ziel gherust:
Dus werd het hert verleydt door valsche lust.
Ghelijck de Doornen ‘t goede zaet versticken,
| |
[pagina 414]
| |
Soo kan de sorgh der Zielen kracht in slicken,
Want Mammons dienst die breyt hem uyt met tacken
Van ydel eer, wellust, en veel ghemacken,
Spijs, dranck, en kleet, en noch de moeyt’ die ‘t geeft,
Den genen die ‘t soo suer ghewonnen heeft.
Want sy die in de Schoole Christi saten,
Die leerden nu het les van d’Advocaten:
Och! groot verderf, met tranen te beklaghen,
Of nu de oude Helden eens opsaghen,
En souden sy haer selfs niet achten sot,
Oft dese Rechts’-geleerden. vreemt van Godt.
Soo kan de lust der Weerelt d’oogen blinden,
En ‘t goede zaet in ‘t herte soo verslinden,
Dat men ‘t nau voelt door al het loos bedrieghen,
Want goeden schijn kan ‘t hert in slape wieghen,
En nemen wech de Wap’nen van den Helt,
Die als een Christen Rideer street in ‘t Velt.
Denckt hoe Is’rel in voorspoet en in weelden
| |
[pagina 415]
| |
Vervallen is, en quade vruchten teelden:
Oock d’Eerste Kerck, soo wy hebben ghesonghen,
Want als het vleys hier niet en word ghedwongen,
Maer datter heeft al synen vollen toom
‘t Schijn wat het wil, ‘t word in de deuchden loom.
Och! waeckt doch op, en leeft een Geest’lijck leven,
Eer dat ghy als een vloet word wech gedreven:
Bemint kleynheyd, oeffent u Geest van binnen,
Ghy sult meer rijckdom in der waerheyd winnen,
Dan u ‘t bedroch des werelts gheven kan,
Ist dat ghy door ‘t geloof wilt nemen an.
Denckt wat den Ionghelingh dede ‘t hert bedroeven,
En wat den Rijcken vrek dede vertoeven:
Wast niet den rijckdom en ‘s Werelts wellusten,
Die in het hert Gods rijck ghestadigh blusten?
Hoe wel, ‘t scheen wel, dat welheyt deed’ geen schaed,
Voor dat den Vreck het voeld’ alst was te laet.
Laet ons niet zijn als Peerden ende Muylen,
| |
[pagina 416]
| |
Die onder Toom, en Roede moeten schuylen:
Laet ons den tijdt die God gheeft uyt ghenade
Misbruycken niet, door wellust in het quade;
Laet ons in vryheydt zijn gheluck in druck,
Op dat ons vryheyd niet sy ongheluck:
‘t Is al uyt liefd’ dat God ons komt verquicken,
Maer als hy siet dat wy ons niet en schicken,
Hy kan wel haest zijn Roede weder senden,
Maer liever heeft hy dat wy ons om wenden,
En door zijn Min’ ghetrocken worden siet,
Want sonder min is alles min dan niet.
Hoe dwaes ist dan de Liefde te versmooren
In ‘t hert, door een bedrieghelijck bekooren;
Hoe dwaes ist dan de liefde te verquisten,
Aen d’ydelheyd, dewijl wy beter wisten;
Hoe dwaes ist dan de liefde niet te voen,
In ‘t hert, waer door sy klimt in haer fatsoen.
Siet principael op uwen Prins van boven,
| |
[pagina 417]
| |
Die hier op dese Werelt was verschoven:
Hy nam niet naen, het gheen men hem quam bieden:
Soeckt dat hy socht, en vliet ‘t geen hy ginck vlieden:
Maer soo ghy hem, door u wijsheyd hout mal,
Den tijdt komt, dat het u berouwen sal.
|
|