Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende nieuwe Testament (Leuvense bijbel 1548)

Dat .x. Capittel.

1

⁺ENde int hondertste ende tsestichste iaer is opghecomen Alexander Antiochus sone die toeghenaemt was die edele, ende hy heeft Ptolomaidem inghenomen, ende sij hebben hem ontfan-

+ A

[p. *732]

ghen, ende hy heeft daer gheregneert.

2

Ende Demetrius die coninck heuet ghehoort, ende hy heeft een seer groot heyr vergadert, ende is hem te ghemoete gegaen ten strijde.

3

Ende Demetrius heeft eenen brief ghesonden tot Ionathan met vreedtsamighe woorden, om dat hy hem groot maken soude,

4

want hy heeft gheseyt. Laet ons voorcomen met hem vrede te maken, eer dat hy dien make met Alexander teghen ons

5

want hy sal alle der quader dinghen ghedencken die wij ghedaen hebben teghen hem, ende teghen sijnen broeder, ende teghen zijn volc.

6

Ende hy heeft hem macht ghegheuen een heyr te verghaderen, ende wapenen te smeden, ende dat hy zijn gheselle soude wesen, ende datmen die ghijsels die in die borcht waren hem leueren soude.

7

Ende Ionathas is in Ierusalem ghecomen, ende hy heeft die brieuen ghelesen in die ooren van alle tvolc ende der gheender die in die borcht waren.

8

Ende sij hebben met een groote vreese gheureest, want si ghehoort hebben dat die coninc hem macht ghegheuen hadde een heyr te vergaderen.

9

Ende die ghijsels zijn Ionathe gheleuert, ende hy heeftse haren ouders weder ghegeuen.

10

Ende Ionathas heeft in Ierusalem ghewoont, ende hy heeft begonst te timmeren ende te vernieuwen die stadt.

11

Ende heeft gheseyt den ghenen die wercken maecten dat si die mueren souden op timmeren, ende den berch van Sion rontsomme met viercantighe steenen, tot een bewaringhe, ende si hebben alsoo ghedaen.

12

Ende die vreemdelinghen zijn gheuloden die in die stercten waren, die Bacchides opghetimmert hadde,

13

ende een ieghelijck heeft zijn plaetse ghelaten, ende is wechghegaen in zijn lant,

14

alleenlijck isser in Bethsura sommighe ghebleuen van die ghene die de wet ende Godts gheboden ghelaten hadden want dese stadt was hen tot een toeulucht.

15

Ende Alexander die coninck heeft ghehoort die beloften die Demetrius Ionathe gheloeft heeft, ende si hebben hem die strijden ende die crachtighe wercken vertelt, die hy ghedaen hadde, ende zijn broeders, ende die arbeyden die si ghearbeyt hadden,

16

ende hy heeft gheseyt. Sullen wij eenighen sulcken man vinden, ende nv wij sullen hem maken onsen vrint ende gheselle.

17

⁺Ende hy heeft eenen brief ghescreuen ende heeften tot hem ghesonden nae dese woorden segghende.

+ B

18

Die coninc Alexander onsen broeder Ionathe salicheyt.

19

Wij hebben ghehoort van v dat ghy een sterck man zijt van crachte, ende dat ghy bequaem zijt om ons vrint te sijne,

20

ende nv maken wij v heden den oppersten priester ws volcs, op dat ghy des conincs vrint ghenoemt wordet (ende hy heeft hem een purpur cleedt ghesonden ende een gulden croone) ende dat ghy met ons soudt houden, int tghene dat ons toebehoort, ende dat ghy vrintscap tot ons soudt houden,

21

Ende Ionathas heeft hem met dat heylich cleedt ghecleedt, in die seuenste maent int honderste ende tsestichte iaer, inden hooghen dach der loouertenten, ende hy heeft een heyr verghadert, ende heeft seer veel wapenen ghemaect.

22

Ende Demetrius heeft dese woorden ghehoort, ende hy is wter maten seer bedroeft gheweest ende heeft gheseyt.

23

Wat hebben wij dat ghedaen, dat Alexander ons verrascht heeft der Ioden vrintscap te vercrijghen, tot zijnder bescherminghe?

24

Ick sal hem oock scrijuen smeekende woorden, ende weerdicheden ende ghiften dat si met my willen zijn ter helpen.

25

Ende hy heeft hen ghescreuen met dese woorden. Die coninck Demetrius den Ioetschen volcke salicheyt.

26

Want ghy tot ons het verbont ghehouden hebt, ende hebt ghebleuen in onse vrintscap, ende en hebt niet ghegaen tot onse vianden, dat hebben wij ghehoort ende zijn blijde gheweest.

27

Ende nv houdt volstandelijck trouwe tot ons, ende wij sullen v goede dinghen wederom doen, voor tghene dat ghy met ons ghedaen hebt.

28

Ende wij sullen v lieden quijtscelden vele tribuyten, ende wij sullen v ghiften gheuen.

29

Ende ic ontslae nv v lieden ende alle die Ioden van tribuyt, ende tgelt des souts scelde ic v quijte, ende die croonen verdraghe ick v lieden, ende die derde deelen des saets,

30

ende die helicht van die vrucht der boomen die mijnen deele behooren, late ick v lieden van desen dach ende voortaen, datmen dat niet en neme van dlant van Iuda, ende van die drij steden die hen toegheuoecht zijn van Samarien, ende Galileen, van desen dach ende tot allen tijde,

31

⁺ende Ierusalem si heylich ende vrij met haren palen, ende die thienden ende tribuyten blijuen hare.

+ C

32

Ick gheue oock ouer die macht vander borcht die in Ierusalem is, ende ick gheue die den ouersten priester, dat hy daer in stelle soo wat mannen dat hy kiesen sal diese bewaren moghen.

33

Ende alle der Ioden zielen die gheuanghen zijn van dlant van Iuda in alle mijn rijck, laet ick vrij gaen om niet op dat si alle van tribuyt ontslaghen worden, ooc van haren vee.

34

Ende alle die iaerlijcsche feestdaghen ende sabbathen, ende die nieumaenden ende die ghesette daghen, ende die drij daghen voor den hooghen feestdach ende drij daghen nae den hooghen feestdach, laetse alle wesen, vrij ende verlaten, alle den Ioden die in mijn rijck sijn,

35

ende niemant en hebbe macht iet te doen, oft eenighe moeyte te roeren, teghen iemanden van henlieden in allen hen saken.

36

Ende laetter aenghescreuen worden vanden Ioden in des conincs heyr tot dertich duysent mannen, ende men sal hen soudie gheuen als dat behoort alle des conincs heyren, ende van henlieden sullender gheordineert worden die ghestelt sullen worden in die stercten des grooten conincs,

37

ende van dese salmen stellen op die orbaerlijcke saken des conincrijcs, die op trouwe ghehandelt worden, ende van henlieden sullen princen wesen, ende dat sij wandelen sullen in hen wetten, ghelijck die coninck beuolen heeft int lant van Iuda.

38

Ende die drij steden die den Ioetschen lande toegheuoecht sijn wt dat lantschap van Samarien laet metten Ioetschen lande gherekent worden, dat si wesen onder eenen heere, ende dat si gheen vreemde ouerheyt onderdaen en sijn, dan des opperste priesters

39

Ptolomaida ende sijn palen die welcke ick ghegeuen hebbe tot een ghifte den heylighen die in Ierusalem sijn, tot nootelijcke costen der heyligher plaetsen.

40

Ende ick gheue tot elcken iare vijfthien duysent siclen siluers van des conincs rekeninghe, die my toebehooren,

41

⁺ende alle datter ouert, dat si niet betaelt en hadden die ouer die nootelijcke saken waren in die voorleden iaren, datmen daer aff oock gheuen sal tot des huyswercken.

+ D

42

Ende daer ouer noch vijf duysent siclen siluers die si ontfinghen van die rekeninghen der heyligher plaetsen alle iaren, ende dat dese oock den priesters sullen toebehooren, die den dienst bedienen.

43

Ende soo wie totten tempel vlieden die te Ierusalem is, ende in alle sijn palen, inden coninc ghehouden sijnde in eenige sake, die salmen laten vrij gaen, ende alle dat hen toebehoort in mijn rijck dat laet hen vrij hebben.

44

Ende om te timmeren oft om te vermaken die wercken der heyliger plaetsen sullen die costen ghegheuen worden van des conincs renten,

45

ende om die mueren op te timmeren in Ierusalem, ende om die te versterckene int ronde

[p. *733]

sullen de costen ghegheuen worden van des conincs rekeninghe, ende om mueren te maken in Iudeen.

46

Maer als Ionathas ende het volck dese woorden ghehoort hebben, soo en hebben si die niet ghelooft, noch si en hebbense niet ontfanghen, want si sijn ghedachtich gheweest der grooter quaetheyt, die hy ghedaen heeft in Israel, ende hy haddese seer veel lijdens aengedaen,

47

Ende si hebben behaghen ghehadt in Alexander want hi hadde hen dierste gheweest van die woorden des vreedts, ende si hielpen hem tot alle daghen.

48

Ende die coninck Alexander heeft een groot heyr verghadert, ende heeft die heyren aenghebrocht teghen Demetrium.

49

Ende die twee coninghen hebben ghestreden, ende Demetrius heyr is gheuloden, ende Alexander heeft hem veruolcht, ⁺ende hy heeftse oueruallen.

+ E

50

Ende den strijdt is wtermaten seer machtich gheworden, tot dat die sonne onderghinc. Ende Demetrius is ghestoruen op dien dach.

51

Ende Alexander heeft legaten ghesonden tot Ptolomeum den coninck van Egipten nae dese woorden segghende.

52

Want ick wederom ghecomen ben in mijn rijck, ende gheseten ben in mijnder vaderen stoel, ende heb die heerlijcheyt ghecreghen ende Demetrium vernielt, ende heb ons lantschap beseten,

53

ende eenen strijdt met hem ghestreden, ende hy verwonnen is ende sijn heyrlegheren van ons, ende wij sitten in zijns rijcs stoel,

54

soo laet ons nv ooc met malcanderen vrintscap maken, ende gheeft my v dochter tot een huysvrouwe, ende ick sal v behoudt sone zijn, ende ic sal v ghiften gheuen, ende haer waerdicheyt.

55

Ende die coninc Ptolomeus heeft gheantwoort segghende. Gheluckich is den dach inden welcken ghy weder ghekeert sijt tot uwer vaderen lant, ende gheseten hebt inden stoel van hen rijck.

56

Ende nv sal ick v doen dat ghy ghescreuen hebt, Maer coemt my te ghemoete tot Ptolomaiden, dat wy malcanderen moghen sien ende dat ick v beloue ghelijck ghy gheseyt hebt.

57

Ende Ptolomeus is wt Egipten ghegaen, hy ende Cleopatra sijn dochter, ende hy is tot Ptolomaiden ghecomen int honderste ende tweentsestichste iaer.

58

Ende Alexander die coninck is hem te ghemoete ghecomen, ende heeft hem Cleopatram sijn dochter ghegheuen, ende hy heeft haer bruloft ghehouden in Ptolomaide als die coninghen pleghen, met grooter glorien.

59

Ende Alexander die coninc heeft Ionathe ghescreuen, dat hy hem te ghemoete comen soude.

60

Ende hy is met glorie nae Ptolomaidam ghegaen, ende hy is daer te ghemoete ghecomen den twee coninghen, ende hy heeft hen veel siluers ende gouts, ende ghiften ghegheuen, ende hy heeft gratie voor hen aensicht gheuonden.

61

Ende teghen hem sijn verghadert schadelijcke mannen wt Israel, boose mannen teghen hem claghende, ende die coninc en heeft op hen niet gheacht.

62

Ende hy heeft gheboden datmen Ionatham soude ontcleeden van sijnen cleederen, ende datmen hem cleeden soude met purpure, ende sij hebbent alsoo ghedaen. ⁺Ende die coninc heeft hem ghestelt om by hem te sitten.

+ F

63

Ende hy heeft tot sijnen princen gheseyt. Gaet wt met hem int midden vander stadt, ende roept wt dat niemant tseghen hem clachte en doe, van eenighe sake, ende dat hem niemant quellijck en si van eenighe redene.

64

Ende het is ghesciet nae dat si die claghen wouden, sijn glorie ghesien hebben die vercondicht worde, ende dat hy met purpure ghecleedt was, dat sij alle gheuloden sijn,

65

ende die coninck heeft hem groot ghemaect, ende hy heeft hem ghescreuen onder dierste vrienden, ende hy heeft hem ghestelt tot eenen vorst ende medegheselle der heerlijcheyt.

66

Ende Ionathas is wederom ghekeert in Ierusalem met vrede ende blijscap,

67

Int hondertste ende vijuentsestichste iaer is ghecomen Demetrius die sone Demetrij van Creta in zijnder vaderen lant.

68

Ende Alexander die coninck heuet ghehoort ende hy is seer droeue gheweest, ende hy is wederghekeert tot Antiochien.

69

Ende Demetrius die coninc heeft Apollonium capeteyn ghemaect, die ouer Coelesyrien was, ende hy heeft een groot heyr vergadert, ende hy is ghegaen tot Iammam, ende hy heeft tot Ionatham den ouersten priester ghesonden

70

segghende. Ghi alleen wederstaet ons, ende ick ben gheworden tot een bespottinghe, ende tot een verwijdt, om dat ghy teghen ons macht ghebruyct int gheberchte.

71

Daerom nv ist dat ghy betrouwen hebt in v vromicheden, Coemt nederwaerts tot ons te velde, ende laet ons daer malcanderen verghelijcken, want die cracht der orloghen is met my,

72

Vraecht ende verneemt wie dat ick ben, ende die andere die my helpen, die oock segghen dat uwen voet niet en mach staen voor ons aensicht, want v lieder ouders sijn tweemael ter vlucht ghekeert in hen lant,

73

ende hoe suldi nv moghen wederstaen soo grooten rosvolck ende heyr int velt daer gheen steen noch steenrootse en is, noch plaetse om te vlieden?

74

Als dan Ionathas ghehoort hadde Appollonius woorden, soo is hy beroert gheweest van moede. Ende heeft thien duysent mannen ghecoren, ende is wt gheghaen van Ierusalem, ende Simon sijn broeder is hem teghen ghecomen ter helpen,

75

ende sij hebben die heyrlegheren aenghebracht tot Ioppen, ende hy heeft hem wter stadt ghestoten, want Apollonius wachtschare was te Ioppe, ende hi heeft die stadt bestormt.

76

Ende die in der stadt waren, veruaert sijnde, ⁺hebben hem die poorten open ghedaen, ende Ionathas heeft Ioppen ingenomen.

+ G

77

Ende Appollonius heuet ghehoort, ende hi heeft drij duysent ruyters te peerde aenghebracht ende een groot heyr.

78

Ende hy is nae Azoten ghegaen als wech reysende, ende ter stont is hy te velde ghecomen, om dat hy een menichte peerde volcs hadde, ende dat hi daer in betrouwen hadde. Ende Ionathas heeft hem veruolcht tot Azoten, ende si hebben ghestreden.

79

Ende Appollonius heeft inden legher ghelaten een duysent rosuolcs achter hen heymelijc.

80

Ende Ionathas heeft vernomen datter laghen achter hem waren, ende sij hebben sijn heyr omringhet, ende sij hebben schichten int volck ghescoten, van smorghens totten auont toe,

81

Maer het volck stont ghelijck Ionathas beuolen hadde, ende hen peerden hebben ghearbeydt.

82

Ende Simon heeft sijn heyr wtghestooten, ende hi heeft tseghen het legioen ghestreden, want die ruyters te peerde waren vermoeydt, ende si sijn van hem ghebroken, ende sij sijn gheuloden.

83

Ende die door tvelt verstroeyt waren sijn gheuloden in Azoten, ende si zijn in Dagon haers affgods tempel ghegaen, dat si hen seluen daer behouden souden.

84

Ende Ionathas heeft Azoten aenghesteken, ende die steden die rontsom haer waren ende hy heeft hen roouen ghenomen, ende Dagons tempel, ende alle die ghene die daer in gheuloden waren hebben sij metten viere verbrant.

85

Ende die metten sweerde gheuallen sijn, metten ghenen die metten viere verbrant sijn, waren omtrent acht duysent mannen.

86

Ende Ionathas heeft die heyrlegheren van daer opghericht, ende hy heeft die tot Ascalon aenghebracht, ende sij sijn wter stadt hem te ghemoete ghegaen met grooter glorien.

87

Ende Ionathas is wederghekeert in Ierusalem met die sijne, hebbende veel roouen.

88

Ende

[p. *734]

het is ghesciet doen Alexander die coninc dese woorden ghehoort hadde, dat hy noch meer daer toe ghedaen heeft om Ionathan eerlijck te maken.

89

Ende hi heeft hem eenen gulden rinck ghesonden, alst ghewoonlijck is datmen der coninghen maghen gheuet Ende hy heeft hem Accaron ghegheuen, ende alle sijn palen tot een besittinghe.