Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende nieuwe Testament (Leuvense bijbel 1548)

Dat .vi. Capittel.

1

⁺ENde die coninck Antiochus doerwandelde die bouenste lantscappen, ende hy heeft ghehoort datter was een stadt Elymaides in dlant van Persen seer edele, ende seer rijck van gout ende siluer,

+ A

2

ende dat in haer eenen seer rijckelijcken tempel was, ende dat daer waren gulden gordijnen, ende pansieren, ende scilden die achterghelaten heeft Alexander Philips sone die Macedoniaen, dat dierste in Griecken lant gheregneert heeft.

3

Ende hy is ghecomen ende hy socht die stadt in te nemen, ende die te beroouen, ende hy en heuets niet ghemoghen, want het woert is bekent gheworden den ghenen die in die stadt waren,

4

ende sij sijn opghestaen ten strijde, ende hy is van daer ghevloden, ende wech ghetrocken met grooter droeffheyt, ende hy is wederghekeert in Babilonien.

5

Ende daer is een ghecomen die hem bootscapte in Persen hoe dat die heyrlegheren veriaecht waren die int lant van Iuda waren,

6

ende dat Lysias wech ghetrocken was met een groote macht ten iersten, ende dat hy veriaecht is gheweest voer der Ioden aensicht, ende dat die douer hant ghecreghen hebben met wapenen, ende met veel roouen die sij ghenomen hebben wt die legheren die sij verslaghen hadden,

7

ende dat sij omgheworpen hebben die affgrijselijcheyt die sij opghericht hadden opden outaer die in Ierusalem was, ende dat sij die gheheylichde plaetse alst te voren was, al om betimmert hadden met hooghe mueren. Maer oock mede Bethsuram hen stadt.

8

Ende tis ghesciet als die coninc dese woerden ghehoort hadde dat hi verscrict is gheweest, ende is seer beroert gheweest, ⁺ende hi is te bedde gheuallen, ende is in een ziecte gheuallen van droefheyt, om dat hem niet ghesciet en was alsoe hy dachte.

+ B

9

Ende hy was daer tot veel daghen. Want die groote droeffheyt is in hen vernieuwt geweest, ende hy heeft ghemeynt dat hi steruen soude.

10

Ende hi heeft alle sijn vrienden gheroepen, ende heeft tot hen geseyt. Den slaep is van mijnen ooghen wech ghegaen, ende ic ben heel veruallen, ende ontsoncken metter herten van sorchuuldicheyt,

11

ende ic heb gheseyt in mijn herte. Tot in wat tribulatien ben ic ghecomen, ende in wat baren der droefheyt, daer ic nu in ben, die blijde was, ende ghemint in mijn macht?

12

Maer nu ghedencke ic der quader dinghen die ic in Ierusalem ghedaen hebbe. Van waer ick wechghenomen hebben alle die gulden ende silueren roouen, die daer in waren, ende ick heb ghesonden datmense wech halen soude die in Iudeen woonden, sonder sake.

13

Daerom heb ic bekent dat my daerom alle dese quaden gheuonden hebben, ende siet ick vergae van grooter droeffheyt in een vreemt lant.

14

Ende hy heeft gheroepen Philippum eenen van zijnen vrienden, ende hy heeft hem ghestelt ouer alle sijn rijck,

15

ende hy heeft hem ghegheuen zijn croonement, ende zijn eerlijck cleedt, ende sijnen rinck om dat hy halen soude Antiochum sijnen sone, ende dat hy dien opvoeden soude, ende dat hy regneren soude.

16

Ende Antiochus die coninck is daer ghestoruen int honderste, ende neghenveertichste iaer.

17

Ende Lysias heeft vernomen dat die coninck ghestoruen is, ende hy heeft gheordineert dat Antiochus sijn sone regneren soude, den ionghelinck die hi voedde, ende hi heeft sijnen naem ghenoemt Eupator.

[p. *727]

18

Ende die ghene die in die stercte waren hebben Israel besloten rontsomme die heylighe plaetsen, ende sij sochten hen altijt quaet, ende der Heydenen vestinghe.

19

Ende Iudas heeft ghedacht hen te vernielen, ende heeft alle tvolck tsamen gheroepen dat hijse belegghen soude.

20

Ende sij sijn te samen vergadert, ende sij hebbense beleydt, int hondertste ende vijftichste iaer, ende sij hebben ghemaect groote boghen, ende storm scranschen.

21

Ende daer isser sommighe wtghegaen vanden ghenen die beleydt waren, ende sommighe vanden ongoddelijcken wt Israel hebben hen met die versaemt,

22

ende sij sijn wech ghegaen totten coninck, ende hebben gheseyt, Hoe langhe en doedi gheen recht, ende en wreecti onse broeders niet?

23

Wy hebben voerghenomen uwen vader te dienen, ende te wandelen in sijne gheboden, ende sijnen beuelen onderdanich te sijne,

24

ende ons volcs kinderen vervreemden hen daer om van ons, ende soo wie datter van ons lieden gheuonden werden die werden dootgheslaghen, ende onse erffenissen werden gherooft.

25

Ende sij en hebben tot ons alleen die hant niet wtghesteken, ⁺maer ooc in alle onse palen,

+ D

26

ende siet sij sijn heden aenghecomen tot die borcht in Ierusalem, om die in te nemen, ende die stercte in Bethsura hebben sij sterck ghemaect,

27

ende ten sij dat ghy hen verrasscht, soe sullen sij noch meerder dinghen doen dan dese, ende ghy en sultse niet connen verwinnen.

28

Ende die coninc is gram gheworden als hy dit ghehoort heeft, ende hy heeft alle sijn vrienden tsamen gheroepen, ende die princen sijns heyrs, ende die ghene die ouer dat rosuolck waren,

29

ende ooc van den anderen rijcken, ende van die eylanden der zee sijnder tot hem ghecomen ghehuerde heyren.

30

Ende tghetal van sijnen heyre was hondert duysent mannen te voete, ende twintich duysent ruyters te peerde, ende tweendertich Elephanten gheleert ten strijde.

31

Ende sij sijn ghecomen doer Idumeen, ende sijn aenghetrocken tot Bethsuram, ende sij hebben veel daghen ghestreden, ende sij hebben storm scrancschen ghemaect, ende sij zijn wtghecomen, ende hebben die metten viere verbrant, ende sij hebben manlijck ghestreden.

32

Ende Iudas is aff ghetrocken vander borcht, ende hy heeft die heyrlegheren voert doen trecken tot Bethzacharam, teghen des conincs legheren.

33

Ende die coninck is opghestaen voer dlicht, ende hy heeft die heyrlegheren verwect, om gheweldichlijck aen te trecken teghen den wech van Bethzacharam, ende die heyren hebben hen tsamen bereyt ten strijde, ⁺ende sij hebben met trompetten gheluyt ghemaect,

+ E

34

ende den elephanten hebben sij ghetoont dbloet der druyuen ende der moerbesien, om die ten strijde fel te maken,

35

ende sij hebben die beesten ghedeelt doer die legioenen, ende by elcken elephant stonden duysent mannen in pansieren die tsamen gheketent waren, ende metalen helmen waren op hen hoofden, ende vijf hondert ghescicte ruyters te peerde waren wtghecoren tot elcker beesten.

36

Dese waren daer voer den tijt, soe waer die beeste was, ende waer henen dat die ghinck, ghinghen sij, ende sij en sceydden van haer niet.

37

Ende oock waren daer op houten vaste torren bescermende elcke beeste, ende daer op waren oock groote ghescutten, ende op elck waren tweendertich mannen van crachte, die van bouen vochten, ende binnen was die meester der beesten.

38

Ende het ander deel van dat rosvolck heeft hy ghestelt aen beyde die sijden in twee deelen, om dat heyr met trompetten te beroeren ende om voerts te dringhen die ghehoopt waren in hen legionen.

39

Ende als die sonne wederblincte in die gulden ende metalen scilden soe wederscenen die berghen daer aff, ende sij hebben wedergheblinct als vierighe lampen.

40

Ende het een deel van des conincs heyr is versceyden gheweest op die hooghe berghen, ende dat ander deel doer die nederplaetsen, ende sij ghinghen behoeddelijck ende ghescictelijck.

41

Ende alle die dlant bewoonden werden beroert van tgheluyt van haerder menichten, ende van dat gheruchte der scaren, ende van dat clincken der wapenen, want het was een seer groot heyr ende sterck.

42

Ende Iudas is aencomen ende sijn heyr ten strijde, ende daer isser van des conincs heyre gheuallen seshondert mannen.

43

⁺Ende Eleazar die sone van Zaura heeft ghesien een van den beesten ghepansiert met des conincs pansieren, ende sij was hooghe bouen die ander beesten, ende hem heeft ghedocht dat die coninc daer op was,

+ F

44

ende hy heeft sij seluen ghegheuen dat hy sijn volck verlossen soude, ende dat hi sij seluen eenen eewighen naem vercrijghen soude.

45

Ende hy is tot haer gheloopen cloeckelijck int midden van dat legioen, dootslaende aen die rechte ende slincke hant, ende sij vielen van hem herwaerts ende derwaerts.

46

Ende hy is ghegaen onder die voeten des elephants, ende hi heeft sij seluen onder dien ghestelt, ende hy heeft hem ghedoot, ende die beeste is ter eerden gheuallen op hem, ende hi is daer ghestoruen.

47

Ende siende des conincs macht, ende dat gewelt van sijnen heyre, hebben sij affgheweken van hen.

48

Maer des conincs heyr legheren sijn teghen hen opghetrocken tot Ierusalem ende des conincs heyren sijn aenghecomen aen Iudeen, ende den berch Sion.

49

Ende hy heeft pays ghemaect metten ghenen die in Bethsura waren, ende sij sijn wter stadt ghegaen, want sij en hadden gheen victalie die daer besloten waren, om dat des lants Sabbothen waren.

50

Ende die coninck heeft Bethsuram inghenomen, ende hy heeft daer hoeders ghestelt om die te bewaren.

51

Ende hy heeft die heyren ghekeert tot die plaetsen der heylighinghen, tot veel daghen, ende hy heeft daer groote ghescutten opghestelt, ⁺ende stormscransen, ende instrumenten om vier te scieten, ende boghen om steenen te scieten, ende schichten, ende scorpioenen om pijlen te scieten, ende slingheren.

+ G

52

Ende sij hebben oock scransen ghemaect teghen hen scransen, ende sij hebben veel daghen ghestreden.

53

Ende daer en was gheen victalie in die stadt, om dat het seuenste iaer was, ende die int Ioetsche lant ghebleuen waren vanden Heydenen, die hadden verteert die bleuelinghen der dinghen die opgheleydt waren.

54

Ende in die heylighe plaetsen waren luttel mannen bleuen, want den hongher haddese beuanghen, ende sij sijn verstroeyt een ieghelijck in sijn plaetse.

55

Ende Lysias heeft ghehoort dat Philippus den welcken die coninck Antiochus ghestelt hadde, te wijle dat hy noch leefde, om dat hy sijnen sone Antiochum opvoeden soude, ende dat hy regneren soude,

56

wederom ghecomen was van Persen ende Meden, ende het heyr dat met hem wech ghegaen was, ende dat hy begheerde die saken des rijcs te ontfanghen,

57

ende heeft hem ghehaest te gaen, ende te segghen totten coninck, ende die princen des heyrs. Wy vergaen daghelijcs, ende wy hebben luttel lijftocht, ende die plaetse die wy belegghen is sterck besloten, ende ons staet te bescicken vanden rijcke.

58

Aldus laet ons desen menschen die rechte handen gheuen, ende laet ons met hen vrede maken,

[p. *728]

ende met allen haren volcke,

59

ende wy sullen hen ordineren dat sij wandelen sullen in hen wettelijcke insettinghen, als te voren, want om hen wettighe insettinghen, die wy versmaet hebben, sijn sij gram gheweest, ende hebben alle dese dinghen ghedaen.

60

Ende het woert heeft behaghet voer des conincs aensicht, ende sijnder princen, ende hy heeft tot hen ghesonden om vrede te maken, ende sij hebben dien ontfanghen.

61

Ende die coninck heeft hen ghesworen ende die princen, ende sij sijn wt die stercte ghegaen.

62

Ende die coninck is binnen ghegaen op den berch van Sion, ende hy heeft die stercte vander plaetsen ghesien, ende hy heeft haestelijck den eedt ghebroken die hy ghesworen hadde, ende hy heeft beuolen datmen den muer affbreken soude int ronde.

63

Ende hy is haestelijck wech ghetrocken ende wech ghegaen nae Antiochien, ende hy heeft Philippum gheuonden heerscappie hebbende ouer die stadt, ende hy heeft teghen hem ghestreden, ende hy heeft die stadt ghewonnen.