Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende nieuwe Testament (Leuvense bijbel 1548)

Dat .iij. Capittel.

1

⁺ENde Iudas diemen noemde Machabeus sijn sone is voer hem opghestaen,

+ A

2

ende alle sijn broeders hielpen hem, ende alle die hen versaemt hadden met sijnen vader, ende sij streden Israels strijdt met blijscap.

3

Ende hy heeft die glorie sijnen volcke verbreydt, ende hy heeft sij seluen ghecleedt met een pansier als een ruese, ende hy heeft hem seluen omgort met orloochsche wapenen in die

[p. *722]

strijden, ende hy bescermde die heyrlegheren met sijnen sweerde.

4

Hy is den leuw ghelijck gheworden in sijn wercken, ende als eens leuws welpen briesschende in die iacht.

5

Ende hy heeft die boose veruolcht die ondersoeckende, ende die sijn volck verstoorden die heeft hy metter vlammen verbrant,

6

ende sijn vianden sijn verdreuen van zijnder vreesen, ende alle die werckers der boosheyt sijn verstoort gheweest, ende die salicheyt is voerspoedich gheweest in zijn handt.

7

Ende hy creytte veel coninghen, ende hy verblijdde Iacob met sijnen wercken, ende inder eewicheyt blijft sijn ghedenckenisse in ghebenedidinghe.

8

Ende hy doerwandelde die steden van Iuda, ende hy heeft die ongoddelijcke daer wt vernielt, ende hy heeft die gramscap van Israel affghekeert.

9

Ende hy is vernaemt gheweest tot dat wterste der aerden, ende hy heeft vergadert die ghene die verloren ghinghen.

10

Ende Apollonius heeft die Heydenen vergadert, ende van Samarien een veel ende groote macht, ⁺om te strijden teghen Israel.

+ B

11

Ende Iudas heuet vernomen, ende hy is hem te ghemoete ghetrocken ten strijde, ende hy heeft hem gheslaghen ende ghedoot, ende daer sijn veel ghewonde nedergheslaghen, ende die andere sijn ghevloden,

12

ende hy heeft hen roouen ghenomen, ende Apollonius sweert heeft Iudas ghenomen, ende hy heeft daer mede ghestreden tot allen daghen.

13

Ende Seron die prince des heyrs van Sirien heeft ghehoort dat Iudas een vergaderinghe der gheloouigher vergaderde, ende dat hy die vergaderinghe met hem hadde,

14

ende hy heeft gheseyt, Ick sal my seluen eenen naem maken, ende ick sal gheeert worden int rijck, ende ick sal Iudam bestrijden, ende die ghene die met hem sijn, die des conincs woert versmaedden.

15

Ende hy heeft sij seluen bereydt, ende met hem sijn die heyren der ongoddelijcker opghetrocken stercke helpers, om dat sij wrake doen souden aen die kinderen van Israel.

16

Ende sij sijn aencomen tot Bethoron toe, ende Iudas is hen te ghemoet ghegaen met luttel volcs.

17

Maer doen sij het heyr saghen hen te ghemoet comende, soo hebben sij tot Iudam gheseyt, Hoe sullen wy luttel moghen strijden teghen soo groote menichte, ende soo stercke daer wy oock heden vant vasten vermoydt sijn?

18

Ende Iudas heeft gheseyt, Tis licht om doen, datter vele souden besloten werden in die hant van luttele, ende daer en is gheen ondersceydt voer daenschijn Godts van den hemel te verlossen doer vele, ende doer luttele.

19

⁺Want in die menichte des heyrs en is die victorie der orloghen niet maer vanden hemel is die stercheyt.

+ C

20

Sy comen tot ons in een versmadende ende hoouerdighe menichte, dat sij ons verderuen souden ende onse huysvrouwen, ende onse kinderen, ende om dat sij ons souden beroouen,

21

maer wy sullen vechten voer onse zielen, ende voer onse wetten,

22

ende die Heere selue salse vernielen voer ons aensicht, maer ghy en wilt hen niet vreesen.

23

Maer doen hy ophiel van spreken, soo heeft hijse onuersienlijck bespronghen, ende Seron werde vernielt, ende sijn heyr voer sijn aensicht,

24

ende hy heeften veruolcht inden nederganck van Bethhoron tot int velt, ende van hen lieden sijnder gheuallen acht hondert mannen, maer die andere sijn ghevloden int lant van Philisthijm.

25

Ende die vreese van Iudas ende sijnder broeders, ende sijn veruaertheyt is gheuallen op alle die Heydenen rontsomme van hen lieden,

26

ende sijnen naem is totten coninck ghecomen, ende van Iudas strijden spraken alle die Heydenen.

27

Als dan die coninck Antiochus ghehoort hadde dese woerden, soo is hy gram van moede ghewerden, ende hy heeft ghesonden, ende vergadert een heyr van alle sijn rijck, seer stercke heyrlegheren,

28

⁺ende hy heeft sijn scatkiste open ghedaen, ende hy heeft den heyre soudt ghegheuen tot een iaer toe, ende hy heeft hen gheboden dat sij bereedt sijn soude tot alles.

+ D

29

Ende hy heeft ghesien dat het ghelt van die scatten faelgeerde, ende dat die tribuyten des lantscaps luttel waren, om den tweedracht ende om die scade die hy ghedaen hadde opt lant, dat hy die wetten wechnemen souden die van dierste daghen gheweest hadden,

30

ende hy heeft ghevreest dat hij niet ghenoch en soude hebben eenwerf ende anderwerf tot die costen, ende ghiften die hy te voren ghegheuen hadde met milder hant, ende was ouervloedich gheweest bouen die coninghen die voer hem gheweest hadden.

31

Ende hy was seer mismoetich, ende hy heeft ghedacht in Persiden te reysen, ende te nemen die tribuyten der lantscappen, ende te vergaderen veel siluers.

32

Ende hy heeft Lysiam eenen edelen man van conincs gheslachte ghelaten, ouer die saken des rijcs, vande vloet Euphrates tot den vloet van Egypten,

33

ende dat hy Antiochum sijnen sone soude voeden, tot dat hy wederom quame.

34

⁺Ende hy heeft hem gheleuert die helicht vanden heyre, ende die Elephanten, ende hy heeft hem beuolen van alle die dinghen die hy wilde, ende van die ghene die in Iudeen ende in Ierusalem woonden,

+ E

35

ende dat hy tot hen een heyr senden soude om te vernielen, ende wt te roeyen die cracht van Israel, ende die bleuelinghen van Ierusalem, ende om hen ghedenckenisse wech te nemen van der plaetsen,

36

ende dat hy daer bewoonders stellen soude, die vreemde kinderen, in allen hen palen, ende dat hy metten lote hen lant soude wtdeylen.

37

Ende die coninck heeft ghenomen het deel van dat heyr dat daer bleuen was, ende hy is wtghegaen van Antiochien, sijns rijcs stadt, int hondertste, ende seuenenveertichste iaer, ende hy is ouer den vloet Euphrates ouergheuaren, ende hy doerwandelde die bouenste lantscappen.

38

Ende Lysias heeft ghecoren Ptolomeum den sone Dorymini, ende Nicanorem ende Gorgiam, machtighe mannen van des conincs vrienden,

39

ende hy heeft met hen ghesonden veertich duysent mannen, ende seuen duysent ruyters ter peerde, dat sij comen souden int lant van Iuda, ende dat sij dat souden verderuen nae des conincs woert.

40

⁺Ende sij sijn voerts ghetrocken met alle hen macht, ende sijn ghecomen, ende nedergheslaghen tot Ammaum, int plat veltachtich lant.

+ F

41

Ende die coopluyden der landen hebben haren naem ghehoort, ende sij hebben seer veel siluers ende goudts ghenomen, ende knechten, ende sij sijn in die heyrlegheren ghecomen, dat sij die kinderen van Israel souden tot slauen ontfaen, ende met hen sijn versaemt die heyren van Syrien, ende van der vreemdelingher lant.

42

Ende Iudas ende sijn broederen hebben ghesien dat die quaden vermenichfuldicht waren, ende die heyren quamen aen tot hen palen, ende sij hebben vernomen des conincs woerden, die hy den volcke gheboden hadde te doen tot verderffenisse ende vernielinghe,

43

ende sij hebben gheseyt een ieghelijc tot sijnen naesten. Laet ons die verworpenheyt ons volcs oprichten, ende laet ons strijden voer ons volc ende voer onse heylighe dinghen.

44

Ende daer is een vergade-

[p. *723]

ringhe te samen comen, dat sij souden bereedt sijn ten strijde, ende dat sij bidden souden, ende bermherticheyt ende ghenadicheden begheren.

45

Ende Ierusalem en worde niet bewoont, maer sij was als een woestijne, daer en was niemant die daer inghinck ende wtghinck van haren ingheborene, ende die heylighe plaetse werde vertreden, ende die kinderen der vreemdelinghen waren in die borcht, daer was die wooninghe der Heydenen, ende die wellusticheyt is affghenomen van Iacob, ende die fluyte ende die herpe hebben daer opghehouden.

46

Ende sij sijn vergadert ende ghecomen in Maspha teghen Ierusalem, want in Maspha was die plaetse des biddens te voren in Israel.

47

Ende sij hebben ghevast op dien dach, ende sij hebben hen seluen ghecleedt met haren cleederen, ende sij hebben asschen op hen hoofden gheleydt, ende sij hebben hen cleederen ghescoert,

48

ende sij hebben die boecken vander wet wijt open ghespannen, waer wt dat die Heydenen ondersochten die ghelijckenisse van haren affgods beelden,

49

ende hebben die priesterlijcke ornamenten ghebracht, ende die ierste vruchten, ende die thienden, ende sij hebben die Nazareen verwect, die de daghen veruult hadden,

50

ende sij hebben met luyder stemmen ten hemel gheroepen segghende. ⁺Wat sullen wy desen doen, ende waer henen sullen wy die leyden?

+ G

51

ende v heylighe plaetsen sijn vertreden, ende sij sijn ontsuyuert, ende v priesters sijn gheworden tot een bescreynghe ende tot een vernederinghe,

52

ende siet die natien sijn teghen ons vergadert, dat sij ons heel verderuen souden. Ghy weet wat sij teghen ons dencken.

53

Hoe sullen wy moghen staende blijuen voer hen aensichten, ten sij dat ghi Godt ons helpt?

54

Ende sij hebben met trompetten ghetrompt met luyder stemmen.

55

Ende hier nae heeft Iudas ghestelt hooftmannen des volcs duysenste mannen, ende hondertste mannen ende vijftichste mannen ende thiende mannnen.

56

Ende hi heeft geseyt den ghenen die huysen timmerden, ende huysvrouwen trouden, ende wijngaerden planten, ende den veruaerden, dat sij wederom keeren souden, een ieghelijck in sijn huys, nae die wet.

57

Ende sij hebben die heyrlegheren doen vertrecken, ende hebben die ghestelt ten suyden van Emmaum.

58

Ende Iudas heeft gheseyt, Omgort v ten strijde, ende weest vrome kinderen, ende weest bereedt teghen morghen vroech dat ghy strijden moecht teghen dese natien, die versaemt sijn teghen ons, om ons te verderuen, ende onse heylighe dinghen,

59

want het is ons beter inden strijdt te steruen dan te sien de quaden ons volcs, ende der heyligher dinghen.

60

Ende alsoo den wille inden hemel wesen sal, alsoo moet gheschieden.