Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende nieuwe Testament (Leuvense bijbel 1548)

Dat .xiij. Capittel.

1

⁺ENde daer was een man woonende in Babilonien, ende sijnen naem was Ioacim.

+ A

2

Ende hy heeft een huysvrouwe ghenomen Susanna ghenaemt, Helchias dochter wtermaten scoone, ende Godt vreesende,

3

want haer ouders, om dat sij rechtuerdich waren, hebben hen dochter gheleert na Moyses wet.

4

Ende Ioacim was seer rijck, ende hi hadde eenen boomgaert neffens sijn huys, ende tot hem verghaderden die Ioden, om dat hy die eerlijcste van alle was.

5

Ende op dat iaer sijnder twee oude rechters ghemaect van die welcke die Heere ghesproken heeft. Dat die

[p. *686]

[afbeelding] ongerechticheyt wt Babilonien ghecomen is van die oude richters, die tvolc schenen te regeren.

6

Dese verkeerden dicmaels in Ioacims huys, ende alle die ordeelen hadden die quamen tot hen,

7

maer als het volck wederom ghekeert was ten middage, so ghinc Susanna, ende wandelende in haers mans boomgaert.

8

Ende die ouders saghense dagelijcs ingaende ende wandelde, ende si ontstaken in oncuyscher begeerlijcheyt tot haer,

9

ende sij hebben haerlieden sin omghekeert, ende si hebben hen ooghen affgeweken dat si den hemel niet sien en souden, noch ghedachtich wesen der rechtuerdiger ordeelen.

10

⁺Aldus waren si beyde ghewont met haer liefde, ende si en hebben malcanderen hen lijden niet te kennen ghegeuen,

+ B

11

want sij scaemdens hen malcanderen hen begeerlijcheyt te openbaren, willende met haer versamen,

12

ende si wachten dagelijcs sorchuuldichlijc om haer te sien. Ende deen seyde totten anderen.

13

Laet ons thuys gaen, want het is die vre vanden noenmael. Ende wtghegaen sijnde, sijn si van malcanderen ghesceyden.

14

Ende als sij wederom comen waren, soo sijn si weder op een plaetse gecomen, ende vraghende van malcanderen die sake, hebben si hen begeerlijcheyt beleden, ende doen hebben si int ghemeyn te samen eenen tijt ghestelt als si haer souden moghen alleen vinden.

15

Ende tis ghesciet als si eenen bequamen dach wachteden, dat si op eenen tijt inghegaen is ghelijc ghisteren ende eerghisteren, met twee ionghe dochters alleen, ende si wilde ghewasschen sijn inden boomgaert want het was heet,

16

ende daer en was niemant sonder die twee ouders verborghen, ende haer aenscouwende.

17

Aldus heeft si den ionghen dochters geseyt. Haelt mi olie, ende seepe, ende sluyt die doeren vanden boomgaert dat ic ghewasschen worde.

18

Ende si hebben ghedaen alsoo si gheboden hadde, ende si hebben die doeren vanden boomgaert ghesloten, ⁺ende si sijn wt gegaen door die achter doere, dat si halen souden dat si beuolen hadde, ende si en wisten niet dat die ouders daer binnen verborghen waren.

+ C

19

Ende doen die ionge dochters wtghegaen waren, soo sijn die twee ouders opgestaen ende si hebben tot haer gheloopen ende gheseyt.

20

Siet, die doeren vanden boomgaert zijn ghesloten, ende niemant en siet ons, ende wij hebben lust tuwaerts, daerom consenteert ons, ende versaemt v met ons.

21

Ist dat ghy niet en wilt, soo sullen wij teghen v ghetuygenis seggen datter een ionghelinc met v gheweest heeft, ende dat ghy om dese sake die ionge dochters van v wtghesonden hebt.

22

Susanna heeft gesucht ende geseyt. Van allen sijden heb ic benautheden, want ist dat ic dit doe, so ist my diedoot, maer ist dat ics niet en doe, soo en sal ick uwe handen niet ontgaen,

23

maer tis my beter sonder werc te vallen in v handen, dan te sondighen in des Heeren aensicht,

24

Ende Susanna heeft met luyder stemmen gheroepen, ende die ouders hebben ooc luyde gheroepen teghen haer.

25

Ende daer is een gheloopen tot die doeren des boomgaerts ende heeft die open ghedaen.

26

Als dan die knechten des huys het gheroep ghehoort hadden inden boomgaert, soo zijn si daer ingheuallen door die achter doere, dat si sien souden wat dat ware.

27

Maer na dat die ouders ghesproken hebben, so hebben die knechten hen seer ghescaemt, want noeyt en was sulc woort gheseyt van Susanna. ⁺Ende den dach van morghen is comen.

+ D

28

Ende als het volc ghecomen was tot Ioacim haren man, soo sijn die twee ouders ooc ghecomen vol boose ghedachten teghen Susannam dat si haer dooden souden.

29

Ende si hebben geseyt voor tvolc. Sendt tot Susannam Helchias dochter Ioacims huysvrouwe. Ende si hebben ter stont ghesonden,

30

ende si is ghecomen met haeren ouders ende kinderen, ende met allen haren maghen,

31

maer Susanna was seer teeder ende schoon van aensien.

32

Ende die boose hebben gheboden datmense ontdecken soude (want sij was bedect) op dat sij lieden te minsten alsoo souden versaedt worden van haer schoonheyt.

33

Aldus hebben die hare gheweent, ende alle die haer kenden.

34

Ende die twee ouders opstaende int midden des volcs hebben hen handen gheleyt op haer hooft.

35

Die welcke weenende heeft ten hemel opwaerts ghesien, want haer herte hadde betrouwen inden Heere.

36

Ende die ouders hebben gheseyt. Als wij wandelden inden boomgaert alleen, soo is dese inghegaen met twee ionghe dochters, ende si heeft die doeren vanden boomgaert ghesloten, ende heeft die ionghe dochters van haer wech ghesonden.

37

Ende tot haer is ghecomen een ionghelinck die daer verborghen was, ende hi heeft hem met haer versaemt,

38

Maer wij, doen wij waren inden hoec vanden boomgaert, siende die boosheyt, sijn tot hen gheloopen, ⁺ende wij hebbense ghesien tsamen boeleren.

+ E

39

Ende dien en consten wy voorwaer niet ghegrijpen want hy was stercker dan wij, ende die doeren open ghedaen hebbende is hy wt ghespronghen,

40

maer doen wij dese ghegrepen hadden, soo hebben wi haer gheuraecht, wie die ionghelinc was, ende si en heues ons niet willen te kennen gheuen, dees dincs sijn wij ghetuyghen.

41

Die menichte heeft henlieden ghelooft als den ouders, ende rechters des volcks, ende sij hebben haer ter doot ghedoemt,

42

maer Susanna heeft met een groote stemme luyde gheroepen ende gheseyt. Eewich Godt die der verholender dinghen kender zijt, die alle dinghen weet eer si ghescieden,

43

ghy weet dat si valsch ghetuyghenis teghen my ghegheuen hebben, ende siet ick sterue, hoe wel ick gheen van desen dinghen ghedaen en hebbe, die dese valschelijck versiert hebben teghen my.

44

Ende die Heere heeft haer stemme verhoort.

45

Ende als sij ter doot gheleydt werde, soo heeft die Heere den heylighen gheest verwect eens ionghe kints, wiens naem was Daniel,

46

ende hi heeft gheroepen met luyder stemmen. Ic ben suyuer van deser bloet.

47

Ende alle tvolc omghekeert sijnde tot hem heeft gheseyt. Wat redene is dit, die ghy ghesproken hebt?

48

Die welcke als ghestaen was int midden van henlieden heeft gheseyt. Sijt ghy kinderen van Israhel soo dwaes dat ghy niet ordeelende noch bekennende dat warachtich is die dochter van Israel verdoemt hebt?

49

⁺Keert wederom ten ordeele, want sij hebben valsch ghetuyghenisse teghen haer ghesproken.

+ F

50

Hierom ist volc wederom ghekeert met haesten, ende die ouders hebben tot hem gheseyt. Coemt ende sidt int midden van ons, ende gheuet ons te kennen, want God heeft v die eere des

[p. *687]

ouderdoms ghegheuen.

51

Ende Daniel heeft tot hen gheseyt. Sceytse verre van malcanderen, ende ic salse ondersceyden ordeelen.

52

Als sij dan versceyden waren van malcanderen, soo heeft hy den eenen van dien gheroepen, ende heeft tot hem gheseyt. Ghy verouder der quader daghen, nv zijn v sonden ghecomen die ghy te voren wracht,

53

ordeelende onrechtuerdige ordeelen, die onnoosele verdruckende, ende die misdadighe vrij latende. Daer die Heere seydt. Ghy en sult den onnooselen, ende rechtuerdighen niet dooden.

54

Nv dan ist dat ghy haer ghesien hebt, segt onder wat boom dat ghijse hebt sien met malcanderen spreken. Die welcke heeft gheseyt onder eenen schinus boom

55

Ende Daniel heeft gheseyt. Te recht hebdy gheloghen teghen v hooft, want siet die enghel Gods hebbende die sentencie van hem, sal v te midden van een snijden.

56

Ende als die wech ghedaen was, soo heeft hy den anderen doen comen, ende heeft hem gheseyt. Ghy saet van Chanaan ende niet van Iuda, die schoonheyt heeft v bedroghen, ende die begheerlijcheyt heeft v herte verkeert,

57

alsoo dedy den dochteren van Israel, ende die vreesende spraken tot v lieden, maer die dochter van Iuda en heeft v boosheyt niet verdraghen,

58

Nv dan segt my onder wat boom hebdijse beuonden malcanderen toe sprekende. Die welcke heeft gheseyt, onder eenen primus boom.

59

Ende Daniel heeft hem gheseyt ⁺Te recht hebdi ooc gheloghen teghen v hooft, want die enghel Gods blijft hebbende een sweert, dat hy v int midden van een deyle, ende v lieden doode.

+ G

60

Aldus heeft alle die vergaderinghe gheroepen met luyder stemmen, ende sij hebben Godt ghebenedijt, die behoudt die ghene die in hem hopen.

61

Ende si zijn te samen opghestaen teghen die twee ouders (want Daniel haddese verwonnen wt haren monde dat si valsch ghetuyghenisse gheseyt hadden) ende si hebben hen ghedaen ghelijc sij qualijc ghedaen hadden teghen haren naeste,

62

dat si doen souden nae Moyses wet, ende si hebbense ghedoot, ende het onnoosel bloet is behouden gheweest op dien dach.

63

Maer Helcias ende sijn huysvrouwe hebben Godt gheloeft voor hen dochter Susanna, met Ioacim haren man ende allen haer maghen, om datter gheen scandelijc dinck aen haer geuonden en was.

64

Ende Daniel is groot gheworden int aenscouwen des volcs, van dien dach ende voortaen.

65

Ende die coninck Astiages is versaemt tot sijnen vaderen, ende Cyrus van Persen heeft zijn rijc ontfanghen.

[afbeelding]