Den gheheelen Bybel, Inhoudende het oude ende nieuwe Testament (Leuvense bijbel 1548)

Dat .xxiiij. Capittel.

1

⁺MAer Abraham was out, ende van veel daghen, ende die Heere hadde hem in alles ghebenedijt,

+ A

2

Ende hi heeft gheseyt tot den outsten knecht van sijnen huyse, die ouer alle sijn goet was dat hy hadde, Legghet v hant onder mijn dgye,

3

dat ic v mach besweeren by den Heere Godt des hemels ende der aerden, dat ghy voer mijnen sone gheen huysvrouwe en neempt van die dochteren der Chananeen, daer onder ick woonachtich ben,

4

maer dat ghy sult ghaen tot mijn lant, ende mijn maesschap, ende van daer suldi voer mijnen sone Isaac een huysvrouwe nemen.

5

Ende die knecht heeft gheantwoerdt, Eest sake dat die vrouwe niet en wilt met my comen in dit lant, sal ick dan uwen sone moeten wederleyden ter plaetsen daer ghy wt ghegaen sijt?

6

Ende Abraham heeft gheseyt, Wacht v daer voer, dat ghy nemmermeer mijnen sone derwaerts weder om en leyt,

7

Die Heere God van hemelrijck, die my wt mijns vaders huyse ghenomen heeft, ende wt den lande van mijnder gheboerten, die my heeft gheseyt, ende my ghesworen, segghende, Dit lant sal ick uwen sade gheuen, die sal sijnen Enghel voer v senden, ende ghy sult van daer een huysvrouwe nemen voer mijnen sone,

8

maer eest bi alsoe dat v die vrouwe niet en wilt volghen, soe en suldi in den eedt niet ghehouden wesen, alleen soe en leydt mijnen sone derwaerts niet weder.

9

Dus heeft die knecht sijn hant gheleyt onder die dgye van Abraham sijns heeren, ende hy heeft hem ghesworen op dese woorden.

10

⁺Ende hy heeft ghenomen thien kemels wt dat cudde van sijnen heere, ende hy es wech gheghaen, draghende met hem van alderley sijns heeren goede, Ende wech reysende es hy ghetrocken in Mesopotamien tot die stadt Nachor,

+ B

11

Ende als hy die kemelen hadde doen nederligghen by die stadt, by eenen water put, des auonts, ter tijt als die vrouwen pleghen wt te comen om water te scheppen, soe heeft hy gheseyt.

12

O Heere mijns heeren Abrahams Godt, ick bidde u, wilt my heden ontmoeten, ende doet bermherticheyt met mijnen Heere Abraham.

13

Siet ick stae hier by dese water fonteyne,

[p. *57]

ende die dochteren van die inwoonders deser stadt sullen wtcomen om water te scheppen.

14

Aldus dan die ionghe dochter daer ic toe segghen sal, neycht v cruycke neder, dat ic drincken mach, ende datsij dan segghe, Drinct, ende daer toe sal ic uwen kemelen oec te drincken gheuen, dat is die selue die ghy bereyt hebt voer Isaac uwen dienaer, ende daer doer sal ick verstaen dat ghy bermherticheyt ghedaen hebt met mijnen heere.

15

Hy en hadde noch dese woorden niet volseyt in sijseluen, ende siet Rebecca quam wt, die dochter van Bathuel een sone van Melcha der huysvrouwen van Nachor Abrahams broedere, hebbende een cruycke op haer schoudere,

16

een ionghe dochter weselijck bouen maten, ende een seer schoone maghet, die noch van gheenen man bekent en was, Ende sij was nederwaerts ter fonteynen ghegaen, ende hadde haer cruycke gheuult ende quam wederomme.

17

Ende die knecht es haer te ghemoete gheloopen, ende heeft gheseyt, Gheeft my een luttelken waters te drincken wt uwer cruycken,

18

Ende sij heeft gheantwoerdt, Drinct mijn heere, ende haestelijck sette sij die cruycke neder op haren arm, ende gaf hem te drincken,

19

⁺Ende als hi ghedroncken hadde, soe seyde sij daer toe, Noch sal ick oec, v kemels te drincken scheppen, tot dat sij alle ghedroncken hebben,

+ C

20

Ende sij heeft haer cruycke wt ghegoten in die drenck backen, ende es weder gheloopen tot den put, om water te scheppen ende als sijt ghescept hadde, soe heeft sij dat alle den kemels ghegheuen.

21

Ende hy aensach haer aen al stille swijghende, begherende te weten, oft die Heere sijn reyse gheluckich hadde ghemaeckt, oft niet.

22

Maer nae dat die kemels ghedroncken hadden, soe heeft die man wtghehaelt gulden ooringhen wegende twee siclen, ende soe veel armringhen weghende thien siclen,

23

ende hy heeft tot haer gheseyt, Wiens dochter sijdi? segghet my, es in ws vaders huys oec plaetse om te herberghen?

24

Ende sij antwoerde, Ick ben die dochter van Bathuel Nachors sone, den welcken hem ghebaert heeft Melcha,

25

Ende daer toe heeft sij oeck gheseyt, ende tot onsent es seer veel caefs ende hoys, ende ruyme plaetse om te herberghen.

26

Die man heeft hem nedergheboocht, ende heeft den Heere aenbeden

27

segghende, Ghebenedijt es die Heere mijns heeren Abrahams, die sijn bermherticheyt ende warachticheyt niet en heeft ontnomen van mijnen heere, ende heeft my doer den rechten wech ghebracht ten huyse van mijns heeren broedere.

28

⁺Ende aldus es die ionghe dochter gheloopen, ende heuet ghebootschapt in haers moeders huys alle dat sij ghehoort hadde.

+ D

29

Ende Rebecca hadde eenen broeder ghenaemt Laban, die welck es haestelijck wtghegaen tot den man, daer die fonteyn was,

30

Ende als hi ghesien hadde in sijns susters handen die gulden ooringhen ende armringhen, ende als hy ghehoort hadde alle die woorden die sij vertelde, segghende, Dese dinghen heeft my die mensch gheseyt, soe es hy by den man ghecomen, die daer stont by die kemels, ende by die water fonteyne,

31

ende hy heeft tot hem gheseyt, Coemt binnen ghy ghebenedijde des Heeren, waerom staet ghy buyten? Ick heb dat huys bereyt, ende die plaetse voer die kemels,

32

Ende hy heeft hem ter herberghen inne ghebracht, ende die kemels ontladen, ende caef ende hoy ghegheuen, ende water om te wasschen die voeten der kemelen, ende der mans die met hem comen waren,

33

Ende hem es broot voergheleyt.

Maer hy seyde, Ick en sal niet eten, tot dat ick mijn redenen gheseyt hebbe, Ende Laban antwoerde hem, Spreeckt,

34

Ende hy seyde, Ick ben een knecht van Abraham,

35

ende die Heere heeft mijnen heere seer ghebenedijt, ende hy es machtich gheworden, ende hy heeft hem ghegheuen schapen, ende ossen, siluer, ende gout, knechten ende dienstvrouwen, kemels ende ezels,

36

Ende Sara mijns heeren huysvrouwe heeft mijnen heere eenen sone ghebaert in sijn oude daghen, ende hy heeft dien ghegheuen alle dat hy hadde.

37

Ende mijn heere heeft my besworen segghende, Ghy en sult voer mijnen sone gheen huysvrouwe nemen van die dochteren der Chananeen, in welcker lant ick woone,

38

maer ghy sult reysen tot mijns vaders huys, ende ghy sult voer mijnen sone een huysvrouwe nemen van mijnen maesschap,

39

maer ick antwoorde mijnen heere, ⁺Oft soe waer, dat die vrouwe niet en wilde met my comen?

+ E

40

Die Heere (seyt hy) voer wiens aenschijn dat ick wandele, sal sijnen Enghel met v senden, ende hy sal uwen wech voerspoedich maken, ende ghy sult mijnen sone een wijf nemen van mijnen gheslachte, ende van mijns vaders huys,

41

Ende als ghy coemt tot mijn naeste vrienden, en sij v gheen en gheuen, soe suldi vrij sijn van mijnder maledictien.

42

Dus ben ick heden ghecomen tot by die water fonteyne, ende ick heb gheseyt, Heere Godt mijns heeren Abraham, hebdy mijnen wech beschict, dien ick nv wandele,

43

Siet ick stae by dese water fonteyne, ende die maghet die wtcomen sal om water te scheppen, ende van my hooren sal, Gheeft my een luttelken te drincken wt uwer cruycken,

44

ende sij my segghen sal, Drinckt ghy, ende ick sal uwen kemelen oeck scheppen, dat es die vrouwe, welcke die Heere bereyt heeft voer mijns heeren sone.

45

Ende doen ick dit stillijck by my seluen peysde, soe es Rebecca ghesien comende met eender cruycken, die sij droech op haer schoudere, ende sij ghinck nederwaerts ter fonteynen, ende heeft water gheschepen, Ende ick seyde tot haer, Gheeft my een luttelken te drincken,

46

Ende sij heeft haestelijck haer cruycke afghesedt van haer scoudere, ende heeft tot my gheseyt, Drinckt ghy, ende uwen kemelen sal ick oeck te drincken gheuen, Ick heb ghedroncken, ende sij heeft die kemels ghewatert,

47

ende ick heb haer gheuraecht ende gheseyt, Wiens dochter sijdi? ende sij heeft gheantwoert, Ick ben Bathuels dochter die een sone es van Nachor, welck hem Melcha ghebaert heeft.

⁺Soe heb ick haer ooringhen aenghehanghen, om haer aensicht te vercieren, ende ick heb armringhen aen haer handen ghedaen,

+ F

48

ende ick heb my nedergheboocht, ende den Heere aenbeden, ende ick heb ghebenedijt den Heere mijns Heeren Abrahams Godt, die my doer den rechten wech ghebracht heeft, dat ick soude nemen die dochter van mijns heeren broeder voer sijnen sone.

49

Daer om eest sake dat ghy met mijnen heere bermherticheyt ende warachticheyt doet, soe segghet my maer eest dat v anders belieft, segghet my dat oeck, dat ick mach ghaen wech, ter rechter oft ter slincker sijden.

50

Ende Laban ende Bathuel hebben gheantwoert, Dit woert es vanden Heeren comen, daerom soe en

[p. *58]

moghen wi buyten sijn welbehaghen met v niet spreken,

51

Siet Rebecca es voer v, neemtse ende reyst wech, ende laetse wesen die huysvrouwe van ws heeren sone, ghelijck die Heere ghesproken heeft.

52

Als die knecht van Abraham dit ghehoort heeft, soe es hy nedergeuallen ende heeft den Heere aengebeden,

53

Ende hi heeft wtghehaelt silueren ende gouden iuweelen, ende cleederen, ende heeftse Rebecca ghegeuen voer een ghifte Ende haren broeders ende moeder heeft hy oec ghiften ghegheuen,

54

Ende eenen maeltijt houdende, ende tsamen etende ende drinckende sijn sij daer ghebleuen.

Maer die knecht smorghens opstaende heeft geseyt, Gheeft mi oerlof, dat ic mach reysen tot mijnen heere,

55

Ende haer broeders ende haer moeder hebben gheantwoerdt, ⁺Laet die ionghe dochter emmer thien daghen by ons blijuen, ende dan sal sij wech reysen.

+ G

56

En wilt my (seyt hij) niet houden, want die Heere heeft mijnen wech voerspoedich ghemaeckt, gheeft my oerlof dat ic mach reysen tot mijnen Heere.

57

Ende sij hebben gheseyt, laet ons die ionghe dochter roepen, ende laet ons haren wille vraghen,

58

ende als sij gheroepen ende comen was, soe hebben sij gheuraecht, Wildi met desen man gaen? Ende sij seyde, Ic sal gaen.

59

Dus hebben sij haer laten gaen, ende haer voestere, ende Abrahams knecht met sijnen ghesellen,

60

biddende Godt om voerspoet voer haer sustere, ende seggende, Ghy sijt ons sustere, wassen moet ghi tot duysentich dusenden, ende v saet moet besitten die poorten van sijnen vianden.

61

Aldus es Rebecca, met haren dienstmaechden op die kemelen ghegaen, ende es alsoe den man gheuolcht, die seer haestelijck wederom reysde nae sijnen heere.

62

Op dien tijt soe wandelde Isaac ouer den wech die gaet naden put, diemen noemt des leuenden ende sienden, want hy woonde int suyden lant.

63

Ende hy was wtgheghaen tot den acker om te ouerdencken als den dach byden auont was, ende als hij sijn ooghen ophief, soe heeft hy van verre die kemels sien comen,

64

Ende als Rebecca hadde Ysaac ghesien, soe es sij vanden kemel gheghaen,

65

ende sij seyde totten knecht, wie es die man die daer op dat velt ons te ghemoete coemt? Ende hy heeft haer gheseyt, Dat es mijn Heere. Doen nam sij ter stont haren mantel ende bedecte haer,

66

maer die knecht vertelde Ysaac sijnen heere al dat hy ghedaen hadde.

67

Doen bracht Ysaac haer in dat tabernakel van Sara sijnder moeder, ende hy nam haer tot eender huysvrouwen, ende hy hadde haer soe lief, dat hy daer doer versaechte den rouwe, die hem van sijns moeders doot comen was