Geuzenliedboek

[p. 218]

214.
Een nieuw Liedeken, van het Haeghsche Discours, belanghende de groote Verraderye, nu int openbaer ghekomen, op den 6 Februarij 1623. ⁺

Op de Wyse: Van het Berghers Bancket. etc.

Ghy Batavieren nu ter tijdt
Hoort watmen u hier sal verklaren
Looft Godt den Heer ghebenedijt
Die ons altijt wel wil bewaren
Voor valscheyt en verradery
Want d'Armianen met haer party
Soecken aen allen zy.

Ons Prins d'Orangien d'edel bloet
Met al 'sLands Heeren, wilt geloven
Wouden sy brengen onder de voet,
En 't Nederlandt soo te verdoven
Maer Godt de Heer die ons bystaet
Die heeft ontdeckt al haer verraet,
En haer aenslagen quaet.

Het Armiaens fenynigh vier
Dat lang in d'As heeft leggen smoken
Dat is nu in het Haeghs-quartier
Weder op een nieu uytghebroken
Waer van den roock met stanck om hoogh
Na Spangien en na Brabandt vloogh, ²⁰
En oock na Vlaenderen toogh.

Dus waren meester van dit spel
Dees drie Predicanten ghelijcke
Hendrick Slatius verstaet dit wel ^24.
En den Secretaris van Bleyswijcke ^{25: 26.}
Met oock Cornelis Gesteraen,
Heeft tot Gorcum op den stoel gestaen,
Maer is loopen ghegaen.

+ No. 214. Naar V. In geen andere druk. Bij V. L. CXCIII.
Dit en de vier volgende liederen behandelen de bekende aanslag op het leven van Maurits in 1623, waarin de zoons van Oldenbarnevelt en de afgezette Remonstrantse predikant Slatius de hoofdpersonen waren.
V eindigt zijn lange toelichting: Leest hier van hare Sententien uytghegeven bij den Hoove van Hollandt. Nicolaes van Wassenaer. Lib. 4. Pagie 4.
Dit lied is blijkbaar gemaakt, toen de aanslag pas ontdekt was, voordat er een vonnis geveld was.

20 vlg. Vele verbannen Remonstranten waren naar Brabant en Vlaanderen geweken, waardoor het vermoeden veld won, dat zij met Spanje heulden.

24. Slatius was predikant te Bleiswijk geweest. Zie over hem Nieuw Ned. Biogr. Wdb. I, 1474 en de daar aangehaalde werken.

25: De gewezen secretaris van Bleiswijk, Adriaen Adriaensz. van Dijk.

26. Cornelis Geesteranus, predikant niet te Gorinchem, maar te Hoogblokland in de classis Gorinchem, werd ten onrechte van deelneming aan de samenzwering beschuldigd en ook veroordeeld. Maar in 1635 heeft het Hof van Holland hem onschuldig verklaard. Zie over hem Nieuw Ned. Biogr. Wdb. III. 441.

[p. 219]

 

Geeraert Velsius verwoet ^29.

30

Geweest Predicant al tot Rackangie,

 

Dat is het vals Judas ghebroet

 

Die aenleggers van des calangie ^32.

 

Noch haden zy hier toe gheheurt

 

Vier matroosen ongetreurt,

35

Zoo hebben zy't besteurt.

 

 

 

Al tot dese Matroosen koen

 

Spraecken zy al in secreete

 

Wilt ghy den Prins nu een dienst doen

 

Maer niemant en most het weten

40

Het is tot voordeel van het Landt,

 

Goet gelt krijgt ghy al in u handt,

 

Maecket niemant bekant.

 

 

 

Met drie hondert gulden louter gelt

 

Gingen sy haer elck beschencken

45

Dit stuck nu fray int werck stelt,

 

Men sal u dan beter bedencken

 

Grunaden ^47. en vier ballen ⁺ mee

 

Moet ghy ons daer toe maken ree,

 

Dies waren zy te vree.

 

 

50

Een van dees fraye meesters dan

 

Als een Coopman ten selven keere

 

Kocht om dit feyt te rechten an

 

Pistolen en andere korte gheweeren,

 

Het welck hy seyde op dat pas

55

Om na Mantsveldt te senden ras,

 

Maer het wat anders was.

 

 

 

Dus hebben sy dit alle ghelijck

 

Te samen in een koffer ghesloten,

 

Oock die vier ballen met pracktijck

60

En lieten die brengen onverdroten

 

Tot eenen Weert op het noort ent,

 

Inden Helm, of daer ontrent

 

Die dit wel was bekent.

 

 

 

Daer na ghebeurdent op een dach

65

Dat een van dese scheeps soldaten

 

Een van hare meesters sach

 

By eenen man van Bleyswijck praten

 

Die hy wel docht te kennen fijn,

 

Geen beminder vande Prins te zijn,

70

Dies doet hy dat termijn ^70..

29. Ook Velsius werd ten onrechte voor medeplichtig gehouden. Zie Brandt, Historie der Reformatie IV, 940.

32. calangie: beschuldiging, maar ook: kwelling en: twist; hier blijkbaar: gruwelfeit.

47. Grunaden: granaten;

+ — vier ballen: vuurballen, bommen.

70. termijn; hier in de zin van sluitrede, gevolgtrekking.

[p. 220]

 

Sou desen dienst wel wesen klaer

 

Gemaeckt tot voordeel van dees Landen

 

Het valt my in den sin voorwaer

 

Sout valsheydt zijn van ons vyanden

75

In Fantacy e ^75.n droomen swaer,

 

Lach hy die nacht in groot ghevaer ^76.

 

En maeckten groot misbaer.

 

 

 

Nu smorgens vroeg met goeden zin

 

Begosten sy 'tsamen te praten

80

Wat vreems is my ghekomen in

 

Door droomen, al den nacht wilt vaten

 

Hy heeft syn maet dit al bediet

 

Laet ons den Prins gaen vragen ziet

 

Ofte hy dit weet oft niet.

 

 

85

Dit docht hun beyde goeden raet

 

Om den Prins te adverteeren,

 

Ist tot 'sLandts voordeel of schaet

 

Ten mach ons niet schade noch deeren,

 

Sy maeckten hun daer haestich by,

90

Ons Edelen Prins ontdeckten sy

 

Al dees Verradery.

 

 

 

Als onsen Prins dit was ghezeyt

 

Hy ^93. haesten hem al met verkloecken

 

En heeft met aller neersticheyt

95

Die sake wel doen ondersoecken,

 

Waer door datter een deel ghewis

 

Ghekomen zijn in hechtenis

 

Dus is haer aenslach mis.

 

 

 

Ons Prins Nassou den vromen heldt

100

Als hy doorsocht met goet verstanden

 

Bevont hy dat het groene velt, ^101.

 

Met volle kracht begon te branden

 

Soo datter veel duysenden, want ^103.,

 

Lagen en loerden om desen brant

105

Te brenghen doort gantsche Landt.

 

 

 

Fy u ghy vals Judas ghedrocht,

 

Dat ghy dit werck eerst hebt begonnen,

 

Noyt Turck of Heyden heeft dit bedocht

 

Noch noyt barbaris en heeft versonnen

110

Wilt haestigh loopen na Spangien stijf

 

Om daer te salveren u Lijf,

 

Met al u snoot bedrijf.

75. Fantacy: gepeins, onzekerheid.

76. ghevaer: drukte, onrust.

93. Hy. S heeft Sy, ongetwijfeld drukfout.

101. Woordspeling met de naam van Reinier van Groenevelt.

103. want, stopwoord zonder betekenis.

[p. 221]

 

Hier uyt kanmen bemercken wel

 

Hoe dat dit langh heeft leggen proncken

115

Dat volcxken doet hun selfs ghequel

 

Sy moeten voorwaer wel syn beschoncken

 

Met Roomschen dranck of spaenschen wijn,

 

Soo dat zy schynen met groote pijn

 

Te barsten van 'tFenijn.

 

 

120

Oorlof Princelycke God loyael,

 

d'Orangien bloet wilt doch ghestadigh

 

's Landts Heeren staten al te mael

 

Bewaertse door u handt ghenadigh

 

Voor vals verraet en overlast

125

Dat doch u Kerck toeneemt en wast

 

Met goet vertrouwen vast.