Geuzenliedboek

203.
Een nieuw Liedeken, waer in verhaelt worden de voornaemste gheschiedenissen deses Jaers 1619. in dese Landen. ⁺

Op de Wyse: Lieve Dochters vol van Jeugden.

Prijst nu onsen Godt eendrachtigh
Looft zijn naem ghebenedijt,
Om dat hy zijn Kerck altijt
Gaet beschermen seer krachtigh
Door syn Almachtige handt,
Tot rust ende vreed' van't Landt.

Tis ontrent een Jaer gheleden
Dat ons Prins al van Nassou,
Met veel ander Heeren trou
Quam tot Uutrecht inde steden
Daer hy met wijslyck beraen
'tStaten bevel heeft ghedaen.

Alle die nieuwe Soldaten
Die Waert-gelders syn ghenaemt
Heeft den Prince hoogh befaemt
'tGeweer neder leggen laten
En heeft haer op 't onversienst
Soo ontslagen van haer dienst.

Daer na is hij voort ghetoghen
In veel Steden hier en daer,
Zoo dat hy't al maeckte klaer ^21.,
Van Waertgelders ongheloogen
En in vele steden met
Heeft hy oock de Wet verset.

Doen hebben de Heeren Staten
Als mannen seer wijs beraen
Sommighe Heeren doen vaen,
Die 'sLandts vrede gingen haten
'tVolck hadden ghenomen aen,
Om onsen Prins teghen te staen.

Jan Barnevelt principale
Was van dit ghespuys het hooft,
En Ledenbergh (doch ghelooft)
Met Grotius kloeck van Tale,
Moersberghen, en Hoogerbeets
Wisten daer van 'trecht bescheet.

Doen werden noch in gheropen
Oock den Haerlemschen Haen ^38.,
Met den Bogaert ^39. die ghegaen
Waren, en stil wegh gheslopen
Van Taurijn ^41. wast oock niet nieu,
Dees scheyden sonder Adieu.

Niemant quam om verantwoorden
Sijn saeck of doen syn ontschult,
Wisten dat sy soo besmult ^45.
En vuyl waren aen veel oorden
Dies loopen sy nu met schant
By den Vyandt uyt haer Landt.

+ No. 203. Naar V. In geen andere druk. Bij V. L. CLXXXII.
Het lied is van Augustus 1619, zie vs. 6 en 157 vlg.
De melodie is dezelfde als van Si c'est pour mon pucellage (no. 237) en is door Scheltema, Nederl. Liederen, bl. 139 overgenomen uit Pers, Bellerophon (1669) I. 76. Beide wijsaanduidingen te zamen bij Pers II. 164. Ook bij Valerius, bl. 94.

21. klaer maken: zuiveren.

38. Johan de Haen, pensionaris van Haarlem.

39. Bogaert: Utenbogaert.

41. Taurijn: Jacobus Taurinus, predikant te Utrecht, een der vooraanstaande Remonstranten, was evenals Utenbogaert en anderen naar Braband gevlucht.

45. besmult: besmeerd, vuil.

[p. 180]

 

Doen hebben de wyse Heeren

50

Al de Staten Generael

 

Een Synode Nationael

 

Tot Dordrecht met begheeren

 

Beroepen, met goedt ackoort

 

Om alles t'richten na Gods Woort.

 

 

55

Daer quamen gheleerde Mannen

 

Van veel plaetsen nae behoor,

 

Die hier hebben haer devoor

 

Gedaen, soo men kan bespannen ^58.

 

Aen't ghedruckte exemplaer,

60

Dat daer van is openbaer.

 

 

 

Of dese schoon accordeerden

 

Ja in alles al sonder scheel,

 

Soo en wil het tegendeel ^63.

 

Al sulcks doch niet aenveerden

65

Maer blyven seer opstinaet

 

In haer leer boos en quaet.

 

 

 

Den sesten van Mey vol vromen

 

Wert van't Synode 't besluyt

 

Vry ghelesen overluyt

70

Maer d'Armianen vol schromen

 

Die bleven als heel onweert

 

Tot Dort noch ghearresteert.

 

 

 

In Mey was het derthien daghen

 

Datmen Barn'velt komen sach

75

Voor zijn alderleste dagh,

 

Op't Binnen-Hoff sonder klagen

 

Daer hy na verdienst ontfingh

 

Sijn loon, dat heel wel vergingh.

 

 

 

Den vijftienden van Mey goedigh

80

Siet doen wert oock Ledenbergh

 

Als zijn eygen moorder ergh,

 

En als een die't Landt stelt bloedigh

 

In een bloedt-badt onghemist

 

Op-ghehangen in zijn kist.

 

 

85

Daer na syn oock met schanden

 

Hoogherbeets en Huych de Groot,

 

Gebannen al tot haer doot,

 

Louvesteyn is haer waerande,

 

Welck huys voor haer is ghehuyrt

90

Zoo langh als haer leven duyrt.

 

 

 

Den sesten van July klare

 

Doen kreghen oock haer bescheyt ^92.

 

Om te zijn haestich bereyt,

 

De Predicanten die noch waren

95

Tot Dordrecht, wilt dit verstaen

 

Dats souden haer Leer afgaen.

 

 

 

Eerst werden zy al ontslaghen

 

Van haer dienst al in den Haegh,

 

En doen worde haer ghevraeght

100

Staten Actie die zy saghen ^100:

 

Of zy die als Onderdaen

 

Wouden teeck'nen en toestaen.

 

 

 

Maer sy weygerden het alle

 

Uut-ghenomen slechts maer een

105

Hendrick Leo (soo ick meen) ^105.

 

Die van haer is afghevallen

 

En heeft na der Staten wil

 

Hem belooft te houden stil.

 

 

 

Doen werden d'ander veerthiene

110

Den sesten July doch hoort

 

Oock alle ghewesen voort ^111.,

 

T'was een wonder om te siene,

 

Soo een schoonen troup daer was,

 

Van waghenen op dat pas.

 

 

115

Neghen Waghens haer gheleyden

 

Wel versien met Staten boon,

 

Dus reden sy daer ten toon,

 

Uut dees Landen sy doen scheyden,

 

En voeren soo nae Waelwijck,

120

Den Bosch, oft dierghelyck.

58. bespannen, letterlik; begrijpen.

63. het tegendeel: de tegenpartij.

92. bescheyt: oordeel, vonnis.

100: Of zij de Acte van Stilstand wilden tekenen.

105. Het was werkelik Henricus Leo, predikant te Zalt-Bommel.

111. ghewesen voort: verbannen.

[p. 181]

 

Daer na werden noch van kanten ^121.

 

Ghewesen int openbaer,

 

Zoo het is ghebleecken klaer,

 

Dees oproer'ghe Predicanten

125

Tot seven in het ghetal

 

Die twist maeckten over al.

 

 

 

Den vijfden van Maert verleden

 

Besloten dese seer gram,

 

Binnen de stadt Rotterdam,

130

Dat sy de Kerck in onvreden

 

Zouden houden principael,

 

Teghen't Synode Nationael.

 

 

 

Dese broeders zijn oock meden

 

Ghevoert nae hare begheert

135

By hare Fraters seer weert,

 

Laetse nu dencken met reden

 

Het onderscheyt met berouw ^137.

 

Int sieck Wijf en krancke Vrouw.

 

 

 

Doen hebben haer rechte ontfanghen

140

Johannis uyt den Bogaert,

 

Met Vorstius ^141. seer onwaert

 

Ghebannen sonder verlangen

 

Tresel ^143. ende oock den Haen,

 

Mosten mee wandelen gaen.

 

 

145

Noch en willen zy niet rusten

 

d'Arminianen voorwaer,

 

Zoo het korts bleeck tot Alckmaer

 

Daer zy nae haer oproers lusten

 

Wilden preecken ghelyck sot,

150

Teghen der Staten verbodt.

 

 

 

Zy stelden haer soo moet-willich

 

Zoo boos ende opstinaet

 

Dat het buyten de reden gaet,

 

Veel Soldaten ongheschillich

155

Werden daer tot haer bedwanck

 

Ingheleyt tegen haer danck.

 

 

 

Den thienden August serteyne

 

Wert den gantschen Kercken-Raet

 

Verkoosen ter Gou niet quaet,

160

Om Gods woort weer preecken reyne

 

Inde groote Kerck planteyt,

 

Zijn van d'Heeren daer gheleyt.

 

 

 

Alsmen nu begost te singhen

 

Inde Kerck na d'oud' manier,

165

Quamen daer met groot ghetier

 

d'Arminianen aen springhen

 

Songen openbaer en plat,

 

Een Meysken op een Revierken sat. &c.

 

 

 

Terstont is de Schout ghekomen

170

Naevolghende zijn bevel,

 

En verboot haer uyt sulck aenstel ^171:

 

Zy hebben steenen ghenomen

 

En wierpen al voort en voort

 

Tot de Preecke was verstoort.

 

 

175

Princen laet ons met behagen

 

Ons Godt aenroepen seer mildt

 

Dat hy ons doch geven wilt

 

Peys en vreed' in onse daghen

 

En eendracht in Gods Gemeent

180

Op dat die doch niet verkleent. ⁺

121. van kanten Ghewesen: verbannen.

137. De bedoeling schijnt te zijn: het onderscheid tussen dief en diefjesmaat. Maar een verklaring der uitdrukking weten wij niet te geven.

141. Vorstius: Conradus Vorstius, de opvolger van Arminius te Leiden.

143. Tresel. Daniel Tresel, eerste klerk der Staten Generaal, werd voor twee jaren verbannen.

171: En verbood hun zich zo aan te stellen. Waarschijnlik moet uyt geschrapt worden.

+ In dit gedicht zijn meer drukfouten: vs. 88 Lonvesteyn; 124 Pedicanten; 129 Rotterdom; 172 ghegenomen.