Geuzenliedboek

181.
Een nieu 'tsamen spreeckinghe tusschen den Keyser en den Hartogh van Brandenborg, elck vers om vers tegen malckanderen spreecken om het Hartogdom van't Landt van Kleef, Gulick en Berghs Landt, en het Lant van der Marck, ⁺

Op de wijse: Ick ben niet als een pluyme, &c.

Hartogh.

Och Keyser Edel Heere,
Met wijs-heydt en verstandt,
Geeft my tis mijn begheere,
Om te Regieren het Landt
'tVorstendom van Gulijck, en te Cleef in vree
'tLandt vander Marck, en Bergs Lant mee,
Als een Landts-Heer van Landt en Stee.

+ No. 181. Naar V. In geen andere druk. Bij V.L. CXCII.
V plaatst het lied in 1614, wat wel te begrijpen is. De wederzijdse wapening in dat jaar, de bezetting van Aken en Wesel door Spinola, van Emmerik en Goch door Maurits, dat alles dreigde een algemene oorlog te doen uitbreken. Van alle Gulikse moeilikheden bleef dit jaar het best in het geheugen hangen. Toch menen wij het in 1609 of het begin van 1610 te moeten stellen, toen men zich ook van weerskanten wapende. In het lied toch maakt Brandenburg aanspraak op de gehele erfenis en wendt zich tot de Keizer. Dat past wel in 1610, niet in 1614. Bovendien kan met de Coningh in vs. 19 moeilik een ander dan Hendrik IV bedoeld zijn.

[p. 129]

 

Keyser.

 

Soud' ick u consenteren

 

Hartogh van Brandenborgh,

10

Dat Landt na u begheren,

 

Dat waer my groote sorgh,

 

Dat al mijn Volck Catholijck

 

Dan al te samen arm en rijck

 

Voor u sou nemen moeten die wijck.

 

 

 

Hartogh.

15

Edel Keyser van rechts wegen

 

Het Landt my toebehoort,

 

Daarom zijt niet verslegen,

 

Ofte hier in verstoort,

 

Want Coningh en Princen hoogh vernoemt

20

Hertogen, en Graven wel beroemt,

 

Bekennen my het Landt met recht toekoemt.

 

 

 

Keyser.

 

Met recht ben ick te vreden

 

Met alle Princen bekant,

 

Dat ghy van Dorpen en Steden

25

Zijt Heer vant gantsche Landt,

 

Maer dat begheert myn Majesteyt

 

Dat ghy met vreden sult planteyt

 

Laten woonen alle Geestelyckheydt.

 

 

 

Hartogh.

 

Soud' ick dat toe laten

30

Dat Papen en Muncken ghetier, ^30:

 

Rijck en arme van staten

 

Souden vry woonen hier,

 

Mijn hart tot geenen daghen bemint

 

En sout verdragen haer boosheyt blint,

35

Want ick en ben niet Paeps ghesint.

 

 

 

Keyser.

 

Soud' ghy na uwe woorden

 

Als ghy hier spreeckt tot my

 

Al myn Geestelicke Oorden

 

Verdryven aen een zy?

40

Die daer soo meenich hondert Jaer

 

Hebben ghewoont int openbaer,

 

In rust en vreden alle gaer.

 

 

 

Hartogh.

 

Ick en salse niet verschoonen

 

O Edel Keyser vermelt,

45

Geen Papen en sullen hier woonen

 

Met recht of met ghewelt

30: Dat de drukte van Papen en Monniken, dus: de Papen en Monniken met hun drukte.

[p. 130]

 

Sal ick haer dryven te Landen uyt

 

Papen, Munnicken, Jesuijt,

 

Niemandt en sal hier hebben respijt ^49..

 

 

 

Keyser.

50

Sout ghy haer al verjagen

 

Dat waer my een hartseer,

 

Nu noch tot gheenen daghen

 

En sult ghy wesen Heer,

 

Al soud' ick u stout onvervaert

55

Met Krijgs-volck te Voet te Paert

 

Uut 'tLandt verdryven met schildt en swaert.

 

 

 

Hartogh.

 

Is dat in uwer machten

 

Edele Keyser vermaert?

 

Ick sal u stout verwachten

60

Myn hart dat wel begeert,

 

Om Oorloch te voeren schoon,

 

Stelt u Krijgs-volck vry ten thoon,

 

En met ons vechten om die Kroon.

 

 

 

Keyser.

 

Zout ghy dat wel begeeren

65

Seer stout met moede vry?

 

Ick ben een te machtighen Heere

 

Sout ghy vechten teghen my

 

Ick heb tot hulp den Paus vernomt ^68.,

 

Met Leopoldus hier voor schromt,

70

Die in mynen Naem te velde komt.

 

 

 

Hartogh.

 

Hebt ghy den Paus ghenomen

 

Om hulpe tot uwer baet,

 

Laet Leopoldus komen

 

Met den Nieuburgher opstinaet,

75

Munnicken, Abten, int generael,

 

Deeckens, Bisschoppen, Cardinael,

 

Met al de Papen gheschoren kael.

 

 

 

Keyser.

 

Daer toe heb ick om te vechten,

 

Al en neem ick geen Papen dogh,

80

Veel Ruyters ende knechten

 

Die voor my vechten, noch

 

Ick heb den Turck seer ontstelt

 

Zoo dickwils verdreven uytet veldt,

 

Ghy meucht oock vreesen mijn ghewelt.

49. respijt: uitstel.

68. vernomt staat in V op de vorige regel.

[p. 131]

 

Hartogh.

85

O Keyser Heer van waerden

 

Vant gantsche Oostenrijck,

 

Geen machtiger Heer op Aerden

 

En isser teghens u ghelijck:

 

Nochtans sal ick Ruyters en knecht

90

Teghen u stellen int ghevecht,

 

Oft laat my Heer vant Landt met recht.

 

 

 

Keyser.

 

Van Landen ende Steden

 

Ben ick met recht Leen-heer,

 

Dus laetse al in vreden

95

Tis mijn Keyserlyck begeer,

 

Dat ghy die Geestelickheyt planteyt

 

Sult laten woonen in haer vryheyt,

 

Hier op soo geeft my kort bescheyt.

 

 

 

Hartogh.

 

Nu noch tot gheenen tijden

100

Dus Keyser stelt u in vre

 

En sal ick hier Papen lijden,

 

Oft Munnicken, in Dorpen en Stee,

 

Niet dan Calvinus, en Martinist ^103.

 

En sal hier woonen, maer den Papist

105

Sal ick doen ruymen, hier op gist.

 

 

 

Keyser.

 

Dat sal u haest berouwen

 

Hartogh van Brandenborgh,

 

U Calvinisten Mans en Vrouwen

 

Sullen komen in grooter sorgh,

110

Met ^110. Leopoldus senden hier

 

Met veel Krijchs-volck sonder manier,

 

Om 't Landt te nemen met sweert en vier.

 

 

 

Hartogh.

 

Oorlof tot uwer vromen

 

Keyser van grooter waert,

115

Laet Leopoldus komen

 

Voor u met schildt en swaert,

 

Dus mijn Krijghs-volck te Paert te voet,

 

Wilt vromelick vechten om lijf en goet,

 

Met geldt sal ick u gheven moet.

103. Martinist: Lutheraan.

110. Met is zeker wel uit de volgende regel ingedrongen i. p. v. Ick sal.