Geuzenliedboek

[p. 100]

172.
Een nieu Liedt van die groote verraderie in Zeelandt, van die Stadt Vlissinghen, &c. ⁺

Op de wijse: Wilhelmus van Nassouwen, 1601.

Aenhoort mijn broeders te samen
Rijck arm wie dat ghy zijt,
Sy moghen haer wel schamen,
Pharaos ghesellen vol nijt,
Die met valschen practijcken ^5.,
Willen brenghen ter schant,
Soecken aen alle wijcken
Te verderven ^8. het vaderlant.

Alsmen schreef duysent ses hondert
En daer toe noch een jaer, ^{10, 11.}
Was menich mensch verwondert
In Zeelant int openbaer,
Tot Middelburch binnen der steden,
Woonde een Burgher wel bekent,
Beladen met sware cranckheden
Die God hem heeft toeghesent.

Van de werelt cond hy niet scheyden
Ofte oock sterven niet,
Eer hy het int openbaar seyden
Wat dat daer is gheschiet,
Van de groote verraderie
Die sy hadden op hant, ^22:
Die ghinck hy daer al belijen
Al voor den Predicant.

Hy heeft met neersticheden
Den Predicant laten ontbien,
Die beloofden hem met Eeden,
Dat hy hem niet en soude bespien ^28.
Eer dat hy had drie daghen
Ghegheven sijnen gheest,
Die Predicant verslaghen ^31.
Beloofde hem dat eerst.

+ No 172. Naar N. Verder in E. Q. R. U. W. IJ. Bij V.L. CLXII.
De geschiedenis wordt kort verteld door Van Meteren (uitg. 1635) fol. 466 v⁰.

5. practijcken: listen.

8. Te verderven het. Q-IJ 't Verderf van 't.

10, 11. Ontbreken in U. In Q. R. W. IJ:

Ick segget u wel klaer,
Geschieden daer groot wonder,

22: die zij voornemens waren binnen kort te plegen.

28. bespien schijnt hier verraden of iets dergelijks te moeten betekenen.

31. verslagen: verschrikt.

[p. 101]

 

Aldaer ginck hy dat vertellen

 

Die verraderie loos

35

Hoe de vyant met versnellen ^35.

 

Met valsche practijcken boos

 

Meenden in Zeelandt te comen

 

Bysonder in Vlissinghen siet,

 

Sulckes al sonder schromen

40

Hy int openbaer beleet.

 

 

 

Men mach den Heer wel loven

 

Voor die groote weldaet,

 

Wy sien voor onsen ooghen,

 

Dat hy ons altijt bystaet,

45

Die ons meenden te benouwen

 

Die zijn nu zelfs int verdriet,

 

Daerom wilt God betrouwen

 

Hy en verlaet de sijne niet.

 

 

 

Als nu de Heer ydoone ^49.

50

Sijn Ziel hadde ontfaen,

 

Die Predicant sonder schroomen,

 

Is tot den Schout ghegaen,

 

En ginck daer openbaren

 

Aenhoort doch na mijn Liedt,

55

Al die verraders nieu maren ^55.

 

Die in Zeelandt was gheschiet.

 

 

 

Daer ginck hy openbaren

 

Van een spaenschen stoelmaker vailiant

 

En die stee-houwer ^59. van Vlissinghen clare

60

Met een Maeckelaer daer int Landt

 

Dat sy ghelt hadden ontfanghen

 

Van weghen Albertus hoocheyt,

 

Om Vlissinghen met verstranghen ^63.

 

Te brenghen in druck en leydt.

 

 

65

Sy hebben terstont gheschreven,

 

Aen die Heeren van Vlissingh vailiant

 

Hoe dat haren Stee-houwer verheven,

 

Wou verraden die stadt en oock het lant

 

En oock eenen Makelare

70

Met een Spaenschen stoelmaecker bekent

 

Die tot de verraders nieu mare

 

Ganschelijck zijn toe ghewent.

35. met versnellen: bij verrassing; of misschien ook: binnenkort.

49. ydoone: heerlik.

55. nieu maren, eigenlik: berichten, nieuwtjes, maar hier en in vs. 71 wordt het van de feiten zelf gezegd. die verraders nieu maren is dus: de verraderij. Dat bij het meervoudig onderwerp het gezegde in het enkelvoud staat, is in deze liederen evenmin ongewoon als het omgekeerde.

59. stee-houwer. In de (alle?) drukken foutief steen- houwer.

63. met verstranghen: met inspanning van krachten.

[p. 102]

 

Terstont werden sy ghevanghen

 

En voor die Heeren ghebracht,

75

Die Heeren al met verlanghen ^75.

 

Hebben haer al ghevraecht,

 

Waerom dat sy dat deden

 

Ofte wat haer ginck aen,

 

Maer sy en hebben niet ^79. beleden,

80

Teghen die Heeren saen.

 

 

 

Den Stoelmaker met verstranghen ^81.,

 

Wert haest ghepijnicht onghesneeft ^82.,

 

Na die Heeren haer verlanghen

 

Hy terstont beleden heeft,

85

Hoe dat sy die stadt verheven

 

Aen vier hoecken soude steken in brant

 

En oock noch daer beneven

 

Brenghen in s'vyants hant.

 

 

 

Die Sluysse Galeyen ^89. wilt weten

90

Met allen Spaensche macht,

 

Die hebben haer vermeten

 

Dat sy op eender nacht,

 

Als sy den brant saghen op gane

 

Aenhoort mijn bedien ^94.

95

Op die stadt vallen sane

 

Twelck nu onmoghelijck is te gheschien.

 

 

 

Den stoelmaker met verstranghen

 

Al in die ghevanckenisse hoort,

 

Heeft hy hem selfs verhanghen

100

En sijn Ziel also vercort, ^100:

 

Sijn lichaem brachtmen dare

 

Al op het schavot voort,

 

Aen vier quartieren ghehouwen clare, ^103:

 

Als een verrader toebehoort.

 

 

105

Daer na al met verstranghen

 

Sachmen die vier quartieren voort,

 

Op al die poorten hanghen

 

Tot een exempel als dat behoort,

 

Voor mannen ende vrouwen

110

Al die dit saghen an,

 

Het maeckte na so grooten rouwe, ^{111, 112:}

 

Voor diet niet eerst versinnen can.

75. met verlanghen, stoprijm: met ijver.

79. niet: niets.

81. met verstranghen: met gestrengheid.

82. onghesneeft: zonder verwijl.

89. Die Sluysse Galeyen: De galeien van Frederik Spinola, die te Sluis lagen.

94. bedien: verhalen.

100: Schade gedaan aan zijn ziel.

103: gevierendeeld.

111, 112: Het maakte daarna zo grote droefheid voor hen, die het eerst niet konden begrijpen. Wat de dichter hiermede bedoelt, ontgaat ons.

[p. 103]

 

Den stee-houwer wilt hooren

 

Als hy het al beleden heeft,

115

So brochtmen hem oock vooren,

 

Op het Schavot onghesneeft,

 

Als hy int openbare

 

Sijn belijdenis hadde ghedaen,

 

Soo sachmen hem aldare

120

Ter stont sijn hooft afslaen. ^120.

 

 

 

Daer na al sonder ophouwen

 

Wilt my te recht verstaen,

 

Ist lichaem in vier quartieren ghehouwen

 

So heeft hy loon na sijn werck ontfaen,

125

Daer na al met verstranghen

 

So heeftmen aldaer ghesien,

 

Die quartieren aen halve galghen ^127. hanghen,

 

Tot een spieghel van alle de lien.

 

 

 

Den Maeckelaer wilt my verstane

130

Noch niet beleden heeft,

 

Maer hoe dat het met hem sal vergane

 

En dat weet God den Heer

 

Die wil ons alle bewaren

 

Voor sulcken boos opstel ^134.,

135

Maer wat ghy wilt aenvaerden,

 

Vliedt doch quaey daden snel.

 

 

 

Oorlof mijn broeders altesamen

 

Al die hier nu zijt by een,

 

Sy moghen hun wel schamen

140

Die de menschen also verleen ^140.,

 

En soecken aen alle wijcken

 

Te verderven het Vaderlant

 

Maer danckt God van Hemelrijcke

 

Dat hy ons doet bystant.

120. Dit gebeurde 19 Junie.

127. halve galg: paal met één arm, tot galg dienende en als zoodanig de helft eener uit twee stijlen bestaande galg uitmakende (Ndl. Wdb.).

134. opstel: plan.

140. verleen: verleiden.